Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına, formüllere ve özetlere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin.? Tekrar yaparken veya soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, LGS’ye hazırlık sürecinde her konuda mutlaka görmen gereken LGS Fen Bilimleri dersine ait ipuçları, özetleri, formülleri ve notları derlemesi hazırladık!? Bu yazımızda Basit Makara Tanımı, Makaralar, Sabit Makaralar, Hareketli Makaralar, Kaldıraçlar, Eğik Düzlem, Vida, Dişli Çark, Çıkrık, Kasnaklar, Bileşik Makineler ve çok daha fazlası hakkında bilmen gerekenlerle LGS Basit Makineler konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!☀️
Bu notlar, Kunduz eğitmenimiz Rabia Hoca tarafından hazırlandıç. Rabia Hoca, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilimleri Öğretmenliği mezunu. 3 yıllık öğretmen. Şimdiye kadar ortaokul kısmında dersler verdi. Bu dönemde edindiği sınav tecrübelerini paylaşmaktan mutluluk duyuyor.
???
Basit Makinalar
Basit Makara Tanımı, Makaralar, Sabit Makaralar, Hareketli Makaralar, Kaldıraçlar, Eğik Düzlem, Vida, Dişli Çark, Çıkrık, Kasnaklar, Bileşik Makineler
Basit Makineler 8.Sınıf
Basit Makineler
Uygulanan kuvvetin yönünün ve doğrultusunu ve şiddetini değiştirerek iş kolaylığı sağlayan araçlara basit makineler denir.
Eğik düzlem, makara, kaldıraç, çıkrık, dişli çark, vida gibi araçlara basit makine örnekleridir.
- Basit makineler kuvvetten ya da yoldan kazanç sağlarlar.
- Basit makineler kuvvetten kazanç kazandırıyorsa aynı oranda yoldan kayıba neden olur.
- Basit makineler yoldan kazanç kazandırıyorsa aynı oranda kuvvetten kayıba neden olur.
- Basit makineler işten veya enerjiden kazanç sağlamaz.
- Kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü değiştirerek iş kolaylığı sağlar.
- Bir basit makine aynı anda hem kuvvetten he mde yoldan kazanç sağlamaz.
- Uygulanan kuvvet yükün ağırlığından küçük ise kuvvet kazancı vardır.
- Basit makinelerde kuvvet kazancı (Yük/Kuvvet) oranıyla hesaplanabilir. Bu oran 1’den büyükse kuvvet kazancı vardır, küçükse kuvvet kazancı yoktur.
???
Makaralar
Genellikle inşaat, fabrika, asansörlerde büyük ağırlıkların küçük kuvvetlerle kaldırılması için makaralar kullanılmaktadır.
Makaraların kullanılan makara sayısı ve biçimine göre sabit makara, hareketli makara ve palangalar gibi türleri bulunmaktadır.
1. Sabit Makaralar
- Sabit bir noktaya asılan ve dönerek cisimlerin hareket etmelerini kolaylaştıran makara çeşidine sabit makara denir.
- Sabit makaralar uygulanacak kuvvetin büyüklüğünü değiştirmez.
- Sabit makaralarda uygulanan kuvvetin büyüklüğü cismin ağırlığına eşit olmaktadır.
- Sabit makaralarda kuvvet kazancı da kaybı da yoktur.
- Yükü ne kadar yukarı çıkarmak istiyorsak ip o kadar çekilmelidir.
- Sabit makaralarda yoldan kazanç da kayıp da yoktur.
- Sabit makaralarda makara ağırlığı dinamometrede okunan değeri değiştirmez.
- Sabit makaraların ağırlığı kuvvet kazancını etkilemez.
- Sabit makaralar kuvvetin yönünü değiştirerek iş kolaylığı sağlar.
2. Hareketli Makara
- Yükle birlikte aşağı – yukarı hareket eden makaralara hareketli makaralar denir.
- Hareketli makaralar uygulanacak kuvvetin büyüklüğünü değiştirirler.
- Hareketli makaralarda uygulanacak kuvvet yük ve makaranın toplam ağırlığının yarısı kadardır.
- Hareketli makaralarda makara ağırlığı dinamometrede okunacak değer yani okunacak kuvveti etkiler.
