Herkese Merhaba.
Kunduz'un yedinci sınıf sosyal bilgiler 3'üncü ünite Türkiye nüfusunun özellikleri konusuna hepiniz hoş geldiniz.
Bugün sizlerle birlikte Türkiye nüfusu ve bazı özelliklerini detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Hazırsanız hemen başlayalım.
Öncelikle nüfus ne demek isterseniz buna bir değinelim.
Arkadaşlar nüfus sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır.
Örnek verecek olursak basit bir örnek verelim ki daha iyi anlayın diye.
Örneğin 7 A sınıfı diye bir sınıfımız olsun, içerisinde de sınır belli, içerisinde de 15 kişi yaşıyor.
On beş kişi nedir oradaki insan sayısıdır.
Yani 7.
Aa sınıfının nüfusu 10 5'tir diyebiliriz.
Nüfusu böyle.
Aklınızda basit bir şekilde kod duyabilirsiniz.
Nüfus yoğunluğu dediğimiz şey ise bambaşka bir şeydir arkadaşlar.
Nüfus yoğunluğu deyince işin içine birazcık matematik giriyor.
Kilometrekareye düşen insan sayısıdır.
Yani bir kilometre karede kaç tane insan varsa nüfus yoğunluğu öyle çıkıyor.
Peki bu nasıl hesaplanıyor?
Nüfus sayısını, kişi sayısını, yüz ölçümüne, o alanın yüz ölçümüne bölüyoruz ve böylece buluyoruz.
Şimdi peki gelelim neden nüfus sayımı yapıyoruz?
Bu bizim için önemli.
Yani neden sayıyoruz?
Bunu bilmemiz gerekiyor.
Ülkede yaşayan nüfus miktarını böylece öğrenebiliriz.
Nüfus sayımı ile birlikte.
Bunun dışında ülkenin nüfus artış hızını, nüfusun yoğunluğunu, ülke içindeki nüfusun daha alışını hangi bölgelerde yaşıyorlar, bu da önemli.
Nüfusun yaş, cinsiyet ve eğitim durumunu ve en önemlisi bakın burada en önemlisi son cümle Arkadaşlar buraya yıldız koyalım.
Eğitim, sağlık ve ulaşımla alakalı ihtiyaçları belirlemek.
Çünkü devlet yarını için düşünmez, gelecek planı yapar.
Sonra mesela beş yılın, on yılın planını, 50 yılın planını yapar. Bu yüzden nüfus sayısını bilmek zorundadır.
Bu sebeplerden dolayı nüfus sayımı yapmaktadır.
Şimdi Türk tarihine baktığımızda sevgili arkadaşlar, Türk tarihinde ilk defa nüfusun sayıldığı dönem olarak 1830 bir yılını görüyoruz.
Padişah İkinci Mahmut ne yaptırıyor?
Nüfus sayımı yaptırıyor.
Bu sayımda sadece erkekler sayılıyor arkadaşlar.
Çünkü asker sayısını öğrenmek ve vergi vereceklerin sayısını öğrenmek için sadece erkekleri sayılıyor.
Yani bu yüzden ne diyebiliriz?
Doğru bir nüfus sayımı olmamıştır.
Ülkemize baktığımızda ise nüfus sayımlarına.
Tüi̇k'in yaptığını, yani Türkiye İstatistik Kurumu'nun yaptığını görüyoruz.
Türkiye Cumhuriyeti tarihine bakarsak arkadaşlar, Cumhuriyet tarihimizin ilk nüfus sayımı bin dokuz yüz yirmi yedi yılında yapılmıştır ve o dönemde ülke nüfusumuz on üç milyon 648 bin iki yüz yetmiş kişiden oluşmaktadır.
Bugüne göre ne kadar az olduğunu görebilirsiniz.
1927'den sonra ikinci nüfus sayımı 1935 yılında yapılıyor ve bir karar alınıyor.
Deniliyor ki 0 ve 5 ile biten yıllarda sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda yapılacaktır.
Yani kısaca ne diyebiliriz?
