Ünlem

Evet arkadaşlar bu videomuzda ünlem konumuzla devam edeceğiz.
Ünlem çok fazla çıkan bir konu değil ama yine de bilmekte fayda var.
Ünlem ne demek arkadaşlar?
Öncelikle buna bakacak olursak.
Bakın sevinme, koşma, acıma, kızma, şaşma, korkma gibi duyguları ifade eden seslenme cümleleri, emir cümleleri, doğa sesleri, yansıma sözcükler.
Bunlar ünlem olabiliyor arkadaşlar.
Şimdi bizim ünlem yerimiz iki çeşittir.
Bakıyoruz gündemler arkadaşlar.
Asıl gündemler ve ünlem değeri kazanan sözcükler olmak üzere ikiye ayrılır.
Bu ne demek şimdi?
Öncelikle asıl gündemlere bakacak olursak şimdi arkadaşlar asıl gündemler tek başına her zaman ünlem olarak kullanılır, değişik duyguları ifade eder ve seslenme bildirir.
Mesela eyvah anahtarı evde unuttum derken bu bana telaş, korku anlamını verir.
Şuradaki eyvah kelimesi arkadaşlar tek başına ünlem anlamı vardır.
Şimdi sen bunu şu şekilde de yazarsın.
Mesela Eyvah dedim.
Önlemi mi koydum?
Gündemden sonra kesinlikle büyük harfle başlamak zorundayım.
Ama bunu şöyle de yazabilirdi Eyvah derim, virgül koyarım.
Anahtarı evde unuttum derken bakın anahtarın arasını küçük yazarım.
Eğer virgül koyarsa anahtarı evde unuttum deyip ünlü samimi cümlemi en soruna da koya bilirim.
Başında koyarsan sonraki harfi büyük yazmak zorundasın.
Eğer önlemi sona koymak istiyorsan, virgül koyup küçük harfle başlayıp önlemini en sona koyarsın.
Bakın vah vah!
Ünlem koydum, büyük ile başladım.
Bugün evde çok ağlamış derken acımı anlamı verdi bana ve ben bunu soruna nokta koydum.
Bunu nasıl yazardık?
Vah vah derdik.
Virgül koyardık.
Bugün evde çok ağlamış dediğimde yüklem daha sonra ünlem koyardım arkadaşlar.
Of bıktım artık bu tembelliğin den derken bakın şuradaki offf tek başına ünlem olarak kullanılan bir sözcüktür.
Aman koliler de kırılacak şeyler var derken şuradaki aman ünlem bildirir arkadaşlar.
Çünkü bakın ben bunu şöyle de yazabilirim, aman derim.
Önlemi mi koyarım?
Büyük harfle başlarım.
Aman kolilerde kırılacak şeyler var deyip doktoramı buraya koya bilirim.
Şuradaki aman hangi anlam duadır, uyarıdır, aman dikkat et anlamındadır.
Ünlem değeri kazanan sözcüktür.
Bakın arkadaşlar of.
Ay aman ege vah vah eyvah!
Gibi ifadeler asıl gündemler olurken bu cümlelerde ünlem bildiren ifadeler yoktur.
Ama ünlem değeri kazanan sözcük vardır.
İçeri gir, hoca sınıftayken dolanma derken bu bir emir cümlesidir.
Normalde girmek kelimesi fiil idir.
Ünlem bildiren bir sözcük değildir ama ünlem değeri kazanan sözcük haline gelmiştir.
Ordular dedim, önde bir mi koydum?
Büyük harfle başladım.
Normalde ordu kelimesi ünlem olmaz ama ünlem değeri kazanan bir sözcüktür.
Dur yolcu derken şurda.
Ünlem koydum.
Arkadaşlar hemen ödevini yap derken bakın yine emir verdim, ünlem koydum.
Sen bana baksana biraz derken sen normalde kişi zan biridir.
Ünlem değildir ama cümledeki anlamını gör arkadaşlar.
Ünlem değeri kazanmış bir sözcüktür.
Şimdi arkadaşlar ünlem anlamını yitirebilir.
Farklı görevlerde kullanılabilir.
Bu ne demek?
Mesela kızın ahını fena aldık ya da kimsenin ahı kimsede kalmaz derken ah elim çok acıdı dersem şuradaki ah kelimesi arkadaşlar ünlem olur.
Ama kızın ahını fena aldık derse.
Buradaki A kelimesi artık isimli şiir ünlem anlamını yitirir.
Aman sakın bana yaklaşma dersem, bu cümledeki aman ünlem olur.
Ama amansız bir hastalığa yakalanmış derse, AFAD'dan amansız zaten türemiştir.
Artık bu isim geçmiştir.
Ah vah gibi ifadeler arkadaşlar önlemdir.
Ama ahlar ile vah larla hayatını zehir etme dediğimde buradakiler ler çokluk zekidir.
Leyla da ecdat dır arkadaşlar.
Yani bu kelime artık ünlem anlamını kaybetmiştir.
Ün derler arkadaşlar yazma sözcüklerden de oluşabilir, ikileme şeklinde de olabilir.
Mesela tak tak, küt küt, pat pat, çüş, hoşt, kuçu kuçu gibi ifadeler bana ünlem anlamını verir.
Mesela tak tak kapı vuruluyor derken şuradaki tak tak yansımasıdır.
O yüzden yazma sözcüklerde ünlem olabilir.
Çat.
Cam kırıldı dediğimde şuradaki çat kelimesi doğadaki ses takdire arkadaşlar ama hangi görevde kullanıldı?
Ünlem görevinde kullanıldı sana?
Aşağıdakilerden hangisinde ünlem isim değişmiştir?
Şeklinde soru gelebilir.
Şuradaki ifadelere göre bakacaksın, buradaki cümleler gibi bakacaksın.
Ya da aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlem kullanılmıştır?
Der ki.
Bunu sadece bir soruya ayırmaları ÖSYM'nin düşük bir ihtimal ama yine de bilmekte fayda var arkadaşlar.