- Makara ağırlığı ihmal edilirse : kuvvet= yük/2
- Makara ağırlığı ihmal edilmezse: kuvvet= (yük+makara ağırlığı)/2
- Hareketli makaralarda yük iki ip üzerinde taşındığı için kuvvetten iki kat kazanç sağlar. Hareketli makaranın kuvvet kazancı 2’dir.
- Hareketli makaralarda yük ne kadar yukarı çıkarılmak isteniyorsa ip bu uzunluğun iki katı kadar çekilmelidir. Hareketli makaralarda yoldan iki kat kayıp vardır.
???
Kaldıraçlar
- Bir destek etrafında serbestçe dönebilen çubuklara kaldıraç denir.
- Kaldıraçlar destek, yük ve kuvvetin konumuna göre üç çeşittir.
- Bir kaldıraçta kuvvetin destek noktasına uzaklığına kuvvet kolu, yükün destek noktasına uzaklığına yük kolu denir.
1) Desteğin Arada Olduğu Kaldıraçlar
- Bu tip kaldıraçlarda destek, kuvvet ile yük arasındadır.
- Uygulanan kuvvetin yönünü değiştirir.
- İşten kazanç sağlamaz.
- Kuvvet kazancı desteğin yerine göre değişir.
- kuvvet kolu=yük kolu olursa, yani kuvvet kolunun uzunluğuna eşitse bu tip kaldıraçlarda kuvvet ve yoldan ne kazanç ne de kayıp vardır.
Kuvvet Kazancı= (Kuvvet Kolu)/(Yük Kolu)
- kuvvet kolu>yük kolu durumunda kuvvet kolu yük kolundan daha uzun olacağından bu tip kaldıraçlarda her zaman kuvvetten kazanç yoldan kayıp vardır.
- kuvvet kolu<yük kolu olması durumunda kuvvet kolu yük kolundan kısa olacağı için bu tip kaldıraçlarda her zaman kuvvetten kayıp yoldan kazan olur.
2) Yükün Arada Olduğu Kaldıraçlar
- Bu tip kaldıraçlarda yük, kuvvet ile destek arasındadır.
- Uygulanan kuvvetin yönünü değiştirmez.
- Kuvvet kolu yükün kolundan uzun olduğu için kuvvetten her zaman kazandıran kaldıraç tipidir. (kuvvet kazancı>1)
- Kuvvet kolunun uzunluğu arttıkça kuvvet kazancı da artar.
- Yoldan kayıp vardır.
- İşten kazanç sağlamaz.
3) Kuvvet Arada Olan Kaldıraçlar
- Bu tip kaldıraçlarda kuvvet, yük ile destek arasındadır.
- Uygulanan kuvvetin yönünü değiştirmez.
- Kuvvet kolu yük kolundan kısa olduğu için kuvvetten her zaman kaybettiren kaldıraç tipidir.
- Yoldan kazanç vardır.
- Uygulanacak kuvvetin büyüklüğü yoldan kazanç oranında yükten daha fazladır.
???
Eğik Düzlem
- Bir kalas ya da levhanın bir ucunun zeminde diğer ucunun ise yükün çıkarılacağı yerde olduğu, cisimleri yükseltmeye yarayan basit makinelere eğik düzlem denir.
- Eğik düzlem sürtünmeler ihmal edildiğinde her zaman kuvvetten kazandırır.
- Eğik düzlemde kuvvet kazancı, eğik düzlemin boyunun yüksekliğine bölünmesi ile bulunur.
Kuvvet Kazancı= (Eğik düzlemin boyu)/(eğik düzlemin yüksekliği)
- Eğik düzlem her zaman kuvvetten kazandırdığı için yoldan her zaman kaybettirir.
- Eğik düzlemde işten kazanç olmaz.
Eğik Düzlemin Günlük Hayat Örnekleri
- Arabalarda yükleme yapılırken
- Engelli rampalarında
- İnşaatlarda
- Kaydırak ve merdivende
- Kayak ve paten pistlerinde
- Dik yokuşlara tırmanan yollarda
- Balta
- Bıçak
- Kama
???
Vida
- Bir silindirin etrafını saran eğik düzlemden oluşan bir basit makinedir.
