Merhaba arkadaşlar bu dersimizde hızla devam ediyoruz ve ortalama hız konusunu işliyoruz. Ortalama hız nedir bakalım.
Şimdi ortalama hızını tepkime hızını r ile veya v ile gösterebiliriz. Derişimdeki değişime bakıyorum ama belirli bir zaman aralığındaki derişimdeki değişime bakıyorum.
Biz derişimi c ile gösterirsek Δ c/ Δ t olarak alabiliriz.
Ben burada hemen boşluğumuz dolduralım.
Ortalama hız belirli bir zaman aralığındaki derişimdeki değişimdir diyoruz. Şimdi arkadaşlar karşımıza gelen bir soru tarzı, hemen anlatalım.
N2 ve H2den NH3 oluşuyor.
N2 ve H2 tepkimeye girdiği için gittikçe, zamanla azalırlar NH3 ise zamanla artar.
Şimdi bakalım N2 derişimindeki azalma bölü zaman aralığı şeklinde ben N2nin harcanma hızını gösterebilirim. Derişimdeki azalma bölü zaman aralığı.
H2 derişimindeki azalma bölü zaman aralığı, NH3 arttığı için derişimdeki artış bölü zaman aralığı şeklinde ben bunların harcanma hızlarını gösterebilirim.
Bir de böyle uzun uzun yazarak gösterdim de ne yapıyorum kısaltarak bakın azalmayı eksi ile gösteriyorum.
Azalanlar eksi artışlar artı.
Eksi gördüğüm zaman bunların girenlerde olduğunu anlıyorum.
Girenlerde N2 derişimindeki azalma hemen yazıyorum: ΔN2/ Δt diyorum.
H2 derişimindeki azalma: ΔH2/ Δt diyorum.
NH3 derişimindeki artış: +ΔNH3/Δt diyorum.
Peki bu şekilde yazdım tamam sorun yok ama ben buna eşitleyecek olursam ne olur?
Bunların hızları eşit mi acaba?
Hemen bakalım. Şimdi arkadaşlar reaksiyon bir dakika sürsün, bir dakika, buradan bir mol girerkenH2den üç katı kadar girer kat sayısıyla doğru orantılı olarak, NH3 de iki mol oluşur.
Şimdi sizce hangisi daha hızlı?
N2 mi hızlı H2 mi hızlı?
Bu soruyu sorduğumda çoğunluk N2 diyor ama yanlış, bakın buradan bir mol girerken bir dakikada, öbür taraftan H2den 3 mol giriyor.
Demek ki H2 daha hızlı hatta üç katı kadar hızda.
Ben buraya r dersem H2nin harcanmasına 3r demem lazım. Buradan bir mol girerken buradan 2 mol oluşuyor, bakın o zaman bunun hızı da 2r.
Buradan ben neyi görüyorum?
Katsayılar bizim için önemli. Katsayılar olmasa hepsi birbirine eşit olurdu hızları yani burada da sanki hepsi eşitmiş gibi oldu.
O zaman benim katsayıları bu formüle eklemem lazım.
Nasıl ekleyeceğim?
Şimdi yeniden söyleyeyim bakın katsayılar ile hızları doğru orantılı.
Soruları buradan da çözebilirsiniz. H2nin harcanma hızı N2nin 3 katı.
NH3ün oluşma hızı, N2nin iki katı, burayı vurguladım.
Sonra arkadaşlar, bunların birbirine eşitlerken sorun çıkmasın diye katsayıları kullanıyorum. Katsayıları paydaya getiriyorum, yazıyorum. Burası bir, bir yazmak zorunda değilim ama vurgulamak için yazdım.
H2nin katsayısı 3 aşağı yazdım.
NH3ün katsayısı 2 bunu da Δt'nin önüne yazdım ve ortalama hızları ben buna eşitlerken sevgili arkadaşlarım şöyle diyebiliyorum, ortalama hız diyorum eşittir - ΔN2 / Δt.
Bu da eşittir diyorum - ΔH2/3Δt.
Bu da ama üçü yazıyorum: +ΔNH3/2Δt.
Bu şekilde birbirine eşitliyorum. Şimdi bir soru tarzı, burası bir soru tarzı, burası da bir soru tarzı.
Bir soru tarzımız daha var, bunları eşitleyeceğiz bu sefer. Şöyle yapıyorum bunu da sarıyla yazalım.
