Tarımdan Ticarete Ekonomi

Değerli arkadaşlar.
Orta Çağ kavramlarına baktığımız zaman ticaretle başlayalım.
Burada bazı kavramlar ımız önemli.
Mesela bedesten, kumaş, sila, mücevher ticareti yapılan yerlere biz ne diyoruz?
Bedesten diyoruz.
Tabi burada o dönem daha çok silah arkadaşlar satılmış ama hastaya baktığımız zaman aynı ürünü satan dükkanların bulunduğu pazar.
Mesela aynı ürünlerden kastım ey temel gıda ürünleri olabilir yani bal sa mesela balığın toptancısı, işte et, kasap bunların olduğu yer veya diyelim ki mesela kumaş, yani bunların toptancıların olduğu yer gibi durum arasta.
Arkadaşlar Han ona baktığımız zaman uzun yollarda ticari kervanların ve yolcuların konakladığı yer.
Tamam hocam şimdi burada han artı koyuyorum, kervansaray artı koyuyorum Riva'da artı koyuyorum.
Hocam Han, Kervansaray, Ribat hemen hemen aynı özellikleri görür arkadaşlar.
Arada ufak tefek farklar vardır.
Yani bunları şöyle düşünebilirsiniz.
Uzun bir yola çıkıyorsunuz, seyahate çıkıyorsunuz ama develerle çıkıyorsunuz ve her 90 kilometrede veya yüz kilometrede bir dinlenme yeri.
Peki hocam bunların hepsi aynı mı?
Aynı ama ufak tefek farkları var diyoruz.
Yani kervansaraylar da hemen hemen aynı.
Ribat da.
Bu sadece tek farkı sınır boylarında olmuş olması.
Genelde sınırlara yakın yerlerde kurulmuş olması.
Han, kervansaray, ribat bunlar dinlenme merkezleri arkadaşlar.
Yani uzun ticari kervanların her 70 kilometrede bir, yani develerin gidebileceği en uzun mesafeye ya da katırların ya da işte atların gidebileceği en uzun mesafeye kadar olan dinlenme yerleri.
Orada insanlar ne yapıyor, dinleniyor, ertesi gün yola çıkıyorlar gibi.
Aynı zamanda buralar ileri karakol görevi de görüyor.
Yani o tüccarları koruyan bir karakol gibi de düşünebilirsiniz diyebiliriz.
Pazarlar nedir peki?
Pazarlar haftanın belli günlerine açılan yerlerdir.
Hani günümüze de var bunlar.
Kapanlar nedir peki?
Temel gıda maddelerinin satıldığı yerler?
Un, yağ, bal gibi arkadaşlar.
Panayıra baktığımızda ise geleneksel geniş çaplı eşya ve hayvan pazarı genelde burada hayvan pazarları olarak bilinirler panayır lar.
Peki bu zamanın ticari ürünleri nedir diye baktığımız zaman ticari ürünlerde başta ipek yani baharat, kürk olmak üzere mesela bunları görüyoruz.
Yani bu üç temel kalem önemli.
Ve daha son hocam şarap, ad ticareti yani canlı hayvan ticareti, tuz ticareti, porselen, kağıt gibi önemli ürünler var.
Mesela bakın ben burada şekeri söyledim.
Bir şeker daha yok arkadaşlar.
Domates var mı yok.
Ya da işte kakao var mı?
Yok.
Bunlar da bilmemiz gerekiyor.
Çünkü bunlar coğrafi keşifler, sonra bulunacak olan ürünler.
Mesela şeker.
Coğrafi geçişlerden sonra inanılmaz önemli bir ürün.
Gençler burada şeker yerine dağ tuzu görürüz mesela.
Tuz genelde o zaman buzdolabı olmadığı için gıdaların korunmasında, salamura yapılmasında önemli dediğimiz ürünler arkadaşlar.
Şimdi burada ticarette İpek Yolu, Kürk Yolu, Baharat Yolu en önemli yollar.
Bunların nereden başladığı önemli, nerede bittiği önemli.
Orta Çağ boyunca özellikle Türk ve İslam dünyası bundan çok ciddi paralar kazanmıştır.
Gelişmiş yerdir.
Şimdi hocam İpek Yol deyince tabii ki aklımıza Çin gelecek.
Çin'den başlayıp Avrupa'ya kadar gidiyor.
Peki hocam bu arada kim var yani?
Çin'de başlıyor, Avrupa'ya gidiyor.
Bakın arkadaşlar bu arada Türkler var.
Bu Türkler Çin'den gelen ipek yolunun ne yapmışlar?
Kontrol edebilmek için sürekli Çin ile mücadele etmişler.
