Sıcaklık ve Derişim Etkisi

Merhaba arkadaşlar, denge konusuna devam  ediyoruz.
Dengeye etkileyen faktörleri   işleyeceğiz.
Dört tane etkimiz var: sıcaklık,  derişim, hacim ve basınç.
Bu dersimizde sıcaklığı,   derişimi birlikte işliyoruz.
Şimdi, ilk önce  bahsetmem gereken bir ilke var: Le Chatelier   ilkesi.
Bu ilke der ki: dengede olan bir sisteme  bir etki yaptığınız zaman, bir etki yaptığınızda,   dengeyi bozarsınız ve sistem bu etki azaltmaya  doğru hareketler, nasıl azalacaksa o şekilde   ya da tepki vermek istiyor, etkiye tepki yasası  olarak da söyleyebiliyoruz bunu.
Sistem bu etki   azaltacak yönde, hareketlerdir ve ilk etkimize  bakalım, sıcaklık.
Sıcaklık değişimi bakalım   dengeyi nasıl etkiliyormuş.
Endotermik bir tepkime  aldım, sıcaklığı azaltıyorum.
Daha doğrusu ortama   enerji verdim.
Verdiğim enerji sonucunda sıcaklık  arttı, ısıyla sıcaklık tabii ki aynı şey değil   ama şöyle düşünelim daha basit olsun.
Sıcaklığı  arttırdım, buradan madde gibi düşünün ekledim ne   olur?
Bunu arttırdığım için tepkime ısıyı azaltmak  yani sıcaklığı azaltmak için harcaması gerekiyor.   O zaman tepkime arkadaşlar, ürünlere doğru gider  ve ne olur?
XY'nin derişimi, bakın burada sistem   dengeli, birinci denge.
Nereden biliyorum?
  Derişimler sabit çünkü.
Dengede derişimler   sabit kalıyordu hatırlarsanız.
Şimdi, XY'nin  derişimi zamanla azalacak arkadaşlar.
Zamanla.   X2'nin derişimi zamanla artar.
Y2'nin derişimi  zamanla artar ve tekrar sabitlenirler arkadaşlar.   İşte sabitlendikleri zaman ikinci denge  kurulmuştur diyoruz.
Peki sıcaklık değiştirmek   Kc'yi etkiliyor.
Nasıl etkiliyor?
Bu sırada Kc  sadece sıcaklıktan etkilenir.
Sıcaklığı arttırdım,   tepkime ürünlere doğru gitti.
Bakın şimdi, ürünün  derişimi arttı.
Giren, tepkimeye girdiği için   azaldı.
Dikkat, pay artıyor payda azalıyorsa,  benim bu oranım ne yapar arkadaşlar?
Artar ve   şöyle bir şey söylerim: endotermik tepkimelerde  sıcaklık ve Kc nasıl?
Doğru orantılı.
T ve Kc   doğru orantılı.
Şimdi ikinci tepkimeye geldim.  Aynı tepkimeyi ters çevirdim.
Bu sefer ekzotermik   bir tepkime oldu.
Burada da sıcaklığı azaltalım  arkadaşlar.
Sıcaklık azalsın.
Sıcaklığı azaltmak   demek buradan ısıyı çekmekmiş gibi düşünün.  Bu sefer ne oldu?
Ortam soğudu, ortamın   ısınması için ortama ısı verilmesi lazım yani ısı  verilecek.
O şekilde sıcaklık artacak.
Tepkime ne   tarafa doğru gitti?
Ürünlere.
Sıcaklığı azalttım  tepkime ürünlere doğru gitti.
Ezberlemiyoruz,   yorum yapacağız sadece yorum yapıyoruz.
Yorum  yapmayı öğrenelim.
Şimdi tepkime ürünlere doğru   gitti.
Ne oldu?
XY'nin derişimi zamanla arttı.
Bir  yerde sabitlendi.
X2 ve Y2 tepkimeye girdikleri   için zamanla azaldı ve sabitlendi.
Aynı şeyi Y2  için de çiziyorum ve bir yerde yine derişimleri   sabitlendi arkadaşlar.
Birinci denge ve ikinci  denge.
Geliyorum sıcaklıkla ve Kc ilişkisine.   Sıcaklığı arttırmışım burada öyle yapalım ya  da azaltalım arkadaşlar şimdi örnek olarak   biz azalttık öyle yapayım değiştireyim burayı.  Sıcaklığı azalttığım zaman bakalım neler oluyor?
   Sıcaklığı azalttım.
Tepkimem ne tarafa doğru  gitmişti?
Ürünlere.
Ürünler arttı, girenler ne   oldu?
Azaldı.
Bakın sıcaklık arttı.
Kc oranı ne  oldu?
O zaman arttı.
Çünkü payım artıyor zaten.   Şimdi dikkat, ekzotermik tepkimede sıcaklıkla  Kc ters orantılı.
Burada ters orantı var.
Yani   o zaman T ile bir bölü Kc doğru orantılı şeklinde  söyleyebilirim.
Sorularda karşımıza çıkar lütfen   dikkat ediniz.
