Merhaba arkadaşlar.
Bu dersimizde redoks tepkimelerinin denkleştirilmesini işliyoruz. Şimdi basamaklarımız var gördüğünüz gibi. tepkimeyi denkleştirebiliyorum.
Peki burada gördüğüm tepkimeyi ben normal, eski bildiğim yöntemlerle denkleştiremez miyim ?
Denkleştirebilirsiniz ama biraz uzun sürer. Ama tüm tepkimeleri denkleştiremeyebilirsiniz. Eğer bir tepkimeyi normal, bildiğiniz yöntemle denkleştiremiyorsanız o tepkime büyük ihtimalle redoks tepkimesidir.
Bunu özellikle vurguluyorum. Şimdi basamaklarımız var.
Bilmekte zararı yok tabii ki.
Soruları çözmek için bilmemiz lazım. Hemen bakalım arkadaşlar.
İlk önce ne yapmam lazım ?
Redoksta yükseltgenme ve indirgenme vardı.
İlk önce yükseltgenme basamaklarını buluyoruz.
Bileşikteki ve tepkimedeki tüm elementlerimizin yükseltgenme basamağını buluyoruz.
Hemen S-2, H+1 yazıyorum.
O-2, H+1.
Bileşiklerde yükseltgenme basamağı toplamı sıfırdı.
-6 artı 1'den -5.
0 olması için +5 yazmam lazım.
O-2, azot o zaman +2 sıfır olması için.
S0 element halinde.
O-2, H+1.
Şimdi bakalım kimlerin yükseltgen basamağı değişmiş.
-2'den 0'a S'yi gördüm.
Ne olmuş ?
Yükseltgenmiş.
Peki azota bakalım.
+5'ten +2, indirgenmiş.
Hidrojende bir sorun yok.
Oksijende bir sorun yok.
O zaman yükseltgenme ve indirgenme tepkimeleri yazıyorum.
Yükseltgenme yarı tepkimesini ve indirgenme yarı tepkimesini yazıyorum arkadaşlar. Yükseltgenme yarı tepkimemde kim var ?
S-2 olması lazım.
Yalnız bileşiğin hepsini almıyorsunuz. Bileşiği temsilen S-2 yazıyorsunuz.
S'ye gitti. Şimdi elektronu benim bir tarafa yazmam lazım.
Ne tarafa yazarım ?
Yük eşitliğinin sağlanması gerekiyor.
Burada -2 yük varken bu tarafta yük sıfır.
O zaman benim 2 elektronu bu tarafa yazmam lazım ya da yükseltgenmesi için elimizdeki maddenin elektron vermesi gerekiyordu. Bu şekilde de düşünebilirsiniz.
İndirgenme yarı tepkimesinde elektron alınırdı.
Bütün bilgilerimi birlikte kullanıpta soruyu doğru çözmek için elimden geleni yapıyorum.
O zaman elektron alacak diyorum.
N+5'ten N+2'ye gitmesi lazımmış. Kaç elektron alacak ?
+5'ten +2'ye 3 elektron tabii ki diyorum.
Şimdi arkadaşlar bu tepkimeyi toplayacağız.
Yükseltgen basamaklarını bulduk. Sonra bu tepkimeleri yazdık.
İndirgenme ve yükseltgenme yarı tepkimelerini yazdık. Alınan verilen elektron sayılarını eşitlememiz lazım.
Redoksu hatırlarsanız bunlar eşit olmak zorundaydı.
Hemen eşitliyorum.
Yukarıyı 3 ile aşağıyı da 2 ile çarpıyorum ve tepkimeyi tekrardan yazıyorum.
3 tane S-2 artı 2 tane N+5.
Elektronlar birbirini götürdü.
3 tane S artı 2 tane N+2.
Şimdi bu ne demek ?
Arkadaşlar tepkimeyi tekrardan buraya aldım.
S'nin -2 olduğu bileşiğin katsayısı demek ki 3'müş.
Yani getirip buraya ben 3 yazacağım.
N'un +5 olduğu HNO3'teki katsayı demek ki 2'miş.
Yani ben HNO3'ü --nitrik asit-- temsilen zaten N+5'i almıştım.
Mesela burada S'nin katsayısı 3.
S zaten burada serbest haldeydi. Buraya 3 yazıyorum.
Azotun +2 olduğu yer zaten burasıydı.
Buraya da +2 yazıyorum.
Katsayıları hemen aşağıya indiriyorum.
Burası 3, burası 2, burası 2 olacak, burası da 3 olacak.
Ne oldu ?