Şunu da söyleyeyim Orta Asya'da İpek Yolunun sürekli yer değiştirmesinin sebebi biziz.
Türkler nerede devlet kuruyorsa İpek Yolu oradan geçiyor.
Arkadaşlar bu önemli diğer unsur şu.
İpek Yolu'ndan sadece İpek geçmiyor.
Çin'in porselen şarabı, canlı hayvanları da geçiyor.
Sadece yolun adı İpek Yolu.
Bunu bilmemiz lazım.
Peki Türk Yolu'na bakalım.
Türk Yol da hocam Çin'den başlıyor.
Önemli.
Özellikle Sibirya coğrafyasından, yani soğuk iklimler üzerinden giden bir yol.
İpek Yolu ile hemen hemen paraleldir.
Yani bu yol.
Çin'den böyle geliyorsa hocam, onun hemen paralelinde bir tane daha yol var.
O da Türk yoludur.
Bu da Çin'den başlıyor.
Ama bu yol Karadeniz'in batısına kadar gidiyor ve genelde daha soğuk bölgelerden giden bir yol.
Yani İpek Yolu biraz daha ılıman, sıcak bir yerden geçiyorsa, Kürk Yolu biraz daha soğuk bölgelerden.
Mesela Karadeniz'in kuzeyi, Hazar'ın kuzeyi ve Sibirya coğrafyasının üzerinden gidiyor diyoruz.
Hocam Baharat Yolu'na baktığımız zaman Hindistan'dan başladığını biliyoruz bunun da.
Ve o da Akdeniz'e ulaşıyor.
Mesela Basra Körfezi'ne, Kızıldeniz'e, Arap yarımadasına.
Ki burada Arapların çok ciddi ticaretle uğraştığını biliyoruz.
Burada baharat yoluyla onda söyleyebiliriz.
Bunlar o dönemin dünyasının en önemli yolları.
Kim bu yolları ele geçirirse ne oluyor hocam?
Burada daha fazla zenginleşme var oluyor diyoruz.
Değerli arkadaşlar şimdi bu ticaret yollarını kaba taslak bir harita üzerine görelim.
Şimdi şurası Anadolu olduğunu görelim.
Burası Orta Asya, Büyük Okyanus.
Hint Okyanusu, Umman Denizi, Mısır.
Şimdi burada ekseri Asya üzerinden gelen coğrafi yollara bakıyoruz biz.
Buradaki önemli olan şu.
Kürk yolu ile hocam İpek Yolu'nun yani birbirine paralel gittiğini bilelim.
Ama Kürk Yolu biraz daha yukarıdan, yani soğuk yerlerden gidiyor.
Sibirya bölgesinden Ural, Altay Dağları ve Sayan Dağları'nın tam içerisinden geçiyor arkadaşlar.
Ve Hazar'ın kuzeyinden, Karadeniz'in kuzeyinden gidiyor.
Yani bugünkü Rusya coğrafyası oradan geçip Karadeniz'e ulaşıyor.
Hocam İpek Yolu ise o da Çin'den çıkıyor.
İpek Yolu ama Orta Asya'da çeşitli yerlerden gitmiş.
Bakın mesela İpek Yolu Orta Asya da.
Tamam Çin'den çıkıyor.
Ama bu geçtiği alanların hepsi hocam.
Türk coğrafyası.
Hazar'ın güneyinden de gidiyor İran üzerinden.
O zaman Sasaniler var.
Biri de Kuzey'den gidiyor.
Şuradan gidiyor.
Yani Hazar'ın hem kuzeyinden hem de güneyinden gitmiş.
Peki İpek Yolu Orta Asya'da neden böyle çok değişik yerlerden geçiyor?
Türkler nerede siyasi hakimiyet kuruyorsa, İpek Yolu da oradan geçiyor arkadaşlar.
Bundan dolayı ve İpek Yolu'nun da bittiği yer hemen hemen yine geldi Bizans coğrafyasına, yani Anadolu'ya.
Peki buradan sonra bir de Baharat Yolu var.
Baharat yolu da.
Hocam Hindistan'dan çıkıyor.
Hindistan'dan başlayıp hocam, Umman Denizi, yani Hint Okyanusu, Umman Denizi.
Birisi Basra Körfezi'nden geçiyor, İran'a gidiyor yine tekrardan İran coğrafyasını.
Bir tanesi de hocam Kızıldeniz'den içeri girip Arapların olduğu yerden geçiyor ya.
Zaten Araplar burada deve yoluyla ve Kızıldeniz yoluyla bu Baharat Yolu'na yapmışlardır.
Hocam bu taraftan Akdeniz'e çıkarmışlardır diyoruz.