Santral Dogma

Hücredeki bilgi aktarım mekanizmasına santral  dogma denir.
Bilgi aktarımı DNA'dan DNA'ya ya   da DNA'dan RNA'ya olabilir.
DNA'dan DNA'ya  olan bilgi aktarımına replikasyon diyoruz.   DNA üzerinden her çeşit RNA sentezlenebilir.
İşte  buna da transkripsiyon adı verilir.
Hatta buna   yazılma da diyoruz.
Sonra da translasyon yani  okunma gerçekleşir.
Böylece de mRNA üzerindeki   şifrelere uygun olarak protein sentezlenir.  Fark ettiyseniz bu hep tek yönlü yani mesela   hiçbir zaman mesajcı RNA üzerinden DNA  sentezlenemez.
Replikasyon hücre bölüneceği   zaman gerçekleşir.
Ayrıca bakterilerde endospor  oluşturulurken de DNA eşlenmesi gözlenir.   Replikasyon DNA neredeyse orada gerçekleşir.  Yani prokaryot bir hücrede sitoplazmada;   ökaryot bir hücrede ise çekirdekte, mitokondride  ya da kloroplastta gerçekleşebilir.
Bir hücrede   hayat döngüsü boyunca sadece bir kere replikasyon  gerçekleşir.
Şöyle düşünün zaten replikasyon   olduktan sonra o hücre bölünüyor yani artık  öyle bir hücre yok.
Bölünmeyen hücrelerde de   replikasyon gerçekleşmez mesela nöronlarda  replikasyon gözlenmez.
DNA üzerinden RNA   çeşitlerinin sentezlenmesine de transkripsiyon  demiştik.
Transkripsiyon da yine DNA neredeyse   orada gerçekleşir yani prokaryotlarda  sitoplazmada; ökaryotlarda çekirdekte,   mitokondride ve kloroplastta gerçekleşebilir.  Replikasyon ve transkripsiyon arasında bazı   önemli farklar bulunur.
Replikasyonda DNA'daki  bütün zayıf hidrojen bağları baştan sona kadar   açılırken transkripsiyonda sadece ilgili  kısımdaki zayıf hidrojen bağları açılır.   Ayrıca replikasyonda deoksiribonükleotitler  kullanılırken transkripsiyonda ribonükleotitler   kullanılır.
Sonuç olarak replikasyonda  DNA sentezleniyor ama transkripsiyonda   RNA sentezleniyor.
Translasyon da mesajcı  RNA'nın ribozom tarafından okunup protein   sentezlenmesi olayıydı yani o zaman tüm canlılarda  ribozom organelinde gerçekleşir.
Replikasyon ve   transkripsiyona bağlı olarak hücrede aminoasit  tüketimi gerçekleşmez ancak translasyon sırasında   hücrede aminoasit tüketilir.
Çünkü burada bu  aminoasitler arasında peptit bağı kurulur ve   protein sentezlenir.
Transkripsiyon ve translasyon  bir hücrenin hayat döngüsü boyunca defalarca   gerçekleşebilir çünkü hücre her zaman protein  sentezler.
Eğer hücrede aynı proteinden birden   fazla sentezlenmek isteniyorsa transkripsiyon  olayı her seferinde gerçekleşmeyebilir.
Çünkü   zaten transkripsiyon sonucunda mesajcı RNA  üretilmişti.
Bu mesajcı RNA tekrar tekrar   kullanılarak aynı protein sentezlenebilir.
Ama  tabii ki o proteini sentezleyebilmek için her   seferinde translasyon olayının gerçekleşmesi  gerekir yani bu üç olayın gerçekleşme sıklığını   şu şekilde yazabiliriz.
Replikasyonun zaten sadece  bir kere gerçekleştiğini söylemiştim.
Translasyon   bir protein sentezleneceği zaman mutlaka her  seferinde gerçekleşmek zorundadır.
Eğer farklı bir   protein sentezlenecekse yeni bir transkripsiyon  olayı gözlenir ancak aynı proteinden sentezlemek   istiyorsa hücre tekrar transkripsiyon yapmaz.
Bu  sayede de hücre gereksiz enerji harcamamış olur.
Genden Proteine
Genetik Şifre ve Protein Sentezi 3 / 3
Santral Dogma
Santral Dogma