Merhaba arkadaşlar bu dersimizde kısmi basınçlar yasasını işliyoruz.
Kısmi basıncın tanımıyla başlayalım bir gaz karışımındaki her bir gazın tek başına yaptığı basınca biz kısmi basınç diyoruz, tek başına yaptığı basınç.
Şimdi bakın şeklimiz var.
2 mol x 0.1 atmosfer basınç yapmış.
4 mol y 0.2 atmosfer basınç yapmış.
yani burada x'in kısmi basıncı arkadaşlar 0.1 atmosfer Px olarak yazıyor yazıyorum.
O da 0.2 atmosferdir gördüğünüz gibi. toplam basınç ne?
toplam basınç kısmi basınçların toplamıdır yani 0.3 olarak görürüm.
yani P toplam diyorum Px artı Py'dir.
Peki burada mol sayısıyla basınçları arasında bir ilişki var sanki onu da hemen gösterelim.
bu nereden çıkar pv=nRT 'den.
Bu gazlar aynı sıcaktalar, atarım aynı sabit olduğu için.
R zaten sabit gitti.
Kap hacmi aynı bu iki gazın kapladığı hacim aynı gitti.
P ile n doğru orantılı gördüğünüz gibi o zaman Px'i arttırmak istiyorsan ben sadece nx ile oynarım sıcaklık sabitken.
Py'yi artırmak istiyorsan sadece ny, Pt (toplamı) artırmak için de nt (toplam)la oynamam gerekir.
Buradan bir denklem çıkartırız gördüğünüz gibi p ile n kaldı o zaman x ile y için yazabilirim Px bölü Py eşittir nx bölü ny yazarım bu birinci denklem.
bir denklem daha var arkadaşlar hemen onu da çıkartalım.
ikinci denklem de şöyle Pt (toplam)la oranlıyoruz.
Px bölü Pt eşittir nx bölü nt diyoruz ve buradan Px'i çekersek kısmi basınç denklemi olarak geçer nx bölü nt çarpı Pt olarak karşımıza gelir.
Bu sırada nx bölü nt mol kesri olarak karşımıza gelir bunu da detaylı daha sonraki derslerde işleyeceğiz zaten, mol kesri onu da söyleyeyim yani x'in mol sayısını alıyorum toplam mol sayısına bölüyorum ona da biz mol kesri diyoruz.
şimdi hemen bir örnek yapalım kapalı bir kapta bulunan 2,2 gram karbondioksit gazının kısmı basıncı 0,5 atmosferdir. aynı sıcaklıkta kaptaki gaz basıncının 2 atmosfer olması için kaba kaç gram hidrojen gazı gönderilmelidir?
Şimdi biraz soruları üzerinde çözeyim arkadaşlar daha çok soru çözmek için. karbondioksitin 44 olduğunu vermemiş hemen yazayım şimdi mol sayısını hesaplıyorum.
mol sayısı nasıl bulacağım 2,2'yi alırım 44'e bölerim 22'ye bölsem karbondioksit 0.05 molmuş.
Peki basıncı ne kadar oran çıktı oradan.
Kaptaki gaz basıncının 2 atmosfer olmasını istiyorum buradaki toplam gaz basıncı 2 atmosfer olmasını istiyorum.
Bunun için kaba kaç gram hidrojen gazı gönderilmelidir diyor, hidrojen gazı göndereceğim.
Kaç gram x mol hidrojen diyeyim.
Bu hidrojenin yapacağı basınç basınç yapması lazım toplamda 2 atmosfer yapacak zaten bakın basıncını buldum.
şimdi ben hidrojene mol sayısı bulmam lazım nasıl yaparım şuradaki ilişkiden yararlanabilirim orantı kullanacağım ben denklemlerden gitmeyim diyorum sizler de bu muhakemeyi daha rahat yapıyorsunuz aslında.
şöyle diyeceğim, diyeceğim ki 0.05 mol 0.5 atmosfer basınç yapıyorsa 1.5 atmosfere acaba diyorum kaç mol gaz yapar?
3 katı, 3 katı x buradan buldum.
bakın şurası 0.15 mol.
