22. MADDE DONGÜLERİ VE ÇEVRE SORUNLARI-2 Can yaşam için büyük önem taşıyan su, karbon, oksijen, azot, fosfor gibi maddeler canli

22. MADDE DONGÜLERİ VE ÇEVRE SORUNLARI-2 Can yaşam için büyük önem taşıyan su, karbon, oksijen, azot, fosfor gibi maddeler canli ve cansiz çevre de dolaşim halindedir. Su, döngüye büyük oranda okyanus ve denizlerden katilir. Azot, canli yapısı için nem elementlerden bindir ve durgun sularda da bulunur. Karbon daha çok fosil yakıtlarda, fosfor ise canli ve cansiz sistemlerde fosfat olarak bulunur. i TARZ Chokasyon, gol gibi herhangi bir büyük su ekosisteminde, başta karalardan gelenler olmak üzere, çeşitli nedenlerle bazı maddelerinin büyük oranda artması sonucu alg varlığının aşın şekilde çoğalmasıdır. Bu durum sudaki işik geçirgenliğini azaltarak uzun vadede su ekosisteminin oksijen varlığını azaltır. Ontario Gölü, Kanada ve ABD sinininda bulunan birbirine bağlı beş tatli su gölünden biridir ve Erie Golü ile bağlantilidir. Kanada'da bulunan tatlı su araştırma merkezlerinden biri de Ontario Go- 10'nün kuzeybatısında yer almaktadır. Göl üzerin- de bulunan araştırma merkezi uzun bir zamandan beri doğal laboratuvar olarak kullanılmaktadır. Dünya'nın birçok yerinden araştırmacılar buraya gelerek göl ve akarsu havzalarındaki çeşitli kirle- ticilerin canlılar üzerindeki etkisine dair çalışmalar yapmaktadır. TEST 8 Ontario Gö10 1960'ların başında bölgede yaşanan ötrofikas- yon, Ontario Gölü'nün de su kalitesinin ve balık- çilik faaliyetlerinin bozulmasına neden olmuştur. Araştırmacılar bu durumun nedenini tespit için madde döngülerini azaltıcı tedbirler alarak gölle- ri izole etmiş ve iki göl arasına plastik bir perde gererek göller arasındaki bağlantıyı geçici olarak kesmiştir. Ardından Ontario Gölü'ne karbon ve fosfor; Erie Gölü'ne ise karbon, azot ve fosfor verilmiştir. Fotoğ- raftaki göller arasındaki renk farkının nedeni, Erie Gölü'nde ötrofikasyona bağlı yetişen alglerdir. B) Azot Buna göre göllerde ötrofikasyona neden olan maddenin tespiti için araştırma merkezi tarafından yapılan deneyin bağımsız değişkeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Karbon C) Fosfor Erie Gölü fer D) Oksijen 8. Sınıf Fen Bilimleri Soru Bankası