Bu dersimiz de milli edebiyat anlayışını yansıtan şiir özellikleri ve temsilcileri üzerinde duracağız.
İsterseniz önce milli edebiyat anlayışını yansıtan şiirin genel özellikleri nelerdir?
Hangi ilkeler doğrultusunda sanatçılar eserlerini örmüş onları görelim, onlara değinelim.
Daha sonra sanatçılarımıza geçebiliriz.
Bir kere milli edebiyatta Kurtuluş Savaşı'nın etkilerinin sürdüğü bir dönemde ortaya çıktığını söyleyeceğiz.
Özellikle de milliyetçilik.
Tabii bu milliyetçilik dünyadaki milliyetçilik akımından etkilenerek Türk milliyetçiliği şeklinde kendisini göstermiştir.
Bunu bileceğiz.
Çünkü bu ilkeler doğrultusunda şiirler yazılır.
E tabii ölçü olarak milliyetçilik var, Türkçülük anlayışı var ve dolayısıyla ölçü, milli ölçü olan hece ölçüsü olacak ve tabi ki de milli konulara yer verilecek.
Peki bu dönem şairleri ne yapmış?
Bu dönem şairleri halk şiiri ve milli edebiyat şiiri ile benzer niteliklere sahip şiirler yazmışlardır.
Bakın daha önceki derslerimizde Milli Edebiyat Dönemi şiirini görmüştük.
Cumhuriyet döneminde milli edebiyat anlayışını yansıtan şairlerin de yine bu milli edebiyat dönemi şiiri ile benzer niteliklere sahip şiirler yazdığını bilmemiz gerekecek.
Peki ne vardır?
Anadolu vardır.
Bakın konu olarak Anadolu insanı vardır.
Tabi sadece Anadolu insanını anlatırken Anadolu insanını anlatım değil, onun sıkıntılarını, sevinçlerini, sorunlarını yani kısacası olumlu olumsuz yönleri ile anlatılmış Anadolu insanı.
Şiirlere baktığımızda çizim ikinci planda.
Çünkü sanat yapma amacı yok.
Özellikle didaktik yani öğretici, eğitici şiirler üzerinde daha doğrusu eğitici şiirler yazılmıştır.
Bakın tarih ve kahramanlık temaları yine ağırlıktadır.
Hemen hemen birbirleriyle aynı edebi sanatların işlendiğini görebilmekteyiz.
Bu sefer Batı şiirinden de etkilenmişler.
Yani evet, ölçü mille ölçü olan hece ölçüsüdür.
Ama onun dışında da yine Batı şiirine has bazı şekiller denenmiştir diyeceğiz.
Aynı zamanda tabii ki de Türkçe'ye büyük önem verildiğini bileceğiz.
Aynen milli edebiyat döneminde olduğu gibi.
Halk şiiri nazım biçiminden yararlanmıştır.
Bakın Batı şiirinden etkilenmişler.
Ama tabii bizim asıl kaynağımız milli edebiyat şiiri için halk şiirinin nazım şekillerine bakın.
Yabancı sözcükler yerine mümkün olduğunca onların Türkçe karşılıkları bakın kullanılmıştır.
Sözcüklerin genellikle iyilik anlamlarıyla kullanıldığını bileceğiz.
Çünkü didaktik lık var, öğreticilik var.
Sanat ikinci planda olduğu için sözcüklerin genel itibariyle iki anlamları üzerinde durulmuş, özellikle de halk arasından seçilmiş.
Bakınız, sıradan insanlardan da söz edildiğini bileceğiz.
Gelelim temsilcilerimize.
Bakın Cumhuriyet döneminde milli edebiyat anlayışını yansıtan şiirin temsilcileri en önemlilerinden biri Arif Nihat Asya dır.
Bakın biz kendisini bayrak şairi olarak da tanıyoruz hani.
Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü diye devam eden şiiri bakın şiirlerinde özelikle tarih duygusu, kahramanlık, din, aşk, tabiat, memleket güzellikleri gibi temalar işlenmiştir.
Dikkat ederseniz milli edebiyat dönemi şiiriyle benzerlik gösterir.
Bazen eleştirel ama Türklüğü de yücelten bakın şiirler.
Ve tabii milli edebiyat deyince Türklük, Türkçülük akımlar olacak.
Tabii ki de bunların yüceltilmesi söz konusu olacaktır.
Bakın aruz da başlamış birçok sanatçıda olduğu gibi daha sonradan hece ölçüsü ve serbest ölçü kullanılmıştır.