Ben gramını istiyorum hidrojenin.
o zaman hidrojenin gramını bulurken mol sayısını ma'sını çarpıyoruz 0.15'i alırım ikiyle çarparım 0.30 yani 0.3 gram olarak hidrojeni bulurum arkadaşlar.
Evet devam edelim sabit sıcaklıkta kaba bir şeyler göndermişim sabit hacim bir kabım var.
Sabit hacimli bir kap bakın hacim sabit.
sabit sıcaklı kaba x gazı gönderirsem buralar çok önemli lütfen soruları çözerken buralara dikkat etmeniz lazım.
Ben içeriye x gazı gönderdiğim için x'in bir kere mol sayısı artar.
bu arttığı için Px artar.
Çünkü hacim sabit yani pv=nRT ben yine yazmak istiyorum. Hacim sabit, sabit sıcaklıkta bakın p ile n doğru orantıda bu yüzden.
Ben x gazı gönderirsem y'nin bir kere mol sayısı değişmez lütfen dikkat.
Ben içeriye x gazı gönderiyorum diye y'nin basıncı değişmez.
Çünkü y'nin basıncı ny'ye bağlı sabit ikisinin toplamı olduğu için nt artar.
bu artarsa Pt da yine aynı şekilde artar.
Peki içeri y gazı gönderdim y gazı gönderdiğim içine nx değişmez, bu da değişmez.
Sadece y gazı gönderiyorsam ne değişir sondaki x'in yani y'nin mol sayısı ve nt artacağı için Py ve Pt artar.
Z gazı gönderiyorum dikkat burada z gazı yok bir kere x ve y var.
o zaman x ve y'nin mol sayıları değişmez.
Bu değişmediği için Px ve Py değişmez.
Ama z gazı gönderdiğim için nt artar, bu arttığı için de Ptoplam da yine aynı şekilde artar.
Sorularda lütfen buna dikkat edeceksiniz zaten ona göre de hesaplamalı sorular da yine aynı şekilde dikkatinizden kaçmazsa yanlış yapmazsınız.
son kısmını anlatalım ideal pistonlu kaplarda kısmi basınç.
ideal pistonumuz var ideal piston hatırlarsanız içerideki basınç dış basınca eşitti dış basınca ben şöyle bir 76 cmHg yazayım. Şimdi en başta daha hiçbir şey göndermedim piston serbest Px eşittir P0 bu da eşittir 76 cmHg. piston serbestken kaba bir şeyler yapıyorum kaba x gazı göndermişim kaba x gazı gönderirsem arkadaşlarım ne olacak?
bakın gördüğünüz gibi ilk hacim ilk durumdan daha fazla hacim arttı ama ben y gazı gönderiyorum ama x'in mol sayısı değişmedi ama burada x'in basıncının değiştiğini göreceğim.
Çünkü pv=nRT yazıyorum ben burada arkadaşlar piston serbest, sıcaklık sabit deseydik keşke hı burada sıcaklık sabit diyelim.
Sıcaklığı sabitledim bakın burada P'yi çekerseniz n/v olur yani mol sayısı sabit ama hacmi arttığı için bu sefer kısmi basıncı azalır arkadaşlar.
Ptoplam ne olur Ptoplam dışarıya eşit yine dışarısı bir P0 yani bir derken 1atmosfer yine 76 cmHg Ptoplam değişmeyecektir.
Peki ben sıcaklığı yükseltirsem bu sefer gaz eklemek yok yani İlk şekil ve son şekil buraya bakıyorsun sıcaklık yükseltilirse piston yukarıya doğru çıkar, hacım artar ama x'in basıncı yine dışarıya eşittir.
Yine P0 yine 76 cmHg.
Peki nasıl böyle bir şey oldu?
bu sefer pv=nRT yazıyorum diyorum ki mol sayısını değiştirmedim.
Bu da sabit, sıcaklığı oynadım o zaman sıcaklık için ben şunu yazarım T/v kaldı bakın hacmi atamıyorum çünkü hacim değişikliği var.
bu adamlar şunu görmüşler basınç değişmemiş bunu da şöyle açıklamışlar sıcaklığı demişler iki katını çıkartınca bir gördük ki demişler hacim de iki katına çıkıyor.
o yüzden basınç da değişmez diye bunu bize böylece açıklamışlar.