Suyun katsayısı yok.
Neden ?
Çünkü sudaki hidrojen ve oksijen yük değiştirmedi.
Yükseltgen basamağı değiştirmedi.
O yüzden arkadaşlar burayı nasıl bulacağız ?
Tepkime denk mi diye bakarak, hidrojen ve oksijen sayısını sağlayarak, burada gerekli olan katsayı ne ise onu yazıyoruz. Şimdi bakın ben bu tepkimedeki kükürt ve azota baktım.
Bakın kükürde baktım, azota baktım. Ne kaldı ?
Hidrojen ve oksijen.
Tamam, şimdi o zaman suyun katsayısını yazsam zaten yeterli olur.
Farklı bir renk aldım.
Hidrojen sayısına bakıyorum.
Girenlerde hidrojen sayısı kaç ?
6 artı 2 eşittir 8.
Peki hidrojen sayısı ürünlerde ne olacak ?
8 olması gerekir.
O zaman burası 4 olur.
Peki oksijen sayısına da bakayım.
Oksijen sayısı eşitse zaten tepkimemiz tamamen doğru oluyor.
Bakıyorum, oksijen sayısı girenlerde soruyu doğru çözdük diyoruz.
Diğer bir sorumuza geçiyoruz.
Şimdi örneğimize bakalım.
Bu sırada tekrar şu 4.
ve 5.
basamağa bakayım, aklınız kalmasın.
4.
basamakta tepkimeleri topladık. Toplanan tepkimedeki katsayılar ana tepkimeye yazıldı.
Bakın topladım, katsayıları ana tepkimeye yazdım.
Hallettik.
Yükseltgen basamağı değişmeyen elementlerin sayıları kontrol edilir, sudaki gibi.
Gereken katsayılar denkleme yazılır.
Onu da yazdık ve bu şekilde beş tane kolay basamakla redoks tepkimelerini denkleştirebiliyoruz.
Evet hemen örneğimize bakalım.
Şimdi ne yapıyorum ?
İlk önce yükseltgenme basamaklarını buluyorum.
0, -2, +1.
Şimdi -8, +2 daha -6 eder.
Sıfırlamak için benim +6'ya ihtiyacım var.
-4, sıfırlamak için +4'e ihtiyacım var.
-4, sıfırlamak için +4'e ihtiyacım var.
-2, +1.
Şimdi kimlerin yükseltgenme basamağı değişmiş diye bakıyorum. Bakın karbon değişmiş.
Ne olmuş ?
Yükseltgenmiş. S'ye bakıyorum.
Büyük ihtimalle değişmiştir.
Evet, S'de indirgenme olayını görüyorum.
Hidrojen +1, +1.
Oksijen -2, -2, -2.
Değişme yok.
O zaman yükseltgenme ve indirgenme tepkimelerini yazıyorum.
Yükseltgenme yarı tepkimem ve indirgenme yarı tepkimem.
Şimdi arkadaşlar karbon aldım.
Karbon +4 olur ve 4 elektron yazarım.
Bu yükseltgenme yarı tepkimem. İndirgenmeye bakıyorum.
S+6 ne olacak ?
S+4.
O zaman iki elektronu girenlere yazmam lazım.
Şimdi elektron sayılarını eşitliyorum.
Gayet kolay bir şekilde gidiyor.
Net tepkimede topluyorum. Karbon artı iki tane S+6.
Elektronlar gitti. Karbon +4 artı 2 tane S+4 yazdım.
Şimdi bu güzel tepkimemi tekrar aşağıya alıyorum.
Sonra denkleştiriyorum.
Karışmasın diye yukarıya yazmak istemedim.
Karbondioksit, kükürt dioksit ve su.
Ne yapıyorduk arkadaşlar ?
Katsayıları aşağıya indiriyorum.
Hadi bakalım.
Karbonun katsayısı 1.
Kafanız karışmasın diye lütfen yazın olaya tamamen vakıf olana kadar. gelmeyecek demek.
Katsayısı 2 yazdım.
Su yine boş kaldı.
Hemen bakıyorum.
4 tane hidrojen var. Burada da 4 tane hidrojen olması için o zaman suyun katsayısın ne olması lazım ?
2 olması lazım. Peki oksijene bakayım.
Oksijen 8 tane.
Burada, oksijen geldi-- gördüğünüz gibi buradan da 8 oksijen gelir.
Deriz ki bu tepkimeyi de doğru çözdük.
Bu şekilde dersimizi bitiririz.
Bundan sonraki derste görüşmek üzere.
