Küresel aynalarda yansıma!
Bu dersimizde küresel aynalarda yani çukur ve tümsek aynalarda yansımalardan bahsedeceğiz.
Öncelikle çukur ve tümsek aynanın nasıl elde ediliyor?
Onu bir inceleyelim, kazanımları daha rahat kavramımızı sağlayacak.
Görmüş olduğunuz gibi M merkezli küremiz var bu küreyi şu şekilde bu kestiğimiz varsayalım.
Bu küreyi kestikten sonra kürenin eğer kaşığın iç yüzeyi olacak şekilde şu iç yüzeyi parlatıcı yüzey haline getirirsek arka tarafı mat kalır görmüş olduğunuz bu ayna şeklimizi Çukur Ayna olarak nitelendirebiliriz.
Eğer ki görmüş olduğunuz gibi eğer kaşığın dış yüzeyi olan tarafı yansıtıcı yüzey parlak yüzeyi hale getirirsek arka tarafı mat olacak yani merkeze bakan kısmı mat olacak arka tarafı mat olmuş olacak bu ayna tipimize de Tümsek ayna olarak nitelendireceğiz. Aynı zamanda bu merkez noktamız bu aynaların yarıçap noktası olduğu için ayrıca bu noktaya eğrilik yarıçapı olarak da nitelendireceğiz.
O halde çukur aynalarda özel ışınları inceleyelim. Görmüş olduğunuz gibi şu parçayı nokta nokta yaptığım şu parçayı kesip şekil 1'deki duruma getirdim.
Çukur aynayı oradan söküp şu noktaya getirdiğimizi varsayalım.
1.durumda merkez noktamızdan çıkan düz bir çizgi aynaya nasıl giriş yapar?
Dik girer.
Çünkü merkezden nereden çizgi çekerseniz şekil çizin, küreye nasıl giriş yapar?
Dik giriş yapar.
işte bu dik giriş yapan doğrumuza asal eksen olarak nitelendirebiliriz.
Asal eksenin aynaya girdiği giriş yaptığı dik noktaya Tepe noktası olarak T harfi ile ifade edeceğiz. Tepe noktasıyla merkezin tam da orta noktasını bundan sonra Odak olarak nitelendirebiliriz. Özel ışınlarımıza artık başlayabiliriz.
O halde merkezden bir ışık ışını gönderirsek merkezden gelen ışık ışını acaba nasıl yansır diye soracak olursak, merkezden gelen her çizgi aynaya nasıl geliyordu?
Dik geliyordu.
Peki düzlem aynaları hatırlayalım yansıma kuralının Normalle yaptığı açı kadar yansıyor.
Açının da normalle yaptığı aynı olacaktı.
Dik geldiğine göre bu ışık ışını nasıl yansıyacak?
Kendi üzerinden geri yansıyacak. O halde merkezden gelen ışık kendi üzerinden geri yansır şeklinde notumuzu ifade edebiliriz, devam edelim.
Bu sefer de merkezin dışından bir ışık ışını gönderelim.
Şu noktamızı odak noktası olarak belirleyelim.
Merkezin dışından bir ışık ışını gönderdiğimizi varsayalım.
Peki bu ışık ışınının nasıl yansıdığı bulabilmemiz için bize yine normal çizgisi lazım.
Normal çizgisini nereden çizeceğiz?
Tabi ki merkez noktasından çizeceğiz.
O halde merkez noktasına çizersek merkezde görmüş olduğunuz gibi Alfa açısı yaptığını varsayarsak bu ışık ışınının yansıdığında yine Alfa ışını yapacak ve yansıma noktası merkezle odak arasından olacak. o halde notumuzu şöyle ifade edebiliriz.
Merkezin dışından gelen ışın merkez ile odak arasından yansır ifadesini kullanabiliriz.
Devam edecek olursan optikte her şey tersinirdir.
O halde merkezle odak arasından göndereceğimiz ışık ışını nereden yansıyacak?
Merkezin dışından yansıyacak.
O halde bunun tam tersini de ifade edebiliriz.
Odak ile Merkez arasından gelen ışın merkezin dışından yansır ifadesini kullanabiliriz.
Devam edecek olursak az önce çukur aynamızın tanıtımını yaparken odakla odak noktası merkezin tam ortalaması demiştik. O halde şu noktaya F kadar dersek yani odak mesafesini aynaya olan uzaklığını F kadar dersek merkezin uzaklığı ne kadar olacak?
2F.
O halde şu noktaya tamda 3F noktası olduğunu varsayarsak yansıyan ışığın 1.5 F'ten yansır bu kuralımızı unutmuyoruz.
3F'e 1.5F kural olarak unutmuyoruz çünkü soru çözümlerinde oldukça işimize yarayacak.