Evet arkadaşlar bu dersimiz bu kadar bundan sonraki derste görüşmek üzere hoşçakalın
Kısmi basıncın tanımıyla başlayalım bir gaz karışımındaki her bir gazın tek başına yaptığı basınca biz kısmi basınç diyoruz, tek başına yaptığı basınç.
Şimdi bakın şeklimiz var.
2 mol x 0.1 atmosfer basınç yapmış.
4 mol y 0.2 atmosfer basınç yapmış.
yani burada x'in kısmi basıncı arkadaşlar 0.1 atmosfer Px olarak yazıyor yazıyorum.
O da 0.2 atmosferdir gördüğünüz gibi. toplam basınç ne?
toplam basınç kısmi basınçların toplamıdır yani 0.3 olarak görürüm.
yani P toplam diyorum Px artı Py'dir.
Peki burada mol sayısıyla basınçları arasında bir ilişki var sanki onu da hemen gösterelim.
bu nereden çıkar pv=nRT 'den.
Bu gazlar aynı sıcaktalar, atarım aynı sabit olduğu için.
R zaten sabit gitti.
Kap hacmi aynı bu iki gazın kapladığı hacim aynı gitti.
P ile n doğru orantılı gördüğünüz gibi o zaman Px'i arttırmak istiyorsan ben sadece nx ile oynarım sıcaklık sabitken.
Py'yi artırmak istiyorsan sadece ny, Pt (toplamı) artırmak için de nt (toplam)la oynamam gerekir.
Buradan bir denklem çıkartırız gördüğünüz gibi p ile n kaldı o zaman x ile y için yazabilirim Px bölü Py eşittir nx bölü ny yazarım bu birinci denklem.
bir denklem daha var arkadaşlar hemen onu da çıkartalım.
ikinci denklem de şöyle Pt (toplam)la oranlıyoruz.
Px bölü Pt eşittir nx bölü nt diyoruz ve buradan Px'i çekersek kısmi basınç denklemi olarak geçer nx bölü nt çarpı Pt olarak karşımıza gelir.
Bu sırada nx bölü nt mol kesri olarak karşımıza gelir bunu da detaylı daha sonraki derslerde işleyeceğiz zaten, mol kesri onu da söyleyeyim yani x'in mol sayısını alıyorum toplam mol sayısına bölüyorum ona da biz mol kesri diyoruz.
şimdi hemen bir örnek yapalım kapalı bir kapta bulunan 2,2 gram karbondioksit gazının kısmı basıncı 0,5 atmosferdir. aynı sıcaklıkta kaptaki gaz basıncının 2 atmosfer olması için kaba kaç gram hidrojen gazı gönderilmelidir?
Şimdi biraz soruları üzerinde çözeyim arkadaşlar daha çok soru çözmek için. karbondioksitin 44 olduğunu vermemiş hemen yazayım şimdi mol sayısını hesaplıyorum.
mol sayısı nasıl bulacağım 2,2'yi alırım 44'e bölerim 22'ye bölsem karbondioksit 0.05 molmuş.
Peki basıncı ne kadar oran çıktı oradan.
Kaptaki gaz basıncının 2 atmosfer olmasını istiyorum buradaki toplam gaz basıncı 2 atmosfer olmasını istiyorum.
Bunun için kaba kaç gram hidrojen gazı gönderilmelidir diyor, hidrojen gazı göndereceğim.
Kaç gram x mol hidrojen diyeyim.
Bu hidrojenin yapacağı basınç basınç yapması lazım toplamda 2 atmosfer yapacak zaten bakın basıncını buldum.
şimdi ben hidrojene mol sayısı bulmam lazım nasıl yaparım şuradaki ilişkiden yararlanabilirim orantı kullanacağım ben denklemlerden gitmeyim diyorum sizler de bu muhakemeyi daha rahat yapıyorsunuz aslında.
şöyle diyeceğim, diyeceğim ki 0.05 mol 0.5 atmosfer basınç yapıyorsa 1.5 atmosfere acaba diyorum kaç mol gaz yapar?
3 katı, 3 katı x buradan buldum.
bakın şurası 0.15 mol.
Ben gramını istiyorum hidrojenin.
o zaman hidrojenin gramını bulurken mol sayısını ma'sını çarpıyoruz 0.15'i alırım ikiyle çarparım 0.30 yani 0.3 gram olarak hidrojeni bulurum arkadaşlar.
