Merhaba arkadaşlar bu dersimizde Bronsted-Lowry asit bazılarından bahsediyoruz.
Bronsted ve Lowry iki bilim insanı, aynı asit baz tanımı üzerinde çalışıyorlar ve geniş bir asit-baz tanımı bulmaya uğraşıyorlar.
Neden?
Çünkü o dönemde Arrhenius asit baz tanımı kullanılıyormuş ve bu tanımın yetersiz kaldığını ortaya koymuşlar. Çünkü Arrhenius en son genişletilmiş haliyle sulu ortamda bileşiklerin asitliğini ve bazlığını açıklayabiliyordu, Bronsted-Lowry ise her ortamda asitlik ve bazlığı açıklayabiliyor.
Şimdi bunlar ne demişler bakalım.
Demişler ki tepkimeye bakarım, madde, tepkimedeki madde, yanındaki maddeye proton veriyorsa protona biz H+'ya proton diyoruz, proton veriyorsa bu madde asittir demişler.
Eğer yanındaki maddeden hidrojen alan varsa proton alan varsa bunlar da bazdır demişler. Hemen bir örneğimiz var.
Örneğimizde bakalım.
HI ve su tepkimeye giriyor, hidronyum ve iyodür iyonu oluşuyor.
Bakın şimdi, ürünlere doğru gidiyorum, hidrojen iyodürden iyodür oluşmuş.
Arkadaşlar, bir tane hidrojen kaybetmiş, demek ki bir tane hidrojen verdiği için kendisi asit özellikte. Su ise bir hidrojen alıp da hidronyum iyonunu oluşturmuş.
O zaman bu da baz.
Şimdi bu tarafın asitliğini bazlığını düşünürken de tepkimenin girenlere doğru gittiğini düşünüyorum.
H3O+'dan H2O'yu oluşturmam lazım.
Bir hidrojen kaybetmesi lazım, bir hidrojen vermiş.
O zaman asittir, hidrojen alan ise bazdır diyorum ve sayı kullanmış arkadaşlar 1 ve 2 sayılarını birbirine benzeyenleri aynı sayıyı vereceksiniz.
Kime ilk önce 1 dediğiniz önemli değil, buraya ben 1 diyorum, buna benzeyene de yine 1 diyorum.
Yani gördüğünüz gibi birisi asit birisi baz olacak. O zaman su 2, hidronyum da 2 kalır.
Aynı sayı içerenler konjuge eşlenik asit baz çiftidir der ve eşlenik asit baz çiftleri arasında her zaman bir hidrojen fark bulunur.
Hemen bakalım H2SO4'le HSO4- bakın H2SO4ten oluşan bir iyon aralarında bir hidrojen fark var.
Bunlar konjugedir.
Yani H2SO4 asit özellik gösteriyorsa konjugesi baz özellik gösterecek.
H2SO4 ile SO4-2 bu iyon da yine H2SO4den oluşur ama aynı basamakta oluşmaz, normalde aynı basamaklı oluşması için bir hidrojen fark olması gerekiyor.
Arkadaşlar burada iki hidrojen fark olduğu için bunlar konjuge değildir ve sorularda çıkar, o yüzden lütfen dikkat edelim.
Dikkat.
Şimdi geçiyorum diğer tepkimeme, asetik asit var elimde su ile tepkimeye girdirdim, asetat ve hidronyum iyonu oluştu.
Şimdi bir tane hidrojen suya vermişiz gördüğünüz gibi.
O zaman bu asit özellik gösterir, H2O da baz özellik gösterir. Asetat iyonu, tersine doğru gittiğini düşürsem hidrojen ihtiyacı var hidrojen alacak, hidronyum asit özellik gösterir, asetat iyonu da baz özellik gösterir. Doğrulamasını yapıyorum birbirine benzeyenler birisi asiti birisi bazı olacak, evet diyorum doğru. O zaman numaralandırıyorum.
Bu 1, bu da 1 olur. Bu 2 ise diğeri de 2 olur diyorum ve geliyorum notuma, kuvvetli bir bazın eşleniği asit özellik gösterir, bunu anladık zaten.