Şimdi N2nin harcanma hızı, H2nin harcanma hızı ve NH3ün oluşma hızını eşitlemek istiyorum, burada ne yapacağım?
Arkadaşlar bunu şöyle düşünün, bu N2nin harcanma hızı, şurası H2nin harcanma hızı olsun paydayı 3 ve 2 6da eşitlemek istiyorum. Burası 2 burası 3 burayı da 6 ile eşitlerim ve şöyle diyorsunuz N2nin harcanma hızının 6 katı eşittir diyorsunuz H2nin harcanma hızının 2 katına bu da NH3ün oluşma hızının üç katına eşittir bunu da bu şekilde çıkartıyorum.
Birinci soru tarzımız, ikinci soru tarzımız, üçüncü ve dördüncü soru tarzımız.
Bir tepkime üzerinden dört tane soru gelebiliyor.
Şimdi diğer bir soru tarzımıza geçelim, iki litrelik bir kapta 4 mol CO gazıyla başlatılan CO + O2--> CO2 tepkimesi 1 dakikada gerçekleşiyormuş.
Buna göre: Karbonmonoksitin harcanma hızını istemişim. Kaç mol / litre.
dk ?
Karbonmonoksitin harcama hızı kaç gram/L.
sn?
Bakın birim değişti çünkü hızın belirli bir formül yok yani belirli bir birimi yok.
Biz neye bakacağız?
Zamanda değişen madde miktarını bana sorması lazım.
Zamanla değişen madde miktarı, karbondioksit için zamanda oluşan hacim, oksijen için zamanda harcanan mol miktarı, molerite miktarı bize sorulmuş.
Hemen bakalım, şimdi bakalım arkadaşlarım, karbonmonoksitten başlıyorum.
İlk önce şu karbonmonoksitten 4 mol tepkimeye girmişti, onu bir yazayım.
Buradan ve bir dakika da gerçekleşiyor.
Şimdi ilk önce hepsini bir hazırlayalım.
4 mol karbonmonoksit tepkimeye girerken oksijenden 2 mol girer, yarısı kadar, karbondioksitle katsayıları aynı olduğu için buradan da 4 mol oluşur.
Şimdi istediğim şey şu: burada bana verilen sorulan soru yani hızın birimi vardı ya ben bu formül gibi düşünüyorum. Karbonmonoksitin molünü alacaksınız, ne kadar karbonmonoksitin molü?
4 mol.
Hemen alıyorum, hemen alacağım şimdi sizin için, karbonmonoksitin mol sayısını aldım 4.
Hacim ne kadar?
2 litre, aldım.
Burayı da formül gibi düşüncektik, burada 1 yazıyorum.
Yani cevabı ben Şimdi geliyorum B'ye.
Karbonmonoksit gazının harcanma hızı kaç gram/L.sn'dir?
Bakın gramını alacağım bu sefer, karbonmonoksit 4 moldü, 4 mol, gramını vermeyi unutmuşuz karbonmonoksit 28 gram/mol.
28'le çarpıyorum gramını bulmak için bölü diyorum litresi 2 litre dikkat, saniye istemişim bir dakikayı 60la çarpıyorum saniyesini buluyorum.
İşlemi yapmayacağım gramı/ litre.saniye.
Şimdi C'ye geçtim. Karbondioksit gazının bak dikkat karbondioksit gazına geçiş yapmışım, karbondioksit gazının oluşma hızı normal koşullarda kaç litre/saniye?
Buradaki benim iki litreyle işim yok, mol sayısı ne kadar bakıyorum.
Karbondioksitin nedir?
22,4 ile çarparım.
4x 22,4 yaparım, saniyesine bölerim.
Bir dakikaydı o zaman 60 saniye.
Bu litre/saniye şeklinde yazarım. Geçiyorum oksijen gazına, oksijen gazının harcama hızı kaç mol/litre.saniye'dir?
Oksijene geldim 2 mol, yazdım litresi ne kadardı?
2 litre.
Dakikası bir dakikaydı bunu da ne olur?
mol/litre.saniye olur.
Gördüğünüz gibi kolay bir soru tarzı, kolay bir konu aslında. Burada sadece verilen birime dikkat ediyorum, o birimi formül gibi kullanıyorum sorularını çözüyorum.
