Gaz basıncı.
Birinci durumumuzda Magdeburg yarım küreleri ile açık hava basıncının varlığı hakkında konuşacağız.
Havası boşaltılmış iki yarım küreyi birleştirdiğimizde vakumlama özelliğiyle birbirlerine yapışmış durumda olurlar.
Belirli bir kuvvet ile açmaya çalıştığımızda yarım küreleri, yarım küreler açılmaz.
Bu etkinin sebebi açık hava basıncının varlığıdır.
Çünkü küre içerisinde bir gaz basıncı yok ama dışarıda açık hava basıncı olduğu için F kuvvetiyle küreleri açamıyoruz.
P 0 dediğimiz ifademiz burada açık hava basıncımız.
İlk kez açık hava basıncının varlığı gösterilmiş oldu.
Toriçelli deneyi ile açık hava basıncının varlığını sayısal olarak net bir şekilde ispatlıyoruz.
Elimize bir metrelik bir cam boru aldığımızı düşünelim.
Bu cam borunun içini cıva sıvı suyla doldurursak ve bu cam tüpü görmüş olduğunuz 1 metrelik bu cam tüpü ters çevirip cıva dolu kapımızın içine kaldırırsak ne bekleriz?
Tabii ki buradaki sıvının cıva dolu kabın içine dökülmesini bekleriz.
Belirli bir miktarda dökülür.
Görmüş olduğunuz gibi şurada bir boşluk oluşuyor çünkü cıva dolu kaba bir miktar cıva dökülüyor.
Fakat 76 santimetre gibi bir noktaya geldiğinde cıvanın dökülmesi duruyor.
Toriçelli deneyinde daha ince bir boru kullandığımızda ise yine ters çevirip cıva dolu kabımızı kaldırdığımızda cam tüp içindeki cıvanın yine 76 santimetre noktasına geldiğinde dökülmenin durduğu gözleniyor.
Daha ince bir boru kullandık.
Ya da cam borumuzu cam tüpümüzü yatay bir pozisyona daha eğimli bir pozisyonda kaldırdığımızda yine dik yükseklik 76 santimetre olduğunda cıvanın dökülmesinin durduğunu gözlemliyoruz.
O halde bunun sebebini araştıran Toriçelli, dışarıda ne basıncı var?
Açık hava basıncı var ve biz bir önceki dersimizde Pascal ilkesi gereği sıvılar üzerine aldığı basıncı her yöne aynen iletir demiştik.
O halde cıva dolu kabımız görmüş olduğunuz cıva dolu kabımız dışarıdan aldığı açık hava basıncını cam tüpün ağzına kadar getirdiğinde -ki sıvılar basıncı aynen her yöne iletiyordu- İçerideki cıva sıvısı sıvı basıncı görmüş olduğunuz gibi buradaki sıvı basıncı açık hava basıncını eşit olduğu durumda sıvı akışı sıvının dökülmesi durur diyoruz.
O halde sıvı basıncının hdg olduğunu bir önceki derslerimizde biliyoruz.
Buradaki h yüksekliğimiz 76 santimetre.
Cıvanın öz kütlesi 13.6 gram bölü santimetre küp.
Yerçekimi ivmesi sorularımızda normalde 10 metre bir saniye kare alabiliriz ama bu tur için yaptığı bu deneyde yerçekimi ivmesini yaklaşık olarak 9.8 metre bölü saniye kare alıyor ve açık hava basıncına burada görmüş olduğunuz bu çarpma işlemlerini kısacası bir atmosfer ATM, bir atmosfer açık hava basıncı ya da yetmiş altı santimetre civa basıncı olarak nitelendiriyor ve açık hava basıncının sayısal olarak net ifadesini buluyor.
Tabii ki Toriçelli dünyanın belirli noktalarında bu deneyi gerçekleştiriyor ve bu bulmuş olduğu bir atmosfer açık hava basıncı ya da 76 santimetre cıva basıncı deniz seviyesindeki açık hava basıncı olduğunu belirtiyor.
Şimdi deneyimize tekrardan bakacak olursak cam tüpümüzün kalınlığı, kesit alanı, sıvının dökülme miktarını görmüş olduğunuz gibi yüksekliği belirlemiyor.
Sıvının kalan yüksekliğini belirleme ya da yatay cam tüpümüzün konma şekli sıvının kalan yüksekliğinde bir etkisi olmuyor.
Onu da şöyle ifade edecek olursak Cam tüpün kalınlığı ya da kesit alanı diyelim, kesit alanı ya da kaba konma şekli 76 santimetre yüksekliği etkilemez.
Ne etkilermiş?
Açık hava basıncı cam tüpteki sıvı yüksekliğini belirler.
Bu yaptığımız deneyde ortaya koyduğumuz açık hava basıncı ölçümünü yapan bu eski tip sistemimize de ne diyoruz?
Barometre diyoruz.
Barometre neyi ölçermiş?
Açık hava basıncını ölçer diyoruz.
