Küçültme Eki

Bu videomuzda isimlerde küçültme konumuzla devam ediyoruz.
Bu kısma dikkat etmemiz gerekiyor.
Çünkü küçültme sıfatı var, küçültme ismi var, küçültme zarfı var.
Yani sözcük türümüzün isim mi, sıfat mı yoksa zamir mi, zarf mı olup olmadığına çok dikkat etmemiz gerekiyor.
Ösym'ye de bu kısma önem veriyor arkadaşlar.
Şimdi bakıyoruz isimler de küçültme.
Bana sadece küçültme anlamı vermez arkadaşlar.
Acımı anlamı da verebilir, sevgi anlamı da verebilir.
Özellikle öğrenciler şu iki kısmı kaçırıyor, sadece küçültme anlamına bakıyor.
Bizim küçük emeklerimiz neler?
Cık cık, cık cık ekleri küçültmek yeridir.
Mesela ben sana kitapçık dediğimde şuradaki kitapçık ifadesindeki cık eki bana küçültme anlamı verir.
Şimdi şöyle soracak olursanız, işte deneme sınavına giriyoruz.
Onun da adı kitapçık ama küçük değil şeklinde.
Öğrenciler genelde bu soruyu soruyorlar.
Tamam o şekilde ama el kitaplarını düşünün mesela.
Küçük soru bankalarını düşünün.
Cep kitaplarını düşünün.
Kitabın küçük hali olduğu için burada küçültme anlamı vardır.
Ya da ısı ekleri, ım, trak ekleri, c, cave, che, ça ekleri.
Arkadaşlar şunlar benim küçültmek terimdir, bunu asla unutmuyoruz.
Örneklere bakacak olursak şimdi.
Anneciğim seni çok özledim diyor.
Şuradaki kelimenin kökü annedir.
Cık cık, cık cık eki küçültme eskidir.
Annem benden küçük mü?
Hayır.
Burada sadece hangi anlamı kattı?
Bana sevgi anlamını kattı.
Sevgi anlamını kattığı için de küçültme anlamı vermiş oldu.
Ya da yavru cılız her yerde seni aradı derken burada hangi anlamı kattı acımı, anlamını kattı.
Bakın burada cılız ekini aldı.
Burada cık cık çocuk ekini aldı.
Bugün giydiği kazak yeşilimsi ciddi dediğinde bakın yeşilimsi yani tam yeşil değil, yeşile yakın.
O zaman yeşilden küçük oluyor.
Ama ben sana kazak yeşilimsi ciddi değil de işte atıyorum.
Dayım yeşilimsi kazak giymişti dersem burada küçültme vardır ama isim yoktur.
Nasıl kazak yeşilimsi kazak bu sefer ne oluyor arkadaşlar küçültme sıfatı olmuş oluyor.
Ya da işte çocuğun gözleri yeşilimsi idi dersen küçültme adı olur.
Çocuğun yeşilimsi gözleri vardı dersen nasıl göz yeşilimsi göz küçültme sıfatı olmuş oluyor.
Ya da bakın çocuğun gözleri mavi traktör dedim.
Maviye yakın ama tam mavi değil.
O zaman maviden küçük anlamına geldiği için burada küçültme adı vardır ama mavi trak gözleri vardı.
Ya da mavi mi trak deniz dersem nasıl?
Deniz, mavi, bayrak, deniz.
Ne oluyor arkadaşlar?
Sıfat oluyor.
Bak yeni taşındığı ev geniş şeydi.
Bu sefer Cech ekini aldı ve küçültme ekleri yapımı 2'dir.
Bunu asla unutmuyoruz.
O zaman burada küçültme adı olmuş oldu ama genişçe bir eve taşındı dediğimde Bakın genişçe bir eve taşındı dediğimde nasıl ev geniş ev, genişçe ev.
Burada ne oluyor arkadaşlar?
Küçültme sıfatı olmuş oluyor.
Şimdi ÖSYM'de çıkan soru alanımıza bakalım.
Bizim kalıplaşmış isimlerimiz var ya da kalıcı isimlerimiz var.
Ama ÖSYM bunu döndüre döndüre soruyor.
Arkadaşlar bakın demiş ki aşağıdaki cümlelerin hangisinde küçültme ekiyle türemiş sözcük?
Bak yine birden fazla konu var.
Hem küçültme eki kullanmak zorundasın.
Küçültme eki zaten demin söyledik, yapım eskiydi.
Bu kelime kesinlikle türemiş olacak ama küçültme anlamında sığınılacak somut bir varlığa ad olacak.
Yani bana ne demek istiyor?
Aşağıdaki yerin hangisinde kalıcı isim vardır diyor.
Mesela annem bademcik ameliyatı olduğunda benim bademcik küçük değil.
Kelimenin tamamı zaten bademcik kelimesi bademin küçüğü anlamında kullanılmadı.
O zaman burada küçültme adı vardır.
Bak gözümde arpacık çıktı derken arpanın küçüğünden bahsetmedi.
Bir hastalıktan bahsetti.
Küçültme adıdır.
Dün kızılcık şerbeti içtim dersen içeceğin adıdır.
Yenge me gelincik aldım dersen çiçeğin adıdır.
Bunlar da kalıcı isim oluyor.
Arkadaşlar şu soru kalıbını asla unutmayın.
Küçültme anlamından sıyrılmış somut bir varlığa isim olmuştur falan derse hemen bu şekilde kalıcı ismi arayacaksın.
Mesela işte sen dersen hayvanat bahçesinde maymuncuk gördük dersen bu küçültme adıdır arkadaşlar.
Çünkü maymunun küçüğünü kastettim ama çilingir kapıyı maymuncuk ile açtı dersen burada maymunun küçüğünü kastetmedim.
Anahtarı kastettim, aleti kastettim.
O zaman ikinci örneğim deki maymuncuk kelimesi kalıcı isim olur.