Evet arkadaşlarım bu dersimiz bu kadar. Bundan sonraki derste görüşmek üzere hoşça kalın.
Şimdi ortalama hızını tepkime hızını r ile veya v ile gösterebiliriz. Derişimdeki değişime bakıyorum ama belirli bir zaman aralığındaki derişimdeki değişime bakıyorum.
Biz derişimi c ile gösterirsek Δ c/ Δ t olarak alabiliriz.
Ben burada hemen boşluğumuz dolduralım.
Ortalama hız belirli bir zaman aralığındaki derişimdeki değişimdir diyoruz. Şimdi arkadaşlar karşımıza gelen bir soru tarzı, hemen anlatalım.
N2 ve H2den NH3 oluşuyor.
N2 ve H2 tepkimeye girdiği için gittikçe, zamanla azalırlar NH3 ise zamanla artar.
Şimdi bakalım N2 derişimindeki azalma bölü zaman aralığı şeklinde ben N2nin harcanma hızını gösterebilirim. Derişimdeki azalma bölü zaman aralığı.
H2 derişimindeki azalma bölü zaman aralığı, NH3 arttığı için derişimdeki artış bölü zaman aralığı şeklinde ben bunların harcanma hızlarını gösterebilirim.
Bir de böyle uzun uzun yazarak gösterdim de ne yapıyorum kısaltarak bakın azalmayı eksi ile gösteriyorum.
Azalanlar eksi artışlar artı.
Eksi gördüğüm zaman bunların girenlerde olduğunu anlıyorum.
Girenlerde N2 derişimindeki azalma hemen yazıyorum: ΔN2/ Δt diyorum.
H2 derişimindeki azalma: ΔH2/ Δt diyorum.
NH3 derişimindeki artış: +ΔNH3/Δt diyorum.
Peki bu şekilde yazdım tamam sorun yok ama ben buna eşitleyecek olursam ne olur?
Bunların hızları eşit mi acaba?
Hemen bakalım. Şimdi arkadaşlar reaksiyon bir dakika sürsün, bir dakika, buradan bir mol girerkenH2den üç katı kadar girer kat sayısıyla doğru orantılı olarak, NH3 de iki mol oluşur.
Şimdi sizce hangisi daha hızlı?
N2 mi hızlı H2 mi hızlı?
Bu soruyu sorduğumda çoğunluk N2 diyor ama yanlış, bakın buradan bir mol girerken bir dakikada, öbür taraftan H2den 3 mol giriyor.
Demek ki H2 daha hızlı hatta üç katı kadar hızda.
Ben buraya r dersem H2nin harcanmasına 3r demem lazım. Buradan bir mol girerken buradan 2 mol oluşuyor, bakın o zaman bunun hızı da 2r.
Buradan ben neyi görüyorum?
Katsayılar bizim için önemli. Katsayılar olmasa hepsi birbirine eşit olurdu hızları yani burada da sanki hepsi eşitmiş gibi oldu.
O zaman benim katsayıları bu formüle eklemem lazım.
Nasıl ekleyeceğim?
Şimdi yeniden söyleyeyim bakın katsayılar ile hızları doğru orantılı.
Soruları buradan da çözebilirsiniz. H2nin harcanma hızı N2nin 3 katı.
NH3ün oluşma hızı, N2nin iki katı, burayı vurguladım.
Sonra arkadaşlar, bunların birbirine eşitlerken sorun çıkmasın diye katsayıları kullanıyorum. Katsayıları paydaya getiriyorum, yazıyorum. Burası bir, bir yazmak zorunda değilim ama vurgulamak için yazdım.
H2nin katsayısı 3 aşağı yazdım.
NH3ün katsayısı 2 bunu da Δt'nin önüne yazdım ve ortalama hızları ben buna eşitlerken sevgili arkadaşlarım şöyle diyebiliyorum, ortalama hız diyorum eşittir - ΔN2 / Δt.
Bu da eşittir diyorum - ΔH2/3Δt.
Bu da ama üçü yazıyorum: +ΔNH3/2Δt.
Bu şekilde birbirine eşitliyorum. Şimdi bir soru tarzı, burası bir soru tarzı, burası da bir soru tarzı.
Bir soru tarzımız daha var, bunları eşitleyeceğiz bu sefer. Şöyle yapıyorum bunu da sarıyla yazalım.
