Milli Edebiyat Sanatçıları – Milli Edebiyat Ders Notları

Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken veya soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, notları senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Milli Edebiyat Sanatçıları hakkında bilmen gerekenler ve Milli Edebiyat soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!

Milli Edebiyat Dönemi: Milli Edebiyat Sanatçıları

Milli Edebiyat Dönemi Özellikleri

1911’de Selanik’tee “Genç Kalemler” dergisinin genç yazarları tarafından -Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem, Ziya Gökalp- ortaya konan “Yeni Lisan” hareketiyle birlikte “Milli Edebiyat” dönemi başlamıştır. Türkçenin sadeleştirilmesi gerektiği ilk kez bir dava olarak ele alınmış, ulusal bir dil ve edebiyatın oluşturulması amaçlanmıştır. Ömer Seyfettin, Genç Kalemler dergisinde yayımladığı Yeni Lisan adlı ünlü makalesinde, dilin yalınlaştırılarak yabancı dillerin etkisinden kurtarılması ve yazı dilinn konuşma diline yaklaştırılması gerektiği düşüncesini ortaya koymuştur.

• Dilde sadeleşme düşüncesi savunulmuş ve bu, yapıtlarda uygulanmıştır.
• Türkçe, yabancı dillerin etkisinden kurtarılmaya çalışılmıştır.
• Türkçe karşııkları olan Arapça, Farsça sözcük ve tamlamaların kullanılmasına karşı çıkılmıştır.
• Yazı dilinde İstanbul Türkçesinin esas alınmasının gerektiği ileri sürülmüştür.
• Süslü, sanatlı ve özentili söyleyişten kaçınılmıştır.
• Yapıtlarda yerli ve milli konulara yer verilerek Anadolu hayatı yansıtılmıştır.
• Halk şiirinin nazım biçimleri kullanılarak, gerçek şiirimizin Halk şiiri, milli ölçümüzün hece ölçüsü olduğu ileri sürülmüştür.

Milli Edebiyat Dönemindeki Diğer Şiir Eğilimleri

• Nayîler: Halit Fahri, Selahattin Enis, Hakkı Tahsin, Orhan seyfi, Yakup Salih, Hasan Sait gibi genç şairlerin destekledikleri bu hareket, ulusal edebiyatın oluşmasını “ulusal geçmişe bağlanış“ta görmüştür. Bu görüşün temelinde Mevlana ile Yunus Emre’nin şiirlerindeki içten söyleyişi, coşkulu, gizemli havayı şiirlerinde yaşatmak vardır.
• Nev-Yunanîlik: Yahya Kemal’le Yakup Kadri’nin benimsediği bu eğilim, Türk edebiyatını temelinden Batılılılaşma amacıyla, “Eski Yunan edebiyatını örnek alma“yı benimsemiştir. Bizde tek temsilcisi Salih Zeki Aktay‘dır.

Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Sanatçılar

Ömer Seyfettin (1884 – 1920)

• Yeni Lisan hareketinin savunucularındandır.
• Türk öykücülüğünün en büyük isimlerinden biridir.
• Oly anlatımına dayanan, Maupassant tarzı adı verilen öykücülüğün edebiyatımızdaki en önemli temsilcisidir.
• Amacı toplumsal yaşamdaki aksayan yönleri ortaya çıkarmak ve milli bilinci güçlendirmektir.
• Çocukluk anıları ve kahramanlık, öykülerindeki önemli konulardandır.
  • Öykü: İlk Düşen Ak, Yüksek Ökçeler, Bomba, Gizli Mabet, Bahar ve Kelebekler, Beyaz Lale, Diyet, Kaşağı, Nadan, Eshab-ı Kehfimiz, Harem, Asilzadeler
  • Roman (uzun öykü): Efruz Bey, Yalnız Efe

Ziya Gökalp (1876 – 1924)

• Türkçülük akımını bir sisteme bağlayan ve bu sistemi yapıtlarında işleyen fikir adamıdır.
• Milli Edebiyatın fikir yönüyle temellerini oluşturmuştur.
• Türk milletinin, dil, debiyat, din ve ahlak yönüyle aynı kültürle yetişmiş kişilerden oluştuğuna inanır.
• Edebiyatı, görüşlerini yaymada bir araç olarak kullanmıştır.
• Yapıtlarını halkın anlayabileceği şekilde, sade bir dille kaleme alınmıştır.
  • Şiir: Kızıl Elma, Yeni Hayat, Altın Ilşık
  • Düşünce: Türk Töresi, Türkleşmek-İslamlaşmak-Muasırlaşmak, Türkçülüğün Esasları, Malta Mektupları, Türk Medeniyeti Tarihi

Mehmet Emin Yurdakul (1869 – 1944)