Bakın 1940, 45, 50 yani 5 yılda bir yapılıyor arkadaşlar.
En son nüfus sayımı ise 2000 yılında yapılan nüfus sayımı dır.
Ben 2000 yılında yapılan nüfus sayımına hatırlıyorum.
Şöyle oluyordu arkadaşlar devlet bir gün boyunca sokağa çıkma yasağı ilan ediyordu.
Hepimiz evlerimizde kalıyorduk.
Tek tek gelip ailenin eğitim bilgilerini, yaş bilgilerini, nüfus bilgilerini her kişi için memurlar alıyordu.
Ama bu ne kadar uğraş kırıcı ve uzun bir iş olacağını tahmin edebilirsiniz.
Ama 2007 yılına geldiğimizde buraya dikkat edelim. Teknolojinin nimetlerinden artık yararlanmaya başladık ve iki bin yedi yılından sonra adrese dayalı nüfus kayıt sistemine geçiş yaptık.
Adeta ne kese dediğimiz sisteme yani herkesin oturduğu adres belli.
Tek bir tuşla Türkiye'nin nüfusu her sene sonunda çıkarılabiliyor.
Bu sistem sayesinde en son nüfus sayımına göre Türkiye nüfusu iki bin, yirmi iki sayımına göre seksen dört milyon 600 80 bin, iki yüz yetmiş üç kişi olmuştur.
Sevgili arkadaşlar, şimdi ülkemizdeki nüfusun dağılımına baktığımızda en önemli faktörlerden bir tanesinin yerli şekilleri ve iklim olduğunu biliyoruz.
Iklimin iyi olduğu yerlerde nüfus fazlaydı.
Yer şekillerinin de sade olduğu yerlerde düz olduğu yerlerde nüfus fazlaydı.
Ülke nüfusunun büyük çoğunluğu bizim ülkemizin nüfusunun büyük çoğunluğu iklim koşulları elverişli olduğu için nerelerde toplanmıştır?
Kıyı kesimlerde toplanmıştır.
Yine Türkiye nüfusunun özelliklerine devam edecek olursak, ekonomik faaliyetleri gelişmiş ve ulaşım şartları elverişli ılıman iklimin görüldüğü yerlerde nüfusun yoğun olduğunu, karasal iklimin, sert karasal iklimin görüldüğü yerlerde dağlık alanlarda nüfusun seyrek olduğunu Türkiye için söyleyebiliriz.
Buralara örnek verirsek.
Mesela ilk örneğimiz.
Ekonomik faaliyetin geliştiği, ulaşımın elverişli iklimin iyi olduğu, Antalya'yı, İstanbul'u, İzmir'i söyleyebiliriz.
Karasal iklimin görüldüğü dağlık yerler yani sert, karasal, dağlık olan yerler Doğu Anadolu bölgesinin neredeyse tamamını verebiliriz.
Arkadaşlar ülkemizin nüfus yoğunluğu kavramına baktığımızda ise bir kilometrekareye düşen insan sayısının ülkemizde yüz on kişi olduğunu biliyoruz.
Bunu nasıl hesapladık?
Tekrar söylüyorum.
Kişi sayısını ne yapıyorduk arkadaşlar?
Kişi sayısını yüz ölçümüne bölüyoruz ve sonucunda yüz ölçümü mi nüfus yoğunluğumuz ortaya çıkıyor ve Türkiye'nin nüfusunu, kişi sayısını yüz ölçümüne gördüğümüzde Türkiye'de bir kilometrekareye yüz on kişinin düştüğünü söyleyebiliriz. Sayıma göre nüfusumuzun yüzde elli nokta birini erkekler, yüzde 49 nokta 9'unu kadınlar oluşturmaktadır.
Neredeyse yarı yarıya arkadaşlar ama erkekler bir tık daha fazla olarak görülüyor.
Ülkemizde yıllık nüfus artış hızımız binde 5.5 miş.
Ama son sayımda binde 12.7 olmuş.
Yani nüfus artış hızımız artmış arkadaşlar.
Şehirde yaşayanların oranı çok büyük oranda yüzde 93.