Şimdi N2nin harcanma hızı, H2nin harcanma hızı ve NH3ün oluşma hızını eşitlemek istiyorum, burada ne yapacağım?
Arkadaşlar bunu şöyle düşünün, bu N2nin harcanma hızı, şurası H2nin harcanma hızı olsun paydayı 3 ve 2 6da eşitlemek istiyorum. Burası 2 burası 3 burayı da 6 ile eşitlerim ve şöyle diyorsunuz N2nin harcanma hızının 6 katı eşittir diyorsunuz H2nin harcanma hızının 2 katına bu da NH3ün oluşma hızının üç katına eşittir bunu da bu şekilde çıkartıyorum.
Birinci soru tarzımız, ikinci soru tarzımız, üçüncü ve dördüncü soru tarzımız.
Bir tepkime üzerinden dört tane soru gelebiliyor.
Şimdi diğer bir soru tarzımıza geçelim, iki litrelik bir kapta 4 mol CO gazıyla başlatılan CO + O2--> CO2 tepkimesi 1 dakikada gerçekleşiyormuş.
Buna göre: Karbonmonoksitin harcanma hızını istemişim. Kaç mol / litre.
dk ?
Karbonmonoksitin harcama hızı kaç gram/L.
sn?
Bakın birim değişti çünkü hızın belirli bir formül yok yani belirli bir birimi yok.
Biz neye bakacağız?
Zamanda değişen madde miktarını bana sorması lazım.
Zamanla değişen madde miktarı, karbondioksit için zamanda oluşan hacim, oksijen için zamanda harcanan mol miktarı, molerite miktarı bize sorulmuş.
Hemen bakalım, şimdi bakalım arkadaşlarım, karbonmonoksitten başlıyorum.
İlk önce şu karbonmonoksitten 4 mol tepkimeye girmişti, onu bir yazayım.
Buradan ve bir dakika da gerçekleşiyor.
Şimdi ilk önce hepsini bir hazırlayalım.
4 mol karbonmonoksit tepkimeye girerken oksijenden 2 mol girer, yarısı kadar, karbondioksitle katsayıları aynı olduğu için buradan da 4 mol oluşur.
Şimdi istediğim şey şu: burada bana verilen sorulan soru yani hızın birimi vardı ya ben bu formül gibi düşünüyorum. Karbonmonoksitin molünü alacaksınız, ne kadar karbonmonoksitin molü?
4 mol.
Hemen alıyorum, hemen alacağım şimdi sizin için, karbonmonoksitin mol sayısını aldım 4.
Hacim ne kadar?
2 litre, aldım.
Burayı da formül gibi düşüncektik, burada 1 yazıyorum.
Yani cevabı ben Şimdi geliyorum B'ye.
Karbonmonoksit gazının harcanma hızı kaç gram/L.sn'dir?
Bakın gramını alacağım bu sefer, karbonmonoksit 4 moldü, 4 mol, gramını vermeyi unutmuşuz karbonmonoksit 28 gram/mol.
28'le çarpıyorum gramını bulmak için bölü diyorum litresi 2 litre dikkat, saniye istemişim bir dakikayı 60la çarpıyorum saniyesini buluyorum.
İşlemi yapmayacağım gramı/ litre.saniye.
Şimdi C'ye geçtim. Karbondioksit gazının bak dikkat karbondioksit gazına geçiş yapmışım, karbondioksit gazının oluşma hızı normal koşullarda kaç litre/saniye?
Buradaki benim iki litreyle işim yok, mol sayısı ne kadar bakıyorum.
Karbondioksitin nedir?
22,4 ile çarparım.
4x 22,4 yaparım, saniyesine bölerim.
Bir dakikaydı o zaman 60 saniye.
Bu litre/saniye şeklinde yazarım. Geçiyorum oksijen gazına, oksijen gazının harcama hızı kaç mol/litre.saniye'dir?
Oksijene geldim 2 mol, yazdım litresi ne kadardı?
2 litre.
Dakikası bir dakikaydı bunu da ne olur?
mol/litre.saniye olur.
Gördüğünüz gibi kolay bir soru tarzı, kolay bir konu aslında. Burada sadece verilen birime dikkat ediyorum, o birimi formül gibi kullanıyorum sorularını çözüyorum.
Evet arkadaşlarım bu dersimiz bu kadar. Bundan sonraki derste görüşmek üzere hoşça kalın.