• Edebiyatımızda milliyetçilik akımının şiirdeki ilk temsilcisidir.
• Sade bir Türkçe ve hece ölçüsüyle toplumsal konularda şiirler yazmıştır.
• Nazım biçimleri yönünden yeni olmayı benimsemiş, hece sayısı bakımından uzun ölçüleri kullandığı için söyleyişte düzyazıya yaklaşmıştır.
  • Şiir: Türkçe Şiirler, Tan Sesleri, Turan’a Doğru, Ey Türk Uyan, Türk Sazı, Ordunun Destanı

Ali Canip Yöntem (1887 – 1967)

• Lise edebiyat programlarının düzenlenmesinde çalışmış ve ders kitapları hazırlamıştır.
• Makalelerini “Milli Edebiyat Meselesi ve Cenap Bey’le Münakaşalarım” adlı kitapta toplanmıştır.
  • Şiir: Geçtiğim Yol

Fuat Köprülü (1890 – 1966)

• Önceleri Fecr-i Âti topluluğunda bulunmuş olan sanatçı, tarih ve edebiyat alanında yapıtlar ortaya koymuştur.
• Edebiyat tarihi konusunda uluslararası üne sahip bir bilim adamıdır.
  • Araştırma ve İnceleme: Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Nasrettin Hoca, Divan Edebiyatı Antolojisi, Türk Saz Şairleri, Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar, Hayat- Fikriye

Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889 – 1974)

• Fecr-i Âti topluluğunda bulunduğu sürece bireysel bir sanat anlayışına sahip olmuştur.
• İlk yapıtlarında mistik bir hava sezilir, 1916’dan sonra yurt gerçeklerini ve milli duyguları işlemiştir.
• Anı türünde de birçok yapıt vermiş, bunlarla, dönemiyle sonraki kuşaklar arasında köprü kurmuştur.
• Romanlarında Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar olan dönemde Türk toplumundaki değişiklikleri işlemiştir.
  • Roman: Kiralık Konak, Hep O Şarkı, Bir Sürgün, Nur Baba, Hüküm Gecesi, Sodom ve Gomore, Yaban, Ankara, Panorama (I-II)
  • Öykü: Bir Serencam, Rahmet, Milli Savaş Hikaeleri
  • Mensur Şiir: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan
  • Anı: Vatan Yolunda, Zoraki Diplomat, Politikada Kırk Beş Yıl, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları

Halide Edip Adıvar (1884 – 1964)

• İlk zamanlar İngiliz edebiyatının etkisinde romanlar yazmış, bu romanlarında aşkı işlemiş, kadın psikolojisi üzerinde durmuştur.
• Sonraları Türkçülük akımını benimsemiş, romanlarında Kurtuluş Savaşı’nı işlemiştir.
• Romanlarında kahramanlar, genellikle üstün özelliklere sahip kadınlardır.
  • Roman: Sinekli Bakkal, Ateşten Gömlek, Vuurn Kahpeye, Tatarcık, Handan, Seviyye Talip, Yeni Turan
  • Öykü: Dağa Çıkan Kurt, Harap Mabetler
  • Tiyatro: Kenan Çobanları, Maske ve Ruh
  • Anı: Türk’ün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev

Reşat Nuri Güntekin (1889 – 1956)

• Ününü “Çalıkuşu” adı romanıyla kazanmıştır.
• Yapıtlarında, yalış Batılılaşma anlayışını, batıl inançları, yurdun çeşitli yörelerindeki yaşam sahnelerini işlemiştir.
  • Roman: Çalıkıuşu, Dudaktan Kalbe, Yeşil Gece, Acımak, Eski Hastalık, Yaprak Dökümü, Akşam Güneşi, Damga, Miskinler Tekkesi, Bir Kadın Düşmanı
  • Öykü: Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar, Boyunduruk
  • Tiyatro: Hançer, Eski Borç, Gözdağı, Balıkesir Muhasebecisi, Taş Parçası, İstiklal
  • Gezi Yazısı: Anadolu Notları

Refik Halit Karay (1888 – 1965)

• Sosyal yaşamdaki çarpıklkları zeki ve nükteli bir biçimde anlatmıştır.
• Yapıtlarında mizah ve eleştiri vardır. apıtlarının en önemli özelliği hicivdir.
  • Öykü: Memleket Hikayeleri, Gurbet Hikayeleri
  • Roman: sürgün, Nilgün, Çete, Bugünün Saraylısı, Kadınlar Tekkesi, İstanbul’un İç Yüzü, Anahtar
  • Hiciv & Mizah: Deli, Kirpinin Dedikleri, Sakın Aldanma İnanma Kanma

Dönemin Diğer Sanatçıları

Ahmet Hikmet Müftüoğlu (1870 – 1927)