Nokta 2 arkadaşlar.
Yani insanlarımızın çoğunluğu şehirlerde yaşıyor.
Şehir dediğimiz zaman il, ilçe gibi yerler.
Kırsal kesim dediğimizde de kasaba ve kasaba ve köyler gelecek arkadaşlar.
Buralarda yaşayanların oranı da yüzde 6.
Nokta 8 olarak görülüyor.
Bu git gide düşmektedir.
İnsanlarımız şehre göç ettikleri için bu oran giderek artmaktadır.
Arkadaşlar.
En fazla nüfusa sahip ilk 5 ilimize baktığımızda tabii ki ilk sırada İstanbul'u, sonra Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya'yı görüyoruz.
En az nüfusa sahip ilk 5 ilde ise Tunceli, Bayburt, Ardahan, Kilis ve Gümüşhane'yi sırasıyla görüyoruz.
Yine nüfusla birlikte açıklanan bir şey daha var arkadaşlar.
Bir kavram daha var.
Nüfus piramidi.
Nedir bu nüfus piramidi?
Nüfusun yaş, cinsiyet yapısını gösteren değişimleri gösteren piramitler dir arkadaşlar.
Yan tarafta Türkiye'nin iki bin yedi yılı ile iki bin yirmi bir yılındaki nüfus piramitleri görüyorsunuz.
En son nüfus piramidi miz şu şekilde arkadaşlar.
Ülkemizin nüfus piramidi ne göre bazı yorumlar yapılabiliyor.
Bakın nüfus piramitleri ne göre ülkeler hakkında yorum yapılabiliyor. Mesela.
En aşağı bölüm arkadaşlar bakın yaşları gösteriyor.
Eee ne kadar geniş ise bakın aşağı bölümler ne kadar geniş ise, ülkenin o kadar gelişmemiş olduğunu, ne kadar dar ise ülkenin o kadar gelişmiş olduğu çıkıyor.
Yukarı bölümler yaşlı nüfusu gösteriyor arkadaşlar.
Yaşlı nüfus ne kadar fazlaysa yani şu bölümler ne kadar geniş geniş tutulmuş ise orası daha gelişmiş ülke diyoruz.
Türkiye'nin nüfus piramidinin incelediğimizde de doğum oranlarının düşmeye başladığını görüyoruz.
Bakın burada yani buralara kadar genişlediğini ama bakın dördün altına düştüğünü.
İki bin yirmi bir yılında dördün altına düştüğünü görebilirsiniz arkadaşlar.
Yaşlı nüfusun arttığını görüyoruz şu bölümün.
Bakın bu hariç.
Bu Piramit'te göre şu bölümün daha geniş olduğunu iki bin, yirmi bir deki nin daha geniş olduğunu görebiliriz.
Yani bizim ülkemizin piramidi git gide arı kovanının kovanı dediğimiz piramit de benzemeye başlamıştır.
Bu da gelişmiş ülkelerin piramidi midir diyoruz arkadaşlar.
Ülkemizin piramidi gelişmiş ülke piramidi şeklini almaya başlamıştır.
Son olarak Türkiye istihdamının yani mesleki olarak sektörel dağılımına baktığımızda ise ülkemizin yaklaşık yüzde 60 birinin hizmet sektöründe çalıştığını mesela.
Nedir hizmet sektörü?
Öğretmenler, doktorlar, hemşireler, şoförler, aşçılar gibi.
Yüzde 60 birimiz hizmet sektöründe çalışıyor muyuz?
Yüzde yirmi birimiz sanayi sektöründe.
Yani işçi olarak, fabrikatör olarak çalışıyoruz.
Yüzde on yedi nokta ikimizde tarım sektöründe.
Nedir bu tarla ekme, biçme işleri?
Tarım, hayvancılık, ormancılık gibi sektörlerde.
Bu durumda ülkemizin gelişmiş bir ülke olduğunu bizlere gösteriyor.
Çünkü ne kadar hizmet sektörü fazlaysa o ülke gelişmiş ülke olarak adlandırılmaktadır.
