Verilerin Grafikle Gösterilmesi konusu, hem TYT Matematik hem de AYT Matematik için önemli bir konu. Görsel yorumlama açısından, her grafiğin belli kuralları olsa da farklı soru tipleri olabiliyor. Veri nedir sorusunun cevabı için bir önceki konumuz olan Veri Analizi ve İstatistik yazımıza bakmayı unutma. Şimdi biraz daha derinlemesine inceliyoruz, sıra verilerin grafikle gösterilmesi konusunda!
Veri Analizi ve Verilerin Grafikle Gösterilmesi Konu Anlatımı
Diyelim ki 100 adet öğrenci, “En sevdiğin ders nedir?” sorusuna cevap veriyor. Bu öğrencilerin 39’u Matematik, 27’si Türkçe, 19’u Biyoloji ve 15 tanesi de Beden Eğitimi cevabını veriyor. Sence az önce okuduğun cümle mi daha akılda kalıcı ve anlaşılır yoksa aşağıda gördüğün grafik mi:
Elimizde pek çok sayısal bilgi varken, grafikler yardımıyla görselleştirmek çok işimize yarar. Verinin zaman içinde nasıl bir değişim gösterdiğini, nasıl bir dağılıma sahip olduğunu, verilerin kendi arasında nasıl bir ilişkisi olduğu grafiklere bakarak rahatça yorumlarız. Bu yazımızda sırasıyla Veri Türleri, Çizgi Grafiği, Sütun Grafiği ve Daire Grafiği alt başlıklarından bahsedeceğiz. Hazırsan başlayalım!
Veri Türleri
Veri türleri, kesikli veri ve sürekli veri olmak üzere ikiye ayrılır. Aslında isimleri zaten bize en büyük ipucunu veriyor:
- Kesikli Veri: Eğer bir durumu illa ki tam sayılarla ifade etmek zorundaysan, bu kesikli veridir. Örneğin “En sevdiğin ders nedir” sorusuna Matematik diyen öğrenci sayısı 39.25 olamaz. İnsan sayısı, eşya sayısı gibi değerleri ölçtüğümüz verilerde her sayı değeri kullanılmaz.
- Sürekli Veri: Bu veri türünde değeri ifade etmenin hiçbir sınırı yoktur. Diyelim ki aylık harcamalarımızla ilgili bir veri var. Kırtasiye alışverişine aylık 54.36 lira harcamış olabilirsin. Her sayı değerini alabilir. Bu, sürekliliktir.
Veri Grafiği Türleri ve Grafik Çizme
- Çizgi Grafiği
- Sütun Grafiği
- Daire Grafiği
Çizgi Grafiği
Çizgi grafiği, x-y koordinat sistemindeki ilgili noktaların birleştirilip çizgi haline getirilmesiyle oluşturulur. Genellikle zamana bağlı verilerde çizgi grafiği kullanılır çünkü bir verinin zamana göre nasıl değiştiğini incelemek isteriz. Diyelim ki elimizde aşağıdaki veri var:
| 2012 | 450 TL |
| 2013 | 680 TL |
| 2014 | 510 TL |
| 2015 | 720 TL |
| 2016 | 815 TL |
X ekseni yıllar, y ekseni de lira olacak şekilde ilgili noktaları işaretleyip birleştirelim:
Bu grafikten, bakiyenin yıllar boyunca nasıl bir değişim geçirdiğini rahatlıkla yorumlayabiliriz. Örneğin 2013 yılında bankadaki para miktarı artmış. 2014 yılında bir düşüş yaşansa da, 2012’deki miktardan daha yüksek bir miktarda kalmış. 2014’ten sonra 2 yılda da artmaya devam etmiş.
Çizgi grafikleri 0’dan başlamak zorunda değildir. Örneğimizde görüldüğü gibi, herhangi bir sayısal değeri alarak başlayabilir. X-ekseninde aralıklar eşit olmalıdır. Örneğimizde aralıkları yıllara göre böldük. Aynı şekilde, y-ekseninde de sayı aralıkları eşit ayarlanmalıdır ki artış-azalış miktarını doğru tespit edelim.
Sütun Grafiği
Sütun grafiği, zamana bağlı verilerde kullanılabileceği gibi, zamandan bağımsız veri gruplarını kendi aralarında karşılaştırmakta da kullanılabilir. Örneğin, Ayşe bu örneğimizde kitaplığındaki kitapları türlerine göre ayırmış olsun:
| Roman | 14 |
| Çocuk Kitabı | 8 |
| Şiir Kitabı | 3 |
| Ansiklopedi | 6 |
Şimdi her kitap türünün y-eksenindeki karşılığını gösteren bağımsız sütunları çizelim. Bu veriyi noktaları birleştirip çizgi grafiği haline getirmek anlamlı olmaz çünkü birbirini takip eden bir sırada değiller. Hepsi birbirinden bağımsız.
Sütun grafiği sayesinde, verilerin azlık-çokluğunu kendi aralarında karşılaştırabiliriz. Ayşe en çok Roman türünde, en az Şiir türünde kitaba sahip. Çocuk kitabı ve Ansiklopedi sayıca birbirine yakın ancak Çocuk Kitabı daha fazla.
Daire Grafiği
Yazımızın başındaki örneği hatırlayalım. Daire grafiğinde amaç, her grubun çokluğuna göre ona pastadan bir pay vermektir. Burada örneğimiz Ayşe’nin Salı günü hangi dersten kaç soru çözdüğü olsun:
| Matematik | 90 Soru |
| Türkçe | 50 Soru |
| Biyoloji | 30 Soru |
| Coğrafya | 20 Soru |
| Felsefe | 20 Soru |
Bir daire, 360 derecelik Merkez açıdan oluşur. Ayşe toplam 210 soru çözdüğüne göre, toplamda 210 soru 360 dereceyi temsil edecek şekilde oranlama yapalım ve her çokluğun kaç derecelik bir açıyı tarayacağını bulalım, bu basit bir orantı sorusudur!:
Sütun grafiğinde olduğu gibi, daire grafiğinde de çoklukları kendi arasında karşılaştırabiliriz. En büyük pay Matematik dersine aittir, onu Türkçe takip etmektedir. Felsefe ve Coğrafya derslerinde çözülen soru sayısı birbirine çok yakındır.
Verilerin Grafikle Gösterilmesi Konu Anlatımını Tamamladık!
Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir.
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.