Bu dersimiz de dini, tasavvufi veya tekke edebiyatının temsilcileri üzerinde duracağız.
İlk sanatçımız Hacı Bektaşı Veli arkadaşlar.
On üçüncü yüzyıl sanatçısıdır.
Bir kere Ahmed Yesevi'nin işaretiyle Orta Asya'dan Anadolu'ya yani Kırşehir'e geliyor ve Bektaşi aileyi burada arkadaşlar kuruyor.
Özellikle de Yeniçeri ocağının kurulmasında büyük bir etkisi vardır.
Hacı Bektaşi Veli'nin arkadaşlar önemli eserleri var.
Bakın bir kere makamlar.
Hacı Bektaşi Veli'nin en önemli eseridir ve bunu bilmemiz gerekiyor aynı zamanda.
Bakın Kitab ül Fe Rivayeti, Çatıya Besmele Şerhi ve Velayet Name yine Hacı Bektaşi Veli'nin önemli eserleridir.
Bilmemiz gereken ve belki de arkadaşlar dini, tasavvuf ve halk şiirinin en önemli ismi Yunus Emre, bakın tasavvuf edebiyatının en lirik şairidir.
Özellikle de Türkçe'nin kültür ve edebiyat dili olmasında çok etkili olmuştur.
Bakın.
Türkçeye çok önem vermiştir.
Yani Arapça ve Farsça'nın çok yoğun olduğu dönemlerde bile Yunus Emre özellikle Türkçeyi kullanarak Türkçeye bir çeşit destek vermiştir de diyebiliriz.
Milli ve evrensel temaları birlikte işlemiştir.
Bakın her iki temayı da işlemeyi başarmıştır Yunus Emre.
Özellikle de arkadaşı Arz Ehli Memur-Sen'i.
Edebi sanatını aslında ilk başta kolaymış gibi görünen ama aslında söylenmesi veya kullanılması zor olan edebi sanattır Selim.
Yunus Emre bunu ustalıkla kullanmıştır ve Taptuk Emre ismi yine bizim Yunus Emre'nin sanatçımızın hayatı üzerinde önemli bir yeri vardır ve Yunus Emre arkadaşı Aruz ilahi c'yi birlikte kullanmıştır.
Özellikle de ilahi de de söylemiştik.
Ilahileriyle ünlü bir sanatçımız dır.
Divan ve Risale notunu suya bakın.
Yıldız koydum.
Çünkü Risale i Nursi'ye, Yunus Emre'nin de, Türk edebiyatının da en ünlü eserlerinden biridir.
Bunu unutmuyoruz.
Hacı Bayram ı Veli arkadaşlar ondördüncü yüzyıl sanatçılarımızdan dır.
Bakın Hacı Bayram ı Veli'nin asıl adı Numan dır.
Bakın bayram iyet tarikatını kurmuştur.
Hem havuzu hem hece yi birlikte kullanmıştır.
Özellikle şatoya ve ilahilerini Nutuk isimli eserinde toplamıştır.
Bu eseri mutlaka biliyoruz ve kendisi bakın Yunus Emre'nin etkisi nedir?
Aslında birçok dini, tasavvuf ve halk şiiri sanatçısının Yunus Emre'nin etkisinde olduğunu söyleyebiliriz.
Eşrefoğlu Rumi arkadaş, şair.
On beşinci yüzyıl sanatçılarımızdan dır.
Kendisi yine Yunus Emre'nin etkisindedir.
Hece ile arzu birlikte kullanılmıştır ve bu eserini mutlaka bileceğiz ki en önemli eseridir.
Müzik'in nüfuz arkadaşı Eşrefoğlu Rumi nin önemli eserlerindendir.
Hatta en önemli eseridir arkadaşlar.
Geldik Kaygusuz Abdal.
Bakın 15'inci yüzyıl sanatçısıdır.
Asıl adı Ala Dini Gaybi bir mekan.
Alaaddin Gaybi Hece idi.
Arzu da kullanmıştır.
Fakat zaten dini tasavvufi halk şiirin özelliklerinden biriydi.
Bakın en önemli özelliği belki de şadiye türünün en güzel örneklerini vermesi.
Bekçi, ahiliğin önde gelen isimlerindendir.
Bazı şiirlerinde bakın yine Yunus Emre'nin etkisini görüyoruz ve kesinlikle bilmemiz gereken eserleri yani burada yazdığımız divanı Gürcistan Gevher Name, Minber Name, Budala, Budala Nağme Kitabım ve Gülaçar Vücud Name ve Dil Dil, Gülşen Kaygusuz Abdal'ın kesinlikle bilmemiz gereken eserleridir.
Arkadaşlar Pir Sultan Abdal 16'ncı yüzyıl ve aynı zamanda Türk edebiyatının en önemli yine sanatçılarından biridir.
Bakın Bektaşi tarikatına bağlıdır.
Yani Alevi Bektaşi geleneğini sürdürmüştür.
Asıl isminin Haydar olduğunu bilmeliyiz.
Sivas, Yıldızeli, Banaz, Sivas'ın Yıldızeli ilçesinin Banaz köyünden dir.
Ve arkadaşlar yedi ulu ozan dediğimiz Uzan'dan birisidir.
Kendisi Pir Sultan Abdal Hızır Paşa tarafından bir isyan dolayısı ile idam edilmiştir.
Kendisi divan edebiyatından hiç etkilenmemiş dir arkadaşlar.
Dolayısıyla aruz ölçüsü de yok ve şiirlerini saz eşliğinde söyler.
Nefesleri ile özellikle ünlüdür.
Bunu mutlaka bilmeliyiz arkadaşlar.
Arkadaşlar Kazak Abdal yani şiirlerinin önemli bir bölümü hiciv ile yüklüdür.
Bakın ama bunun yanında yer alan içten rahat bir anlatımı var.
Yine bakın Bektaşi geleneğinden etkilenmiştir.
Özellikle hiç ettiği şiirlerinde bakın mizahi ögeler olduğunu da unutmuyoruz.
Yani hiciv ederken aslında yine mizahi unsurların da olduğunu mutlaka söylemeliyiz.
Ve Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri.
Arkadaşlar 18'inci yüzyıl sanatçılarından dır.
Siirt Tillo'da bir gözlemevi kurmuş ve orada bilimsel bazı araştırmalar yapmıştır.
Bakın ki o halen yeri var halen durmakta.
Bakın orası hece ve ruju kendisi birlikte kullanmıştır.
Hece ile ruju demek ki divan edebiyatından etkilenmiştir.
Hem pozitif ilimler hem de tasavvuf dan bahseder.
İki tane önemli eseri var.
Özellikle de Marifetname ve İlahi Nami arkadaşlar.
Bu iki eserini çok iyi bilmeliyiz.
Hatta kıyafet name türünde de insanların dış görünüşünden, harekette karakter analizleri yapmıştır.
Bakın Marifetname adlı eserinde.
Dolayısıyla bilmemiz de fayda var.
Ve bu şekilde arkadaşlar dini tasavvufi halk şiiri sanatçılarımızı da görmüş olduk.
Bir sonraki dersimiz de görüşmek üzere.