Kunduz'un yedinci sınıf sosyal bilgiler 3'üncü ünite Türkiye nüfusunun özellikleri konusuna hepiniz hoş geldiniz.
Bugün sizlerle birlikte Türkiye nüfusu ve bazı özelliklerini detaylı bir şekilde işleyeceğiz.
Hazırsanız hemen başlayalım.
Öncelikle nüfus ne demek isterseniz buna bir değinelim.
Arkadaşlar nüfus sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır.
Örnek verecek olursak basit bir örnek verelim ki daha iyi anlayın diye.
Örneğin 7 A sınıfı diye bir sınıfımız olsun, içerisinde de sınır belli, içerisinde de 15 kişi yaşıyor.
On beş kişi nedir oradaki insan sayısıdır.
Yani 7.
Aa sınıfının nüfusu 10 5'tir diyebiliriz.
Nüfusu böyle.
Aklınızda basit bir şekilde kod duyabilirsiniz.
Nüfus yoğunluğu dediğimiz şey ise bambaşka bir şeydir arkadaşlar.
Nüfus yoğunluğu deyince işin içine birazcık matematik giriyor.
Kilometrekareye düşen insan sayısıdır.
Yani bir kilometre karede kaç tane insan varsa nüfus yoğunluğu öyle çıkıyor.
Peki bu nasıl hesaplanıyor?
Nüfus sayısını, kişi sayısını, yüz ölçümüne, o alanın yüz ölçümüne bölüyoruz ve böylece buluyoruz.
Şimdi peki gelelim neden nüfus sayımı yapıyoruz?
Bu bizim için önemli.
Yani neden sayıyoruz?
Bunu bilmemiz gerekiyor.
Ülkede yaşayan nüfus miktarını böylece öğrenebiliriz.
Nüfus sayımı ile birlikte.
Bunun dışında ülkenin nüfus artış hızını, nüfusun yoğunluğunu, ülke içindeki nüfusun daha alışını hangi bölgelerde yaşıyorlar, bu da önemli.
Nüfusun yaş, cinsiyet ve eğitim durumunu ve en önemlisi bakın burada en önemlisi son cümle Arkadaşlar buraya yıldız koyalım.
Eğitim, sağlık ve ulaşımla alakalı ihtiyaçları belirlemek.
Çünkü devlet yarını için düşünmez, gelecek planı yapar.
Sonra mesela beş yılın, on yılın planını, 50 yılın planını yapar. Bu yüzden nüfus sayısını bilmek zorundadır.
Bu sebeplerden dolayı nüfus sayımı yapmaktadır.
Şimdi Türk tarihine baktığımızda sevgili arkadaşlar, Türk tarihinde ilk defa nüfusun sayıldığı dönem olarak 1830 bir yılını görüyoruz.
Padişah İkinci Mahmut ne yaptırıyor?
Nüfus sayımı yaptırıyor.
Bu sayımda sadece erkekler sayılıyor arkadaşlar.
Çünkü asker sayısını öğrenmek ve vergi vereceklerin sayısını öğrenmek için sadece erkekleri sayılıyor.
Yani bu yüzden ne diyebiliriz?
Doğru bir nüfus sayımı olmamıştır.
Ülkemize baktığımızda ise nüfus sayımlarına.
Tüi̇k'in yaptığını, yani Türkiye İstatistik Kurumu'nun yaptığını görüyoruz.
Türkiye Cumhuriyeti tarihine bakarsak arkadaşlar, Cumhuriyet tarihimizin ilk nüfus sayımı bin dokuz yüz yirmi yedi yılında yapılmıştır ve o dönemde ülke nüfusumuz on üç milyon 648 bin iki yüz yetmiş kişiden oluşmaktadır.
Bugüne göre ne kadar az olduğunu görebilirsiniz.
1927'den sonra ikinci nüfus sayımı 1935 yılında yapılıyor ve bir karar alınıyor.
Deniliyor ki 0 ve 5 ile biten yıllarda sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda yapılacaktır.
Yani kısaca ne diyebiliriz?