Birinci durumumuzda Magdeburg yarım küreleri ile açık hava basıncının varlığı hakkında konuşacağız.
Havası boşaltılmış iki yarım küreyi birleştirdiğimizde vakumlama özelliğiyle birbirlerine yapışmış durumda olurlar.
Belirli bir kuvvet ile açmaya çalıştığımızda yarım küreleri, yarım küreler açılmaz.
Bu etkinin sebebi açık hava basıncının varlığıdır.
Çünkü küre içerisinde bir gaz basıncı yok ama dışarıda açık hava basıncı olduğu için F kuvvetiyle küreleri açamıyoruz.
P 0 dediğimiz ifademiz burada açık hava basıncımız.
İlk kez açık hava basıncının varlığı gösterilmiş oldu.
Toriçelli deneyi ile açık hava basıncının varlığını sayısal olarak net bir şekilde ispatlıyoruz.
Elimize bir metrelik bir cam boru aldığımızı düşünelim.
Bu cam borunun içini cıva sıvı suyla doldurursak ve bu cam tüpü görmüş olduğunuz 1 metrelik bu cam tüpü ters çevirip cıva dolu kapımızın içine kaldırırsak ne bekleriz?
Tabii ki buradaki sıvının cıva dolu kabın içine dökülmesini bekleriz.
Belirli bir miktarda dökülür.
Görmüş olduğunuz gibi şurada bir boşluk oluşuyor çünkü cıva dolu kaba bir miktar cıva dökülüyor.
Fakat 76 santimetre gibi bir noktaya geldiğinde cıvanın dökülmesi duruyor.
Toriçelli deneyinde daha ince bir boru kullandığımızda ise yine ters çevirip cıva dolu kabımızı kaldırdığımızda cam tüp içindeki cıvanın yine 76 santimetre noktasına geldiğinde dökülmenin durduğu gözleniyor.
Daha ince bir boru kullandık.
Ya da cam borumuzu cam tüpümüzü yatay bir pozisyona daha eğimli bir pozisyonda kaldırdığımızda yine dik yükseklik 76 santimetre olduğunda cıvanın dökülmesinin durduğunu gözlemliyoruz.
O halde bunun sebebini araştıran Toriçelli, dışarıda ne basıncı var?
Açık hava basıncı var ve biz bir önceki dersimizde Pascal ilkesi gereği sıvılar üzerine aldığı basıncı her yöne aynen iletir demiştik.
O halde cıva dolu kabımız görmüş olduğunuz cıva dolu kabımız dışarıdan aldığı açık hava basıncını cam tüpün ağzına kadar getirdiğinde -ki sıvılar basıncı aynen her yöne iletiyordu- İçerideki cıva sıvısı sıvı basıncı görmüş olduğunuz gibi buradaki sıvı basıncı açık hava basıncını eşit olduğu durumda sıvı akışı sıvının dökülmesi durur diyoruz.
O halde sıvı basıncının hdg olduğunu bir önceki derslerimizde biliyoruz.
Buradaki h yüksekliğimiz 76 santimetre.
Cıvanın öz kütlesi 13.6 gram bölü santimetre küp.
Yerçekimi ivmesi sorularımızda normalde 10 metre bir saniye kare alabiliriz ama bu tur için yaptığı bu deneyde yerçekimi ivmesini yaklaşık olarak 9.8 metre bölü saniye kare alıyor ve açık hava basıncına burada görmüş olduğunuz bu çarpma işlemlerini kısacası bir atmosfer ATM, bir atmosfer açık hava basıncı ya da yetmiş altı santimetre civa basıncı olarak nitelendiriyor ve açık hava basıncının sayısal olarak net ifadesini buluyor.
Tabii ki Toriçelli dünyanın belirli noktalarında bu deneyi gerçekleştiriyor ve bu bulmuş olduğu bir atmosfer açık hava basıncı ya da 76 santimetre cıva basıncı deniz seviyesindeki açık hava basıncı olduğunu belirtiyor.
Şimdi deneyimize tekrardan bakacak olursak cam tüpümüzün kalınlığı, kesit alanı, sıvının dökülme miktarını görmüş olduğunuz gibi yüksekliği belirlemiyor.
Sıvının kalan yüksekliğini belirleme ya da yatay cam tüpümüzün konma şekli sıvının kalan yüksekliğinde bir etkisi olmuyor.
Onu da şöyle ifade edecek olursak Cam tüpün kalınlığı ya da kesit alanı diyelim, kesit alanı ya da kaba konma şekli 76 santimetre yüksekliği etkilemez.
Ne etkilermiş?
Açık hava basıncı cam tüpteki sıvı yüksekliğini belirler.
Bu yaptığımız deneyde ortaya koyduğumuz açık hava basıncı ölçümünü yapan bu eski tip sistemimize de ne diyoruz?
Barometre diyoruz.
Barometre neyi ölçermiş?
Açık hava basıncını ölçer diyoruz.