Halk edebiyatından ve divan edebiyatı nazım şekillerinden faydalanmıştır ama.
Çünkü bunlar bizim özümüz, millilik, özellikle de halk edebiyatı.
Ama bunun yanında bakın modern edebiyatın nazım şekillerini de kullanmıştır.
Aslında şurada bu ipucunu vermemiz lazım.
Mesela milli edebiyat anlayışını yansıtan şiirlerin özellikleri, o genel özeliklerini ilk başta gördüğümüz genel özelikle aslında şairlerin de özelliğidir.
Bunu önceki derslerimizde de söyledik.
Yani biz o dönemin sanat anlayışını iyi bilirsek aslında sanatçıların belki de sadece eserlerini bilmemiz yeterli olacaktır.
Yani bazı sanatçılar var, o genel özelliklerin dışında böyle bir iki önemli özelliğiyle ön plana çıkmıştır.
Ama genel itibariyle sanat anlayışı ne ise şairler o doğrultuda şiirlerini vermişlerdir.
Bunu da söylemeden geçmeyelim.
En çok kullandığı nazım şekli.
Bakın işte burası çok önemlidir.
Bakın rubai idir, bunu bileceğiz.
Mensur şiirlerinin yanında bakın mensur şiir, düzyazı şeklinde yazılan yani öğreticiliği ne oldu böyle hikaye şeklinde yazılan mensur şiirler biliyoruz.
Tarih düşürdü.
Hani bu ebced hesabıyla tarih düşürme ler var malzemeleriyle de ünlüdür.
Şairin amacı şiir aracılığıyla yeni nesil arasında milli romantik bir dirilişi gerçekleştirmek.
Bakın dikkat edin milli romantik.
Peki gelelim eserlerimize.
Özellikle de en çok bilmemiz gereken bir bayrak.
Rüzgar bekliyor.
Rabia, Arif.
Kökler ve dallar, dualar ve eminler kubbeyi Hadra.
Bir de aynalar da kalan Arif.
Nihat Asya'nın bu eserlerini mutlaka bilmeliyiz.
Bir sonraki dersimiz de milli edebiyat anlayışını yansıtan temsilciler, sanatçılar.
Üzerinde durmaya devam edeceğiz.
Milli Edebiyat Anlayışı Nedir?
Milli Edebiyat, Türk edebiyatında Kurtuluş Savaşı’ndan sonra etkili olan bir edebi akımdır. Bu akımın amacı, Türk edebiyatını Batılı etkilerden arındırmak ve milli kültürümüze uygun bir edebiyat yaratmaktı.
Milli Edebiyat dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaşanan toplumsal ve siyasal değişimlerin de etkisiyle ortaya çıktı. Dönemin edebiyatçıları, Batı edebiyatının yanı sıra İslam kültürüne ve Türk halk edebiyatına da ilgi gösterdiler. Bu şekilde, milli edebiyatın temel özelliklerini oluşturdular.
Milli Edebiyat döneminin önde gelen temsilcileri arasında Ahmet Kutsi Tecer, Orhan Saik Gökyay, Kemalettin Kamu, Arif Nihat Asya, Zeki Ömer Defne ve Beş Hececiler gibi isimler yer alır. Bu dönemde yazılan eserler, genellikle milli ve tarihi konuları işledi ve Türk kültürüne özgü değerleri yansıttı.
Milli Edebiyat, Türk edebiyatı için önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Bu akımın etkisi, günümüzde de Türk edebiyatında hissedilmektedir.
Milli Edebiyat Anlayışını Yansıtan Şiir Özellikleri
Milli Edebiyat dönemi, Türk edebiyatında milli bir anlayışla yazılan eserlerin ortaya çıktığı bir dönemdir. Bu dönemin şiirlerinde de belirli özellikler görülmektedir. İşte Milli Edebiyat anlayışını yansıtan şiir özellikleri:
- Dil: Milli Edebiyat dönemi, Türk dilinin saf ve güzel kullanımını savunan bir dönemdir. Şiirlerde Arapça ve Farsça sözcüklerin kullanımı azaltılmış ve yerlerine Türkçe kelimeler tercih edilmiştir. Böylece şiirler daha anlaşılır hale getirilmiştir.
- Konu: Milli Edebiyat dönemi, Türk kültürüne ve tarihine ait konuların işlendiği bir dönemdir. Şiirlerde genellikle milli kahramanlar, tarihi olaylar ve efsaneler gibi konular ele alınmıştır. Bu şekilde, Türk kültürüne ve tarihine dair bir bilinç oluşturulmuştur.