Bakın 1940, 45, 50 yani 5 yılda bir yapılıyor arkadaşlar.
En son nüfus sayımı ise 2000 yılında yapılan nüfus sayımı dır.
Ben 2000 yılında yapılan nüfus sayımına hatırlıyorum.
Şöyle oluyordu arkadaşlar devlet bir gün boyunca sokağa çıkma yasağı ilan ediyordu.
Hepimiz evlerimizde kalıyorduk.
Tek tek gelip ailenin eğitim bilgilerini, yaş bilgilerini, nüfus bilgilerini her kişi için memurlar alıyordu.
Ama bu ne kadar uğraş kırıcı ve uzun bir iş olacağını tahmin edebilirsiniz.
Ama 2007 yılına geldiğimizde buraya dikkat edelim. Teknolojinin nimetlerinden artık yararlanmaya başladık ve iki bin yedi yılından sonra adrese dayalı nüfus kayıt sistemine geçiş yaptık.
Adeta ne kese dediğimiz sisteme yani herkesin oturduğu adres belli.
Tek bir tuşla Türkiye'nin nüfusu her sene sonunda çıkarılabiliyor.
Bu sistem sayesinde en son nüfus sayımına göre Türkiye nüfusu iki bin, yirmi iki sayımına göre seksen dört milyon 600 80 bin, iki yüz yetmiş üç kişi olmuştur.
Sevgili arkadaşlar, şimdi ülkemizdeki nüfusun dağılımına baktığımızda en önemli faktörlerden bir tanesinin yerli şekilleri ve iklim olduğunu biliyoruz.
Iklimin iyi olduğu yerlerde nüfus fazlaydı.
Yer şekillerinin de sade olduğu yerlerde düz olduğu yerlerde nüfus fazlaydı.
Ülke nüfusunun büyük çoğunluğu bizim ülkemizin nüfusunun büyük çoğunluğu iklim koşulları elverişli olduğu için nerelerde toplanmıştır?
Kıyı kesimlerde toplanmıştır.
Yine Türkiye nüfusunun özelliklerine devam edecek olursak, ekonomik faaliyetleri gelişmiş ve ulaşım şartları elverişli ılıman iklimin görüldüğü yerlerde nüfusun yoğun olduğunu, karasal iklimin, sert karasal iklimin görüldüğü yerlerde dağlık alanlarda nüfusun seyrek olduğunu Türkiye için söyleyebiliriz.
Buralara örnek verirsek.
Mesela ilk örneğimiz.
Ekonomik faaliyetin geliştiği, ulaşımın elverişli iklimin iyi olduğu, Antalya'yı, İstanbul'u, İzmir'i söyleyebiliriz.
Karasal iklimin görüldüğü dağlık yerler yani sert, karasal, dağlık olan yerler Doğu Anadolu bölgesinin neredeyse tamamını verebiliriz.
Arkadaşlar ülkemizin nüfus yoğunluğu kavramına baktığımızda ise bir kilometrekareye düşen insan sayısının ülkemizde yüz on kişi olduğunu biliyoruz.
Bunu nasıl hesapladık?
Tekrar söylüyorum.
Kişi sayısını ne yapıyorduk arkadaşlar?
Kişi sayısını yüz ölçümüne bölüyoruz ve sonucunda yüz ölçümü mi nüfus yoğunluğumuz ortaya çıkıyor ve Türkiye'nin nüfusunu, kişi sayısını yüz ölçümüne gördüğümüzde Türkiye'de bir kilometrekareye yüz on kişinin düştüğünü söyleyebiliriz. Sayıma göre nüfusumuzun yüzde elli nokta birini erkekler, yüzde 49 nokta 9'unu kadınlar oluşturmaktadır.
Neredeyse yarı yarıya arkadaşlar ama erkekler bir tık daha fazla olarak görülüyor.
Ülkemizde yıllık nüfus artış hızımız binde 5.5 miş.
Ama son sayımda binde 12.7 olmuş.
Yani nüfus artış hızımız artmış arkadaşlar.
Şehirde yaşayanların oranı çok büyük oranda yüzde 93.