Eşliğindeki dediğimiz zaman birisi asitse birisi baz.
Zayıf bir asitin eşleniği baz özellik gösterir.
Burada önemli bir şey daha var arkadaşlar.
Kuvvetli bir bazsa eşleniği zayıf bir asittir, zayıf asit.
Zayıf bir asitse, bu sefer zayıfsa eşleniği kuvvetli bir baz özelliği, kuvvetli bir bazdır diyebilirim.
Şimdi geçiyorum örneğime, asetik asit, asetik asit arkadaşlar zayıf bir asittir. O zaman bunun eşleniği, bakın bir hidrojen kaybetmiş hali.
O zaman bu nedir?
Kuvvetli bir baz gibi davranabilir diyoruz.
Bu sırada eşlenikler size verildiği zaman hidrojeni fazla olan asit, hidrojeni az olan bazdır, şekilde düşünebilirsiniz.
Devam ediyorum, HI, hidrojen iyodür.
Bu kuvvetli bir asit.
Bir hidrojen vermiş hali, yani bazı o zaman zayıf bir baz olur.
Devam ediyorum NH3, NH3 zayıf bir baz, bakın NH4+ zaten hidrojeni daha fazla, asit olması lazım kuvvetli bir asittir.
Hidrojen siyanür hemen bakalım hidrojen siyanür, bu zayıf bir asit. Ondan oluşan siyanür iyonu da nedir arkadaşlar?
O zaman kuvvetli bir baz olacaktır diyoruz.
Ve en son bir notumuz daha var.
Bizim, Fe+3, Cr+3, Cu+2 gibi katyonlarda asidik özellik görebiliyoruz.
Bu metallerimiz bu katyonlarımız, asidik özellik gösterebiliyor.
Olay nedir?
Çapı küçük ve yükü büyük olan iyonlar asidik özelllik gösteriyor diyoruz ve bu şekilde dersimizi bitiriyoruz.
Bundan sonraki derste görüşmek üzere arkadaşlar, hoşça kalın.
Bronsted ve Lowry iki bilim insanı, aynı asit baz tanımı üzerinde çalışıyorlar ve geniş bir asit-baz tanımı bulmaya uğraşıyorlar.
Neden?
Çünkü o dönemde Arrhenius asit baz tanımı kullanılıyormuş ve bu tanımın yetersiz kaldığını ortaya koymuşlar. Çünkü Arrhenius en son genişletilmiş haliyle sulu ortamda bileşiklerin asitliğini ve bazlığını açıklayabiliyordu, Bronsted-Lowry ise her ortamda asitlik ve bazlığı açıklayabiliyor.
Şimdi bunlar ne demişler bakalım.
Demişler ki tepkimeye bakarım, madde, tepkimedeki madde, yanındaki maddeye proton veriyorsa protona biz H+'ya proton diyoruz, proton veriyorsa bu madde asittir demişler.
Eğer yanındaki maddeden hidrojen alan varsa proton alan varsa bunlar da bazdır demişler. Hemen bir örneğimiz var.
Örneğimizde bakalım.
HI ve su tepkimeye giriyor, hidronyum ve iyodür iyonu oluşuyor.
Bakın şimdi, ürünlere doğru gidiyorum, hidrojen iyodürden iyodür oluşmuş.
Arkadaşlar, bir tane hidrojen kaybetmiş, demek ki bir tane hidrojen verdiği için kendisi asit özellikte. Su ise bir hidrojen alıp da hidronyum iyonunu oluşturmuş.
O zaman bu da baz.
Şimdi bu tarafın asitliğini bazlığını düşünürken de tepkimenin girenlere doğru gittiğini düşünüyorum.
H3O+'dan H2O'yu oluşturmam lazım.
Bir hidrojen kaybetmesi lazım, bir hidrojen vermiş.
O zaman asittir, hidrojen alan ise bazdır diyorum ve sayı kullanmış arkadaşlar 1 ve 2 sayılarını birbirine benzeyenleri aynı sayıyı vereceksiniz.