- Kuvvetten kazanç sağlar.
- Yoldan kayıp vardır.
- İşten kazanç sağlamaz.
- Vida, kavanozların ağız kısmı, ampulun duy takılan kısmı, şişenin ağız kısmı ve kapağı vida şeklindeki basit makinelere örnektir.
???
Dişli Çark
- Hareketi aktaran, hareketin yönünü ve hızını değiştiren basit makinelerdir.
- Diş sayıları ya da yarıçaplarının farklı olması dişli çarkların dönme hızını etkiler.
- Kuvvetten kazanç sağlar, yoldan kayıp vardır.
- Hareketin yönünün ve hızının değiştiği birçok şeyde dişli çark vardır.
- Birbirine temas eden dişliler zıt yönde dönerler.
- Bir kasnak yardımıyla bağlanan dişliler aynı yönde döner.
- El çırpıcısı, bisiklet dişlisi, daire testere, matkap, analog saat ve mikser dişli çarkların günlük hayatta kullanıldığı örneklerdendir.
???
Çıkrık
- Eksenleri aynı, yarıçapları farklı ve sabit bir eksen etrafında dönen silindirlerden oluşan sisteme çıkrık adı verilir.
- Çıkrık, çıkrık kolunun uzunluğu çıkrık silindirinin yarıçapından uzun olduğu için kuvvetten kazanç sağlar.
kuvvet kazancı=(çıkrık kolunun uzunluğu)/(çıkrık silindirinin yarıçapı)
- Kol çevrilirken daha büyük daireler oluştuğu için çıkrıklar yoldan kayba neden olur.
- Çıkrık işten kazanç sağlamaz.
- Kalemtraş, kıyma makinesi, el mikseri, ingiliz anahtarı, bisiklet pedalı, el maktabı, kapı tokmağı, kahve değirmeni, tornavida, bijon anahtarı, araç direksiyonu günlük hayatta çıkrık ile karşılaşabileceğimiz örneklerdendir.
Çıkrıkta kuvvet kazancı nelere bağlıdır?
Çıkrık kolunun uzunluğuna bağlıdır. Kolun uzunluğu arttıkça kuvvet kazancı artar, uygulanan kuvvet azalır. Çıkrık silindirinin yarıçapına bağlıdır. Silindirin yarıçapı azaldıkça kuvvet kazancı artar.
???
Kasnaklar ve Bileşik Makineler
Kasnaklar
- Hareketi arttıran, hareketin yönünü ve hızını değiştiren basit makinelerdir.
- Kasnak yarıçaplarının farklı olması dönme hızını etkiler.
- Kasnakların bağlanma şekli hareketin yönünün etkiler.
- Kuvvetten kazanç sağlar.
- Yoldan kayıp vardır.
- İşten kazanç sağlamaz.
- Günlük hayatta kasnaklar tarımda patoz ile traktörü birbirine bağlamada, ayaklı diş makinelerinde, pedal ile döndürme tekerinin bağlamada, araba motorlarında kullanılır.
???
Şimdi soru çözümlerine devam edebilirsin!?
Fen Bilimleri dersinde bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Bu konu, LGS Fen Bilimleri testi için temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Basit Makara Tanımı, Makaralar, Sabit Makaralar, Hareketli Makaralar, Kaldıraçlar, Eğik Düzlem, Vida, Dişli Çark, Çıkrık, Kasnaklar, Bileşik Makineler gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. LGS Fen Bilimleri ve okul yazılılarında sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.
Bilgileri, tanımları ve önemli tarihi gelişmeleri öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Kendi kaynaklarına ek olarak MEB tarafından yayınlanan 8. Sınıf Kazanım Testlerini de çözmeni tavsiye ediyoruz.? Fen Bilimleri netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Fen Bilimleri dersinden binlerce soru alanında uzman Ortaokul Fen Bilimleri eğitmenleri tarafından çözüldü.✅ LGS Basit Makineler konusuna ait daha fazla soru ve detaylı çözümler görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin! Uygulamamız içerisinden ücretsiz erişebileceğin soru ve detaylı çözümler ile, bu konudaki hakimiyetini arttırman mümkün!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.