Evet devam edelim sabit sıcaklıkta kaba bir şeyler göndermişim sabit hacim bir kabım var.
Sabit hacimli bir kap bakın hacim sabit.
sabit sıcaklı kaba x gazı gönderirsem buralar çok önemli lütfen soruları çözerken buralara dikkat etmeniz lazım.
Ben içeriye x gazı gönderdiğim için x'in bir kere mol sayısı artar.
bu arttığı için Px artar.
Çünkü hacim sabit yani pv=nRT ben yine yazmak istiyorum. Hacim sabit, sabit sıcaklıkta bakın p ile n doğru orantıda bu yüzden.
Ben x gazı gönderirsem y'nin bir kere mol sayısı değişmez lütfen dikkat.
Ben içeriye x gazı gönderiyorum diye y'nin basıncı değişmez.
Çünkü y'nin basıncı ny'ye bağlı sabit ikisinin toplamı olduğu için nt artar.
bu artarsa Pt da yine aynı şekilde artar.
Peki içeri y gazı gönderdim y gazı gönderdiğim içine nx değişmez, bu da değişmez.
Sadece y gazı gönderiyorsam ne değişir sondaki x'in yani y'nin mol sayısı ve nt artacağı için Py ve Pt artar.
Z gazı gönderiyorum dikkat burada z gazı yok bir kere x ve y var.
o zaman x ve y'nin mol sayıları değişmez.
Bu değişmediği için Px ve Py değişmez.
Ama z gazı gönderdiğim için nt artar, bu arttığı için de Ptoplam da yine aynı şekilde artar.
Sorularda lütfen buna dikkat edeceksiniz zaten ona göre de hesaplamalı sorular da yine aynı şekilde dikkatinizden kaçmazsa yanlış yapmazsınız.
son kısmını anlatalım ideal pistonlu kaplarda kısmi basınç.
ideal pistonumuz var ideal piston hatırlarsanız içerideki basınç dış basınca eşitti dış basınca ben şöyle bir 76 cmHg yazayım. Şimdi en başta daha hiçbir şey göndermedim piston serbest Px eşittir P0 bu da eşittir 76 cmHg. piston serbestken kaba bir şeyler yapıyorum kaba x gazı göndermişim kaba x gazı gönderirsem arkadaşlarım ne olacak?
bakın gördüğünüz gibi ilk hacim ilk durumdan daha fazla hacim arttı ama ben y gazı gönderiyorum ama x'in mol sayısı değişmedi ama burada x'in basıncının değiştiğini göreceğim.
Çünkü pv=nRT yazıyorum ben burada arkadaşlar piston serbest, sıcaklık sabit deseydik keşke hı burada sıcaklık sabit diyelim.
Sıcaklığı sabitledim bakın burada P'yi çekerseniz n/v olur yani mol sayısı sabit ama hacmi arttığı için bu sefer kısmi basıncı azalır arkadaşlar.
Ptoplam ne olur Ptoplam dışarıya eşit yine dışarısı bir P0 yani bir derken 1atmosfer yine 76 cmHg Ptoplam değişmeyecektir.
Peki ben sıcaklığı yükseltirsem bu sefer gaz eklemek yok yani İlk şekil ve son şekil buraya bakıyorsun sıcaklık yükseltilirse piston yukarıya doğru çıkar, hacım artar ama x'in basıncı yine dışarıya eşittir.
Yine P0 yine 76 cmHg.
Peki nasıl böyle bir şey oldu?
bu sefer pv=nRT yazıyorum diyorum ki mol sayısını değiştirmedim.
Bu da sabit, sıcaklığı oynadım o zaman sıcaklık için ben şunu yazarım T/v kaldı bakın hacmi atamıyorum çünkü hacim değişikliği var.
bu adamlar şunu görmüşler basınç değişmemiş bunu da şöyle açıklamışlar sıcaklığı demişler iki katını çıkartınca bir gördük ki demişler hacim de iki katına çıkıyor.
o yüzden basınç da değişmez diye bunu bize böylece açıklamışlar.
Evet arkadaşlar bu dersimiz bu kadar bundan sonraki derste görüşmek üzere hoşçakalın