Kime ilk önce 1 dediğiniz önemli değil, buraya ben 1 diyorum, buna benzeyene de yine 1 diyorum.
Yani gördüğünüz gibi birisi asit birisi baz olacak. O zaman su 2, hidronyum da 2 kalır.
Aynı sayı içerenler konjuge eşlenik asit baz çiftidir der ve eşlenik asit baz çiftleri arasında her zaman bir hidrojen fark bulunur.
Hemen bakalım H2SO4'le HSO4- bakın H2SO4ten oluşan bir iyon aralarında bir hidrojen fark var.
Bunlar konjugedir.
Yani H2SO4 asit özellik gösteriyorsa konjugesi baz özellik gösterecek.
H2SO4 ile SO4-2 bu iyon da yine H2SO4den oluşur ama aynı basamakta oluşmaz, normalde aynı basamaklı oluşması için bir hidrojen fark olması gerekiyor.
Arkadaşlar burada iki hidrojen fark olduğu için bunlar konjuge değildir ve sorularda çıkar, o yüzden lütfen dikkat edelim.
Dikkat.
Şimdi geçiyorum diğer tepkimeme, asetik asit var elimde su ile tepkimeye girdirdim, asetat ve hidronyum iyonu oluştu.
Şimdi bir tane hidrojen suya vermişiz gördüğünüz gibi.
O zaman bu asit özellik gösterir, H2O da baz özellik gösterir. Asetat iyonu, tersine doğru gittiğini düşürsem hidrojen ihtiyacı var hidrojen alacak, hidronyum asit özellik gösterir, asetat iyonu da baz özellik gösterir. Doğrulamasını yapıyorum birbirine benzeyenler birisi asiti birisi bazı olacak, evet diyorum doğru. O zaman numaralandırıyorum.
Bu 1, bu da 1 olur. Bu 2 ise diğeri de 2 olur diyorum ve geliyorum notuma, kuvvetli bir bazın eşleniği asit özellik gösterir, bunu anladık zaten.
Eşliğindeki dediğimiz zaman birisi asitse birisi baz.
Zayıf bir asitin eşleniği baz özellik gösterir.
Burada önemli bir şey daha var arkadaşlar.
Kuvvetli bir bazsa eşleniği zayıf bir asittir, zayıf asit.
Zayıf bir asitse, bu sefer zayıfsa eşleniği kuvvetli bir baz özelliği, kuvvetli bir bazdır diyebilirim.
Şimdi geçiyorum örneğime, asetik asit, asetik asit arkadaşlar zayıf bir asittir. O zaman bunun eşleniği, bakın bir hidrojen kaybetmiş hali.
O zaman bu nedir?
Kuvvetli bir baz gibi davranabilir diyoruz.
Bu sırada eşlenikler size verildiği zaman hidrojeni fazla olan asit, hidrojeni az olan bazdır, şekilde düşünebilirsiniz.
Devam ediyorum, HI, hidrojen iyodür.
Bu kuvvetli bir asit.
Bir hidrojen vermiş hali, yani bazı o zaman zayıf bir baz olur.
Devam ediyorum NH3, NH3 zayıf bir baz, bakın NH4+ zaten hidrojeni daha fazla, asit olması lazım kuvvetli bir asittir.
Hidrojen siyanür hemen bakalım hidrojen siyanür, bu zayıf bir asit. Ondan oluşan siyanür iyonu da nedir arkadaşlar?
O zaman kuvvetli bir baz olacaktır diyoruz.
Ve en son bir notumuz daha var.
Bizim, Fe+3, Cr+3, Cu+2 gibi katyonlarda asidik özellik görebiliyoruz.
Bu metallerimiz bu katyonlarımız, asidik özellik gösterebiliyor.
Olay nedir?
Çapı küçük ve yükü büyük olan iyonlar asidik özelllik gösteriyor diyoruz ve bu şekilde dersimizi bitiriyoruz.
Bundan sonraki derste görüşmek üzere arkadaşlar, hoşça kalın.