Bu dersimizde küresel aynalarda yani çukur ve tümsek aynalarda yansımalardan bahsedeceğiz.
Öncelikle çukur ve tümsek aynanın nasıl elde ediliyor?
Onu bir inceleyelim, kazanımları daha rahat kavramımızı sağlayacak.
Görmüş olduğunuz gibi M merkezli küremiz var bu küreyi şu şekilde bu kestiğimiz varsayalım.
Bu küreyi kestikten sonra kürenin eğer kaşığın iç yüzeyi olacak şekilde şu iç yüzeyi parlatıcı yüzey haline getirirsek arka tarafı mat kalır görmüş olduğunuz bu ayna şeklimizi Çukur Ayna olarak nitelendirebiliriz.
Eğer ki görmüş olduğunuz gibi eğer kaşığın dış yüzeyi olan tarafı yansıtıcı yüzey parlak yüzeyi hale getirirsek arka tarafı mat olacak yani merkeze bakan kısmı mat olacak arka tarafı mat olmuş olacak bu ayna tipimize de Tümsek ayna olarak nitelendireceğiz. Aynı zamanda bu merkez noktamız bu aynaların yarıçap noktası olduğu için ayrıca bu noktaya eğrilik yarıçapı olarak da nitelendireceğiz.
O halde çukur aynalarda özel ışınları inceleyelim. Görmüş olduğunuz gibi şu parçayı nokta nokta yaptığım şu parçayı kesip şekil 1'deki duruma getirdim.
Çukur aynayı oradan söküp şu noktaya getirdiğimizi varsayalım.
1.durumda merkez noktamızdan çıkan düz bir çizgi aynaya nasıl giriş yapar?
Dik girer.
Çünkü merkezden nereden çizgi çekerseniz şekil çizin, küreye nasıl giriş yapar?
Dik giriş yapar.
işte bu dik giriş yapan doğrumuza asal eksen olarak nitelendirebiliriz.
Asal eksenin aynaya girdiği giriş yaptığı dik noktaya Tepe noktası olarak T harfi ile ifade edeceğiz. Tepe noktasıyla merkezin tam da orta noktasını bundan sonra Odak olarak nitelendirebiliriz. Özel ışınlarımıza artık başlayabiliriz.
O halde merkezden bir ışık ışını gönderirsek merkezden gelen ışık ışını acaba nasıl yansır diye soracak olursak, merkezden gelen her çizgi aynaya nasıl geliyordu?
Dik geliyordu.
Peki düzlem aynaları hatırlayalım yansıma kuralının Normalle yaptığı açı kadar yansıyor.
Açının da normalle yaptığı aynı olacaktı.
Dik geldiğine göre bu ışık ışını nasıl yansıyacak?
Kendi üzerinden geri yansıyacak. O halde merkezden gelen ışık kendi üzerinden geri yansır şeklinde notumuzu ifade edebiliriz, devam edelim.
Bu sefer de merkezin dışından bir ışık ışını gönderelim.
Şu noktamızı odak noktası olarak belirleyelim.
Merkezin dışından bir ışık ışını gönderdiğimizi varsayalım.
Peki bu ışık ışınının nasıl yansıdığı bulabilmemiz için bize yine normal çizgisi lazım.
Normal çizgisini nereden çizeceğiz?
Tabi ki merkez noktasından çizeceğiz.
O halde merkez noktasına çizersek merkezde görmüş olduğunuz gibi Alfa açısı yaptığını varsayarsak bu ışık ışınının yansıdığında yine Alfa ışını yapacak ve yansıma noktası merkezle odak arasından olacak. o halde notumuzu şöyle ifade edebiliriz.
Merkezin dışından gelen ışın merkez ile odak arasından yansır ifadesini kullanabiliriz.
Devam edecek olursan optikte her şey tersinirdir.
O halde merkezle odak arasından göndereceğimiz ışık ışını nereden yansıyacak?
Merkezin dışından yansıyacak.
O halde bunun tam tersini de ifade edebiliriz.
Odak ile Merkez arasından gelen ışın merkezin dışından yansır ifadesini kullanabiliriz.
Devam edecek olursak az önce çukur aynamızın tanıtımını yaparken odakla odak noktası merkezin tam ortalaması demiştik. O halde şu noktaya F kadar dersek yani odak mesafesini aynaya olan uzaklığını F kadar dersek merkezin uzaklığı ne kadar olacak?
2F.
O halde şu noktaya tamda 3F noktası olduğunu varsayarsak yansıyan ışığın 1.5 F'ten yansır bu kuralımızı unutmuyoruz.
3F'e 1.5F kural olarak unutmuyoruz çünkü soru çözümlerinde oldukça işimize yarayacak.
