İç Kuvvetler

Evet arkadaşlar bu videomuzda iç kuvvetlere bakacağız.
Şimdi iç kuvvetler dediğimiz zaman dağ oluşumu diğer ismiyle orojenez.
Kıta Oluşumu diğer ismiyle epirojonez.
Volkanizma ve deprem şöyle de karşımıza gelebilir, seizma aklımıza gelmesi lazım.
Yani iç kuvvetlerde aklımıza gelmesi gereken 4 tane faktör varmış.
Dağ oluşumu orojenez, kıta oluşumu epirojenez, volkanizma ve deprem diğer şekliyle de karşınıza gelebilir seizma.
Şimdi dağ oluşumuyla başlayalım.
Dağlar oluşum bakımından ikiye ayrılırlar.
Ya kıvrılarak oluşurlar ya da kırılarak oluşurlar.
Kıvrılarak oluşması bakımında üstte kalan kısma antiklinal hatta şöyle bir ağ çekersek bakın şu ağa benziyor.
O yüzden üst kısım antiklinal.
Aşağıdaki kısım ise senklinal.
Kırılarak oluşması durumunda ise horst ve graben oluşur.
Üstte kalan kısım horst, aşağıda kalan kısım ise grabendir.
Kıvrılarak ya da kırılarak oluşmasını ise malzemenin durumu belirler.
Yani malzeme esnek ise ve kıvrılır sertse de kırılarak oluşmaktadır.
Şimdi gelelim kıta oluşumuna, diğer ismiyle epirojenez.
Kıtalar aslında belirli bir denge halindedir.
Ancak kıtaların bazı dengelerini bozan durumlar vardır.
Yani bu izostatik denge dediğimiz durumu bozan bazı faktörler var.
Kıtanın üzerinde eğer ki yük artar yada yük hafifler ise bu durum işte kıtanın dengesini bozar.
Peki bunlar neler bu duruma neden olur?
Mesela iklim değişiklikleri.
Aşınım, akarsuyun yapmış olduğu aşınım birikim faaliyetleri.
Bunlar ne yapacaktır?
Bozacaktır bu durumu.
Bunu örneklendirecek olursak da Venedik'in her yıl 4 5 milimetre çökmesi yani bu milim şeklinde olur.
Biz hissetmeyi çökmeler ya da yükselmeler.
Yükselme, çökme ifadesi varsa zaten cümlede kıta oluşumuyla ilgilidir bu.
Venedik'in her yıl 4 5 bin metre çökmesi de bu kıta oluşumuna örneklerden birisidir.
Bu kıta oluşumu sırasında eğer ki çökme meydana gelirse dediğimiz gibi karanın üzerinde yük arttı ve çökme meydana geldi ve kara çökerse deniz de karanın üzerine transfer olur.
Biz bu duruma deniz ilerlemesi deriz.
Eğer ki kara yükselirse de yani yük azaldı diyelim karanın üzerinde ve kara yükselmeye başladı.
Deniz artık geriye doğru çekilmeye başlayacak.
Buna da gerileme deriz.
Transgresyon ve regresyon olarak da bu kavramlar karşınıza gelir.
Şimdi bir diğer iç kuvvetimiz ise Volkanizma.
Volkanizmayı da ikiye ayırırız.
Ya derinlik volkanizması ya da yüzey volkanizması var.
Derinlik volkanizması içeride oluşturduğu şekiller.
İçeride böyle büyük şekiller oluşturup parça parça tabaka şeklinde şekiller oluşturur.
Biz bunlara derinlik volkanizması deriz.
Batolit, lakolit, sill, daykderinlikli organımız terimleridir.
Şöyle de gelebilir soru.
Hangisi derinlik volkanizmasıyla ilgilidir der.
Buraya bir tane de lapilli atar mesela.
Lapilli yüzey volkanizması ile ilgili.
O yüzden bu isimleri bilmemiz gerekir.
Şimdi yüzey volkanizmasında ise volkan patlamasıyla yüzeyde meydana gelen şekilleri ifade eder.
Şimdi bunlara baktığımız zaman ne demek bunlar?
Şöyle ifade edelim.
Volkanların tepesinde patlamayla oluşan çukurları krater olarak nitelendiririz.
Çok geniş alanlara ise daha böyle kraterin büyüklerini ise kaldere olarak nitelendirilir.
Ancak patlama ile güçlü patlamalar, gaz patlamaları ile oluşursa da buna da maar deriz.
Lapilli ise volkanlardan çıkan malzemenin boyutlarına göre isimler alır.
İşte kül gibi, volkan bombası gibi, lapilli gibi yani Volkan'dan çıkan külden daha büyük olan malzemeler olarak nitelendirebiliriz en basit tanımıyla.
Şimdi depremlere baktığımızda ise depremleri kendi içerisinde üç gruba ayırırız.
Bunlardan birincisi çöküntü depremler, volkanik depremler ve tektonik depremler.
Çöküntü deprem özellikle kayaç grubunda söylemiştik.
Kimyasal tortul kayaçların bulunmuş oldu alanlarda oluşan çökme depremlerdir.
Ülkemizde Akdeniz bölgesinde görülür.
Yani bu çöküntü depremler karstik sahalarda görülen deprem grupları.
Volkanik deprem ise volkan patlamasıyla oluşan sarsıntıyla ortaya çıkan depremdir.
Tektonik deprem ise fayların bulunmuş olduğu alanda karşımıza çıkan deprem türüdür.
Bunu da haritamızda göstereceğiz.
Nerelerde dünya haritasında deprem olduğunu.
Özellikle alp himalaya dediğimiz Pasifik kuşakta, Atlas Okyanusu'nun ortasında bulunmuş olduğu alanda ve Alp Himalaya hattı dediğimiz alanda deprem karşımıza gelir.
Bu depremler içerisinde tektonik deprem ise en güçlü olanıdır.
Doğal Sistemler
İç Kuvvetler 1 / 1
İç Kuvvetler
İç Kuvvetler