Hoşça kalın.
Bu dersimizde redoks tepkimelerinin denkleştirilmesini işliyoruz. Şimdi basamaklarımız var gördüğünüz gibi. tepkimeyi denkleştirebiliyorum.
Peki burada gördüğüm tepkimeyi ben normal, eski bildiğim yöntemlerle denkleştiremez miyim ?
Denkleştirebilirsiniz ama biraz uzun sürer. Ama tüm tepkimeleri denkleştiremeyebilirsiniz. Eğer bir tepkimeyi normal, bildiğiniz yöntemle denkleştiremiyorsanız o tepkime büyük ihtimalle redoks tepkimesidir.
Bunu özellikle vurguluyorum. Şimdi basamaklarımız var.
Bilmekte zararı yok tabii ki.
Soruları çözmek için bilmemiz lazım. Hemen bakalım arkadaşlar.
İlk önce ne yapmam lazım ?
Redoksta yükseltgenme ve indirgenme vardı.
İlk önce yükseltgenme basamaklarını buluyoruz.
Bileşikteki ve tepkimedeki tüm elementlerimizin yükseltgenme basamağını buluyoruz.
Hemen S-2, H+1 yazıyorum.
O-2, H+1.
Bileşiklerde yükseltgenme basamağı toplamı sıfırdı.
-6 artı 1'den -5.
0 olması için +5 yazmam lazım.
O-2, azot o zaman +2 sıfır olması için.
S0 element halinde.
O-2, H+1.
Şimdi bakalım kimlerin yükseltgen basamağı değişmiş.
-2'den 0'a S'yi gördüm.
Ne olmuş ?
Yükseltgenmiş.
Peki azota bakalım.
+5'ten +2, indirgenmiş.
Hidrojende bir sorun yok.
Oksijende bir sorun yok.
O zaman yükseltgenme ve indirgenme tepkimeleri yazıyorum.
Yükseltgenme yarı tepkimesini ve indirgenme yarı tepkimesini yazıyorum arkadaşlar. Yükseltgenme yarı tepkimemde kim var ?
S-2 olması lazım.
Yalnız bileşiğin hepsini almıyorsunuz. Bileşiği temsilen S-2 yazıyorsunuz.
S'ye gitti. Şimdi elektronu benim bir tarafa yazmam lazım.
Ne tarafa yazarım ?
Yük eşitliğinin sağlanması gerekiyor.
Burada -2 yük varken bu tarafta yük sıfır.
O zaman benim 2 elektronu bu tarafa yazmam lazım ya da yükseltgenmesi için elimizdeki maddenin elektron vermesi gerekiyordu. Bu şekilde de düşünebilirsiniz.
İndirgenme yarı tepkimesinde elektron alınırdı.
Bütün bilgilerimi birlikte kullanıpta soruyu doğru çözmek için elimden geleni yapıyorum.
O zaman elektron alacak diyorum.
N+5'ten N+2'ye gitmesi lazımmış. Kaç elektron alacak ?
+5'ten +2'ye 3 elektron tabii ki diyorum.
Şimdi arkadaşlar bu tepkimeyi toplayacağız.
Yükseltgen basamaklarını bulduk. Sonra bu tepkimeleri yazdık.
İndirgenme ve yükseltgenme yarı tepkimelerini yazdık. Alınan verilen elektron sayılarını eşitlememiz lazım.
Redoksu hatırlarsanız bunlar eşit olmak zorundaydı.
Hemen eşitliyorum.
Yukarıyı 3 ile aşağıyı da 2 ile çarpıyorum ve tepkimeyi tekrardan yazıyorum.
3 tane S-2 artı 2 tane N+5.
Elektronlar birbirini götürdü.
3 tane S artı 2 tane N+2.
Şimdi bu ne demek ?
Arkadaşlar tepkimeyi tekrardan buraya aldım.
S'nin -2 olduğu bileşiğin katsayısı demek ki 3'müş.
Yani getirip buraya ben 3 yazacağım.
N'un +5 olduğu HNO3'teki katsayı demek ki 2'miş.
Yani ben HNO3'ü --nitrik asit-- temsilen zaten N+5'i almıştım.
Mesela burada S'nin katsayısı 3.
S zaten burada serbest haldeydi. Buraya 3 yazıyorum.
Azotun +2 olduğu yer zaten burasıydı.
Buraya da +2 yazıyorum.
Katsayıları hemen aşağıya indiriyorum.
Burası 3, burası 2, burası 2 olacak, burası da 3 olacak.
Ne oldu ?