- Biçim: Milli Edebiyat dönemindeki şiirler, genellikle ölçülü ve kafiye düzeni olan nazım biçimleriyle yazılmıştır. Divan edebiyatından farklı olarak, hece ölçüsü kullanılmış ve serbest nazıma yöneliş görülmüştür.
- İfade: Milli Edebiyat dönemindeki şiirler, sade ve anlaşılır bir dil kullanarak duyguları yalın bir şekilde ifade etmeyi hedeflemiştir. Bu sayede, şiirler halkın anlayabileceği bir dille kaleme alınmıştır.
- Toplumcu bir bakış açısı: Milli Edebiyat dönemi, toplumsal olaylara duyarlı bir edebiyat anlayışının ortaya çıktığı bir dönemdir. Şiirlerde sadece bireysel duygular değil, toplumsal sorunlar da işlenmiştir. Bu şekilde, toplumun sorunlarına duyarlı bir edebiyat anlayışı oluşturulmuştur.
Bu özellikler Milli Edebiyat dönemi şiirlerinde sıkça görülen unsurlardır. Ancak, dönemin bütün şiirleri aynı özellikleri taşımamaktadır. Şiirlerin yazarları, konuları ve dönemin koşulları gibi faktörler de farklılıklar göstermektedir.
Arif Nihat Asya Kimdir?
Arif Nihat Asya (1904-1975), Türk şair ve yazar. Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olarak kabul edilir.
Arif Nihat Asya, 1904 yılında Istanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olduktan sonra çeşitli görevlerde bulundu. Edebiyat hayatına şiirlerle başlayan Asya, daha sonra makale, deneme, eleştiri gibi farklı türlerde eserler verdi.
Arif Nihat Asya'nın şiirleri, milli ve manevi değerleri öne çıkaran bir anlayışı yansıtır. Milli Edebiyat akımının etkileri şiirlerinde görülür. Şiirlerinde İslamiyet, Türklük, milliyetçilik ve vatan sevgisi gibi temaları işler. Şiirleri sade bir dille yazılmıştır ve okuyucunun kolayca anlayabileceği bir dil kullanır.
En önemli eserleri şunlardır: Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor, Rubaiyat-ı Arif, Kökler ve Dallar.
Beş Hececiler Nedir?
Beş Hececiler, Türk edebiyatında 1911-1923 yılları arasında etkin olan bir edebi akımdır. Bu akımın öncüleri arasında Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Haşim, Ali Canip Yöntem, Ziya Osman Saba ve Oktay Rıfat Horozcu gibi şairler yer alır.
Beş Hececiler adı, şairlerin şiirlerinde beş hece ölçüsü kullanmalarından kaynaklanır. Ancak bu akım sadece hece ölçüsüyle sınırlı değildir; şairlerin dil, söyleyiş ve anlatım biçimlerinde de özgün bir tarzları vardır. Beş Hececiler, genellikle şehir hayatı, modern yaşam, batılılaşma gibi temaları işlemişlerdir. Şiirlerinde sadelik, zarafet, incelik, şık bir dil ve çağdaş bir anlayış ön plana çıkar.
Beş Hececiler Özellikleri
Beş Hececiler, Türk edebiyatında 1911-1923 yılları arasında etkin olan bir edebi akımdır. Beş Hececiler'in özellikleri şunlardır:
- Hece ölçüsü: Beş Hececiler, adını kullandıkları beş hece ölçüsünden almaktadır. Bu ölçüyü kullanarak, Türkçe'nin ritmine uygun şiirler yazmışlardır.
- Modernizm: Beş Hececiler, modernizmi benimsemişlerdir. Şiirlerinde çağdaş hayatın sorunlarını işlemişlerdir.
- Sade dil: Beş Hececiler, sade bir dil kullanarak, Türkçe'yi şiirde kullanılabilir bir dil haline getirmiştir.
- Şiirdeki yenilikler: Beş Hececiler, Türk şiirinde birçok yenilik yapmışlardır. Örneğin, şiirde kullanılan kelimelerin çağdaş Türkçe'ye uygun olması, şiirin biçimsel özellikleri, çağdaş hayatın konuları gibi birçok yenilik yapmışlardır.
- Batılılaşma: Beş Hececiler, Türk edebiyatında batılılaşmanın etkisiyle ortaya çıkmış bir akımdır. Batı edebiyatından etkilenmişlerdir.
- Toplumcu şiir: Beş Hececiler, toplumcu bir şiir anlayışını benimsemiştir. Şiirlerinde, toplumun sorunlarını işlemişlerdir.
