Ölçek Hesaplamaları ve Yeryüzü Şekillerini Gösterme Yöntemleri

Haritalarda hesaplama.
Haritalarda hesaplama üç şekilde olur.
Uzunluk, alan ve eğim hesaplama şeklinde.
Biz uzunluk ve alan hesaplaması için bu vermiş olduğum üçgenleri bilirsek işimiz daha kolay olur.
Üçgenin GU yazan kısmı gerçekteki uzaklığı ifade eder ve HU harita uzaklığını, ÖP ise ölçek paydası demektir.
Soruda bize ne soruluyorsa onun üstünü kapatırsak daha rahat olur.
Diyelim ki gerçekteki uzaklığı soruyor.
Harita uzaklığı ile ölçeğin paydasının çarpımı ile buluruz.
Harita uzaklığını sorduğu zaman HU'yu kapattık.
Yukarda gerçek uzaklık ve ölçeğin paydası kaldı.
Bölerek bulduk.
Ölçeğin paydasını da sorduğu zaman gerçek uzaklığı harita uzaklığı bölerek bulabiliriz.
Alan hesaplamada sadece gerçek alan olduğu için onu yazdım.
Gerçek alan eşittir harita alanı, çarpı ölçeğin paydasının karesi şeklinde bulunur.
Eğim ise yükselti farkı bölü yatay uzaklık metre cinsinden almamız gerekir bunu çarpı yüz ya da bin soruya göre değişiklik gösterir.
Bazen eğimi yüzde kaç, bazen binde kaç diye sorabilir.
Burada da formülleri verdim.
Çünkü daha çok sorular dört işlem niteliğinde karşımıza geliyor.
Bir soruda da formülü nasıl uygulamamız gerekiyor ona da bakalım.
Kars ile Kırşehir arası uzaklık 900 kilometredir demiş.
Bu uzunluğun ölçekteki durumunu vermiş ve bize haritadaki durumunu soruyor.
Yani haritada kaç santim ile gösterilir demiş.
Yani bizim kullanmamız gereken formül buradaki formül.
Harita uzaklığını sorduğuna göre gerçek uzaklığı ölçeğin paydası bölmeliyim.
Gerçek uzaklığın 900.
Ölçeğin paydasında ise beni zaten şuradaki bir kısmı ilgilendirmiyor.
Paydadaki kısma bakmam lazım.
Şimdi paydada ise bizi beş sıfırı silip kilometreye çevirirsek işimiz daha kolaylaşır.
O yüzden beş tane sıfırı burada siliyoruz.
Genelde sorularda hep bu şekilde yaparız.
Böldüğümüz zaman 90 santim geldi.
Demek ki haritadaki karşılığı 90 santimmiş.
Bir bölme sorusu.
Şimdi gelelim haritalarda yeryüzü şekillerini gösterme yöntemlerine.
Gölgelendirme, kabartma tarama ve en uzun, en çok karşımıza çıkan izohips yöntemi var.
Gölgelendirme yönteminde 45 derecelik açıyla bir ışık uygulanır ve gölgede kalan, daha aydınlıkta kalan yerlerle ilgili eğimi fazla ya da az yorumu yapılır.
Kabartma yöntemi ise gerçeğe en yakın olan yöntemdir.
Ancak maliyetlidir çünkü alçı ile yapılır.
Taşıması zordur.
O yüzden çok fazla tercih edilmez.
Ancak gerçeğe en yakın olan yöntem kabartma yöntemidir.
Tarama yönteminde ise burada görmüş olduğunuz gibi kalın çizgiler ya da ince çizgilerle ifade edilir.
Kalın ve kısa çizgilerin bulunmuş olduğu alanda eğim daha fazla demektir.
Ancak uzun ve ince çizgilerin bulunmuş olduğu alanda eğim daha az olarak ifade edilir.
Yani izohipsler birbirine yaklaşırsa zaten eğim fazla demek uzaklaşıyorsa da eğim az olarak ifade edilir.
Doğal Sistemler
Harita Okuryazarlığı 2 / 3
Ölçek Hesaplamaları ve Yeryüzü Şekillerini Gösterme Yöntemleri
Ölçek Hesaplamaları ve Yeryüzü Şekillerini Gösterme Yöntemleri