Dokunma ve Etki ile Elektriklenme

Elektrostatiğe devam ediyoruz.
İkinci durumumuz  dokunma ile elektriklenme.
Görmüş olduğunuz gibi   yarıçapları r, 2r olan K ve L iletken küreleri ilk  yükleri görmüş olduğunuz gibi qK ve qL kadar.
Bu   küreleri bir iletken tel yardımıyla birbirine  dokundurulup iletken teli ortadan kaldırdıktan   sonra ya da bizzat küreleri birbirine dokundurarak  ve sonra ayırdıktan sonra son yüklerini, son   yüklerini qK üssü ve qL üssü olarak ifade edelim.  O halde bu durumda son yükleneni hesaplayacak   olursak.
Öncelikle yapmamız gereken işlem ilk  yüklerinin toplamı bölü toplam yarıçapları,   örneğin şuna rK şuna rL kadar ifade edersek,  o halde yarıçapları da şu şekilde yazabiliriz;   rK artı rL.
qK'nın son yükünü bulacak  olursak qK'nın son yüküne K üssü demiştik,   eşittir diyorum bu oranı bu oranı K'nın kendi yarı  çapıyla çarptığımız anda K'nın son yükünü bulmuş   oluruz.
L'nin son yükünü bulmak istediğimizde  ise yine aynı oranımız yüklerin ilk toplamı   bölü kürelerin yarı çaplarının toplamı çarpı L'nin  yarıçapı kadar.
Buradan çıkartacağımız sonuçlar şu   şekilde; Dokunma durumunda, örneğin qK'nın yüküne,  r kadarlık yarıçapı vardı, qK'nın ilk yüküne 4q   kadar, örneğin kürenin yüküne -q kadar ifadesini  kullanmış olsaydık yüklerin toplamı ne kadar olmuş   olacaktı?
3q.
Toplam yarıçaplarına r-2r dediğimiz  için 3r buradan çıkan sonuç nedir?
Üçler birini   götürdüğüne göre buradan çıkan sonuç r başına, r  başına q yükü düşer ifadesi anlamı çıkar.
O halde   R başına q kadar çıkıyorsa, o halde örnek olarak  ifade ettik, r yarıçaplı küremize q kadar yükü   düşerse L yarıçaplı küremizin yarıçapı 2r olduğu  için ona iki q düşmüş olur.
Bu durumda kimden   kime ne kadar yük geçmiştir ifadesini konuşacak  olursak, görmüş olduğunuz gibi ilk yükü 4q idi +4q   idi artık q'ya düştü.
O halde L'den kendisine -3q  yükü geçişi olmuştur ifadesini kullanırız.
L'den   K'ya -3q yük geçmiştir ifadesini aynı zamanda  kullanabiliriz örneğimiz üzerinden.
Matematiksel   modellerimiz de bu şekildeydi.
Dokunma için şu  ifadeyi kullanacağız aynı zamanda; Dokunma sonunda   görmüş olduğunuz gibi K'nın yükü +q iken L'nin  yükü +2q oldu.
O halde dokunma ile elektriklenmede   dokunmada her bir cisim aynı işaret yükü ile yüklenir diyeceğiz.
Yani ikisi de +, ikisi   de - , ikisi de nötr olmak zorunda başka  bir seçeneğimiz yok.
Devam edecek olursak   etki ile elektriklenme.
Etki ile elektriklenmede  şekilde Şekil 1'de görüldüğü gibi + yüklü bir K   cismini nötr iletken L'ye yaklaştırdığımızda,  K çubuğunun + yükleri L küresinin K çubuğuna   uzak olan bölgesine eksi yükleri kendisine  en yakın bölgeye çeker.
O halde - yükleri   kendisine yakın olan bölgeye çeker.
En uzak olan  bölgede ise + yükler birbirini ne yapmış oldu,   uzaklaştırmış oldu.
Görmüş olduğunuz gibi etki ile  elektriklenmenin en önemli ifadelerinden birisi   bu.
O halde şunu da söyleyebilir miyiz?
+ yük -  yüklere daha yakın bölgede olduğuna göre + yüklü   K cismi hareket ediyor olabilseydi L cismini ne  yapardı?
L cismini çekerdi.
Yani buradan şu sonuç   çıkıyor: Yüklü cisimler nötr cisimleri kendisine  çeker ifadesi de çıkıyor.
Şekil 2'ye bakacak   olursak, nötr iletken L, M küreleri birbirine  dokunuyor nötrler ve eksi yüklü cismi birbirine   yaklaştırmak durumdayız.
Buradan çıkartacağım  durumumuz nedir?
Nötr iletken ve birbirine   değmekte olan L,M kürelerine yeterince uzakta  bulunan - yüklü K çubuğu yaklaştırıldığında   çubuğun - yükleri L küresi üzerindeki eksi  yüklerin bir kısmını M küresine iter.
Eksi yükler   eksi yükleri itti gördüğünüz gibi.
O halde artı  yükler kimde oluşmuş oldu?
L'de oluşmuş oldu.   Tam bu esnada, tam bu sırada küreleri bir  birinden ayırıp K'yı uzaklaştığımda artık   L'yi ne yapmış oluruz?
L'yi + yüklemiş oluruz.  M küresine ne yüklemiş oluruz?
- yükle yüklemiş   oluruz.
Etki ile elektriklenme sağlanmış  oldu.
3.
durum ise topraklama.
Topraklama   günlük yaşantıda kullanılan elektrikli cihazların  üzerinde zamanla elektrik yükü birikir.
Biriken   bu yük kullanılan cihazlara zarar vermemesi  amacıyla toprağa aktarılma işlemine topraklama   deriz.
Burada topraklanan cisim biriken yükün  tamamını toprağa verir.
Cihaz üzerinde biriken   yük pozitif ise topraktan cihaza eksi yükler  hareket ederek yine sistemi nötrler.
O halde   bu sisteme bakacak olursak, + yüklü K'yı nötr  iletken küremize yaklaştırdık.
Bu arada görmüş   olduğunuz şu işaretimiz topraklama işaretidir.  Etki ile elektriklenmeyi hatırlıyoruz.
+ yükler   en uzak noktaya, kendini en uzak noktaya  ulaştırmış olacak.
- yükler de kendini en   yakın bölgeye çekti.
Bu durumda siz topraklamayı  kapattığınız anda topraktan - yükler harekete   geçerek burada görmüş olduğunuz şu kısmı  nötrlemiş oluruz.
Niçin - yükleri nötrleyemez?
   Çünkü burada görmüş olduğunuz + yükler  buradaki - yükleri elektrostatik kuvvetle   tutuyor.
O yüzden + yükler toprak tarafından ne  oldu?
Nötrlenmiş oldu.
- yükler buraya hareket   ederek.
Tam da bu esnada burada topraklama  bağlantısını kesip K cismini uzaklaştırırsınız   L önce nötr idi artık ne ile yüklemiş olduk?
  - yükle yüklemiş olduk.
O halde topraklama   ile ve bir etki ile görmüş olduğunuz gibi  nötr elemanımızı yüklemiş olduk.
abone ol
Elektrostatik
Elektrik Yükleri 3 / 5
Dokunma ve Etki ile Elektriklenme
Dokunma ve Etki ile Elektriklenme