Şöyle gelir, 25 santigrat derecede  Kc değeri 4 olan bir madde olsun, sonra sıcaklığı   Kc'si 1 olsun.
Bu tepkime hangisi olabilir   şeklinde sorular olur.
Neye bakacaksınız tabii  ısılar verilmiştir size.
Sıcaklık artışı var,   sıcaklık artmış ama Kc ne olmuş?
Azalmış.  Diyeceksiniz o zaman bu tepkime ekzotermik   bir tepkime olabilir.
Ters orantı var çünkü.  Endotermiklerde doğru orantı, ekzotermiklerde ise   ters orantı vardır diyoruz ve geçiyorum derişime.  Derişimin, denge etkisine bakalım.
Burası çok   önemli arkadaşlar.
Burayı da anlarsak dengede  sorun yaşamayız zaten.
Şimdi, X2 Y2'den iki tane   XY oluşuyor.
Dengedeki sisteme ben X2 ekliyorum  dengedeki sisteme.
Şimdi, sistem dengede.
Ben X2   ekliyorsam bakın, şu zamanda denge anında birinci  dengede birden bire X2 derişiminin artması lazım   çünkü ben ekledim.
Bakın X2 ekledim ama nasıl  oluyordu?
Bizim ilkemize göre bunun tekrardan   azalması gerekiyordu çünkü çok arttı dengeyi  bozduk.
X2 eklersem tepkime bu tarafa doğru gider   tepkimenin bu tarafa doğru gitmesi demek X2'nin  tekrar tepkimeye girmesi lazım.
Tepkimeye girmesi   demek, girdi.
Tekrar bir azalma gördüm.
Y2,  artma yok.
Tepkimeye girdiği için azalacak.
XY,   ürünlere doğru gittiği için artacak.
Şimdi Kc'ye  sonra geliyorum.
Burada önemli olan X2.
X2'de   hem artma hem de azalma görüyorum.
Ne olacak  peki?
Net olarak olay ne?
Arkadaşlar önemli   olan ilk yaptığım etkidir.
İlk yaptığım etki  eklemek olduğu için net olarak artar diyorsunuz   ve şöyle yapıyorum en baştaki derişiminden, en  baştaki derişimden daha aşağı düşmeyecek şekilde   derişimi tekrardan şöyle azaltıyorum.
Bakın en  son kurulan, şurası, ikinci denge olsun kurulan   dengede en baştaki derişimden daha yüksek miktarda  X2 var ve ben şuraya görünce zaten anlıyorum ki   ortama X2 eklemişler.
Y2, birden bire böyle  aşağı doğru inmez.
Yavaş yavaş, zamanla iner,   zamanla iner ve derişimi sabitlenir.  XY zamanla derişimi artıyor arkadaşlar,   zamanla.
Bakın arada fark var.
Burada birden bire  ben eklediğim için X2 derişimi arttı.
Öbürleri de   normal tepkimeye girdikleri için azaldı diyoruz.  Azaldı ve arttı.
Şimdi geçiyorum diğer şeye,   diğer soruma.
Dengedeki sistemden XY çekilirse,  aynı tepkime için konuşuyorum.
Dengedeki sistemden   XY'yi çekiyorum.
Şimdi dikkat, XY burada  ve ben bunu çekersem tepkime ne olur?
Bunu   arttırmak için ürünlere doğru gider.
XY'yi  azalttım.
Azalttım.
Tepkime tekrar ürünlere   doğru gittiği için XY az da olsa bir arttı.  Kc'leri unutmayalım, yine döneceğim.
Tepkime   ürünlere doğru gittiği için Y2 ve X2 azalır.  Azaltıyorum ve grafiğini çizmeden önce buraya   bakıyorum.
XY ne olur?
İlk yaptığım etki çekmek  olduğu için net olarak azalır diyorsunuz,   net olarak azalır.
Hemen bakalım, XY'nin  derişimi birden bire şöyle aşağıya indiriyorum,   daha sonra en baştaki derişiminden daha aşağıda  kalacak şekilde şöyle tekrardan yükseltiyorum.   Burası da bizim ikinci dengemiz olsun.
Td2,  burası Td1.
Denge 1, denge 2.
XY'de durum bu.   X2 ve Y2'ye geliyorum.
Bunlar zamanla ne oluyor  arkadaşlarım?
Zamanla azalacaklar ve derişimleri   sabit kalacak.
X2 de zamanla azalacak ve derişimi  sabit kalacak diyoruz.
Derişimde durum bu.
Kc'leri   unutmadan hemen söyleyeyim.
Kc, burada sıcaklık  değişmedi.
Kc sadece sıcaklığı değişir.
Ben ortama   X2 eklersem Kc değişmez.
Ben ortamdan XY çekersem  Kc değişmez diyoruz ve bu dersimizi bu şekilde   bitiriyoruz arkadaşlar.
Bundan sonraki  dersimizde görüşmek üzere.
Hoşça kalın.
Kimyasal Tepkimelerde Denge
Dengeyi Etkileyen Faktörler 2 / 3
Sıcaklık ve Derişim Etkisi
Sıcaklık ve Derişim Etkisi