Suyun katsayısı yok.
Neden ?
Çünkü sudaki hidrojen ve oksijen yük değiştirmedi.
Yükseltgen basamağı değiştirmedi.
O yüzden arkadaşlar burayı nasıl bulacağız ?
Tepkime denk mi diye bakarak, hidrojen ve oksijen sayısını sağlayarak, burada gerekli olan katsayı ne ise onu yazıyoruz. Şimdi bakın ben bu tepkimedeki kükürt ve azota baktım.
Bakın kükürde baktım, azota baktım. Ne kaldı ?
Hidrojen ve oksijen.
Tamam, şimdi o zaman suyun katsayısını yazsam zaten yeterli olur.
Farklı bir renk aldım.
Hidrojen sayısına bakıyorum.
Girenlerde hidrojen sayısı kaç ?
6 artı 2 eşittir 8.
Peki hidrojen sayısı ürünlerde ne olacak ?
8 olması gerekir.
O zaman burası 4 olur.
Peki oksijen sayısına da bakayım.
Oksijen sayısı eşitse zaten tepkimemiz tamamen doğru oluyor.
Bakıyorum, oksijen sayısı girenlerde soruyu doğru çözdük diyoruz.
Diğer bir sorumuza geçiyoruz.
Şimdi örneğimize bakalım.
Bu sırada tekrar şu 4.
ve 5.
basamağa bakayım, aklınız kalmasın.
4.
basamakta tepkimeleri topladık. Toplanan tepkimedeki katsayılar ana tepkimeye yazıldı.
Bakın topladım, katsayıları ana tepkimeye yazdım.
Hallettik.
Yükseltgen basamağı değişmeyen elementlerin sayıları kontrol edilir, sudaki gibi.
Gereken katsayılar denkleme yazılır.
Onu da yazdık ve bu şekilde beş tane kolay basamakla redoks tepkimelerini denkleştirebiliyoruz.
Evet hemen örneğimize bakalım.
Şimdi ne yapıyorum ?
İlk önce yükseltgenme basamaklarını buluyorum.
0, -2, +1.
Şimdi -8, +2 daha -6 eder.
Sıfırlamak için benim +6'ya ihtiyacım var.
-4, sıfırlamak için +4'e ihtiyacım var.
-4, sıfırlamak için +4'e ihtiyacım var.
-2, +1.
Şimdi kimlerin yükseltgenme basamağı değişmiş diye bakıyorum. Bakın karbon değişmiş.
Ne olmuş ?
Yükseltgenmiş. S'ye bakıyorum.
Büyük ihtimalle değişmiştir.
Evet, S'de indirgenme olayını görüyorum.
Hidrojen +1, +1.
Oksijen -2, -2, -2.
Değişme yok.
O zaman yükseltgenme ve indirgenme tepkimelerini yazıyorum.
Yükseltgenme yarı tepkimem ve indirgenme yarı tepkimem.
Şimdi arkadaşlar karbon aldım.
Karbon +4 olur ve 4 elektron yazarım.
Bu yükseltgenme yarı tepkimem. İndirgenmeye bakıyorum.
S+6 ne olacak ?
S+4.
O zaman iki elektronu girenlere yazmam lazım.
Şimdi elektron sayılarını eşitliyorum.
Gayet kolay bir şekilde gidiyor.
Net tepkimede topluyorum. Karbon artı iki tane S+6.
Elektronlar gitti. Karbon +4 artı 2 tane S+4 yazdım.
Şimdi bu güzel tepkimemi tekrar aşağıya alıyorum.
Sonra denkleştiriyorum.
Karışmasın diye yukarıya yazmak istemedim.
Karbondioksit, kükürt dioksit ve su.
Ne yapıyorduk arkadaşlar ?
Katsayıları aşağıya indiriyorum.
Hadi bakalım.
Karbonun katsayısı 1.
Kafanız karışmasın diye lütfen yazın olaya tamamen vakıf olana kadar. gelmeyecek demek.
Katsayısı 2 yazdım.
Su yine boş kaldı.
Hemen bakıyorum.
4 tane hidrojen var. Burada da 4 tane hidrojen olması için o zaman suyun katsayısın ne olması lazım ?
2 olması lazım. Peki oksijene bakayım.
Oksijen 8 tane.
Burada, oksijen geldi-- gördüğünüz gibi buradan da 8 oksijen gelir.
Deriz ki bu tepkimeyi de doğru çözdük.
Bu şekilde dersimizi bitiririz.
Bundan sonraki derste görüşmek üzere.
Hoşça kalın.