Nokta 2 arkadaşlar.
Yani insanlarımızın çoğunluğu şehirlerde yaşıyor.
Şehir dediğimiz zaman il, ilçe gibi yerler.
Kırsal kesim dediğimizde de kasaba ve kasaba ve köyler gelecek arkadaşlar.
Buralarda yaşayanların oranı da yüzde 6.
Nokta 8 olarak görülüyor.
Bu git gide düşmektedir.
İnsanlarımız şehre göç ettikleri için bu oran giderek artmaktadır.
Arkadaşlar.
En fazla nüfusa sahip ilk 5 ilimize baktığımızda tabii ki ilk sırada İstanbul'u, sonra Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya'yı görüyoruz.
En az nüfusa sahip ilk 5 ilde ise Tunceli, Bayburt, Ardahan, Kilis ve Gümüşhane'yi sırasıyla görüyoruz.
Yine nüfusla birlikte açıklanan bir şey daha var arkadaşlar.
Bir kavram daha var.
Nüfus piramidi.
Nedir bu nüfus piramidi?
Nüfusun yaş, cinsiyet yapısını gösteren değişimleri gösteren piramitler dir arkadaşlar.
Yan tarafta Türkiye'nin iki bin yedi yılı ile iki bin yirmi bir yılındaki nüfus piramitleri görüyorsunuz.
En son nüfus piramidi miz şu şekilde arkadaşlar.
Ülkemizin nüfus piramidi ne göre bazı yorumlar yapılabiliyor.
Bakın nüfus piramitleri ne göre ülkeler hakkında yorum yapılabiliyor. Mesela.
En aşağı bölüm arkadaşlar bakın yaşları gösteriyor.
Eee ne kadar geniş ise bakın aşağı bölümler ne kadar geniş ise, ülkenin o kadar gelişmemiş olduğunu, ne kadar dar ise ülkenin o kadar gelişmiş olduğu çıkıyor.
Yukarı bölümler yaşlı nüfusu gösteriyor arkadaşlar.
Yaşlı nüfus ne kadar fazlaysa yani şu bölümler ne kadar geniş geniş tutulmuş ise orası daha gelişmiş ülke diyoruz.
Türkiye'nin nüfus piramidinin incelediğimizde de doğum oranlarının düşmeye başladığını görüyoruz.
Bakın burada yani buralara kadar genişlediğini ama bakın dördün altına düştüğünü.
İki bin yirmi bir yılında dördün altına düştüğünü görebilirsiniz arkadaşlar.
Yaşlı nüfusun arttığını görüyoruz şu bölümün.
Bakın bu hariç.
Bu Piramit'te göre şu bölümün daha geniş olduğunu iki bin, yirmi bir deki nin daha geniş olduğunu görebiliriz.
Yani bizim ülkemizin piramidi git gide arı kovanının kovanı dediğimiz piramit de benzemeye başlamıştır.
Bu da gelişmiş ülkelerin piramidi midir diyoruz arkadaşlar.
Ülkemizin piramidi gelişmiş ülke piramidi şeklini almaya başlamıştır.
Son olarak Türkiye istihdamının yani mesleki olarak sektörel dağılımına baktığımızda ise ülkemizin yaklaşık yüzde 60 birinin hizmet sektöründe çalıştığını mesela.
Nedir hizmet sektörü?
Öğretmenler, doktorlar, hemşireler, şoförler, aşçılar gibi.
Yüzde 60 birimiz hizmet sektöründe çalışıyor muyuz?
Yüzde yirmi birimiz sanayi sektöründe.
Yani işçi olarak, fabrikatör olarak çalışıyoruz.
Yüzde on yedi nokta ikimizde tarım sektöründe.
Nedir bu tarla ekme, biçme işleri?
Tarım, hayvancılık, ormancılık gibi sektörlerde.
Bu durumda ülkemizin gelişmiş bir ülke olduğunu bizlere gösteriyor.
Çünkü ne kadar hizmet sektörü fazlaysa o ülke gelişmiş ülke olarak adlandırılmaktadır.