• Servet-i Fünun döneminde, İkdam ve Servet-i Fünun dergileirnde yazdığı öykü ve düzyazılarını 1901 yılında Haristan ve Gülistan adlı yapıtlarda toplamıştır.
• Sonraları Milli Edebiyat akımına bağlı olarak yazdğı öykülerini Çağlayanlar adlı yapıtında toplamıştır.
• Asıl ününü ise bir tarihi roman olan “Gönül Hanım” adlı yapıtıyla kazanmıştır.
  • Roman: Gönül Hanım
  • Öykü: Haristan ve Gülistan, Çağlayanlar

Hamdullah Suphi Tanrıöver (1885 – 1966)

• 1911’de Fecri Âti’den ayrılarak, Genç Kalemler dergisi çevresinde gelişen Mİlli Edebiyat akımına bağlanmıştır.
• İşgalci güçlere karşı düzenlenen toplantılardai daha sonra Kurtuluş Savaşı sırasında halkı aydınlatmak içn gönderildiği yerlerde hitabetin etkili örnekleri olan konuşmalar yapmıştır.
  • Hitabet: Dağ Yolu
  • Düzyazı: Günebakan

Rıza Tevfik Bölükbaşı (1869 – 1949)

• Batı felsefesinin Türkiye’de tanınması yönünde çalışmaları olduğu ve Darülfünun’da felsefe dersleri verdiği için “Feylesof Rıza” diye anılmıştır.
• Halk şiiri tarzında yazdığı manzumeleri ile tanınmış, Âşık ve Tekke şiirinin kaynaiından beslenmiştir.
• Türk halk şiirinin, özellikle Yunus, Karacaoğlan, Dertli, Seyrani gibi şairlerin biçim ve deyişlerini örnek almıştır.
• Şirlerinde didaktik olmaktan kaçınmış; ak, anı, vatan hasreti, tabiat güzellikleri, gurbet temalarını işlemiştir.
  • Şiir: Serâb-ı Ömrüm
  • Felsefe: Felsefe Dersleri, Mufassal Kamus-ı Felsefe

Şükûfe Nihal Başar (1896 – 1973)

• İlkin Tevfik Fikret etkisinde aru ölçüsyle, sonraları Milli Edebiyat akımına uygun hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
• Şiirlerine lirizm ve kadınsı içtenlik egemendir. Milli uyanış hareketi içinde yer almış, Fatih Mitingi’nde etkileyici bir konuşma yapmıştır.
  • Şiir: Yıldızlar ve Gölgeler, Hazan Rüzgarları, Gayya, Su, Sıla Yolları, Sabah Kuşları, Yerden Göğe
  • Roman: Renksiz Istırap, Çöl Güneşi, Yakut Kayalar, Domaniç Dağlarının Yolcusu, Çölde Sabah Oluyor

Halide Nusret Zorlutuna (1901 – 1984)

• Şiir yazmaya Mütareke yıllarında başlamış, Kurtuluş Savaşı’nın etkisi ve heyecanıyla Milli Edebiyat akımına katılmıştır.
• Milli Edebiyat akımı içinde değerlendirilen şiirlerinde geleneksel ölçü ve anlayışa bağlı kalınmıştır.
  • Şiir: Geceden Taşan Dertler, Yayla Türküsü, Yurdumun Dört Bucağı, Ellerim Bomboş
  • Roman: Küller, Sisli Geceler
  • Öykü: Beyaz Selvi, Büyük Anne, Aydınlık Kapı

Milli Edebiyat Bağımsız Sanatçıları

Mehmet Akif Ersoy (1873 – 1936)

• 1921’de ulusal marş güftesi seçmek için açılan yarışmada şiiri, oy birliğiyle İstiklal Marşı olarak seçilmiştir.
• Şiirlerinde aruzu Türkçeye byük bir ustalıkla uygulamıştır ve Türk azru haline getirmiştir.
• Nazmı nesre yaklaştırmıştır.
• Şiirlerinde yalnız dini konuları işlemekle kalmamış, savaş sonrası toplum hayatının çöküntülerini ve ıstıraplarını anlatmıştır.
• Toplumun kurtuluşunun dine sarılmakla olacağını savunmuş ve ahlaki, didaktik şiirler yazmıştır.
• Dini lirizm, şiirininen önemli özelliğidir.
• Manzum öykülerinde toplum yaşamını sergiler.
  • Şiir: Safahat, Hakkın Sesleri, Süleymaniye Kürsüsünde, Fatih Kürsüsünde, Hatıralar, Gölgeler, Asım
  • Manzum Hikaye: Hasta, Küfe, Meyhane, Seyfi Baba, Hasır, Mahalle Kahvesi

Yahya Kemal Beyatlı (1884 – 1958)

• Aruz ölçüsünü Türkçeye başarıyla uygulamış ve eski nazım biçimleri ile yeni konular işlemiştir.
• Parnasizmin edebiyatımızda en önemli temsilcisidir.
• Neoklasizmin (klasik zevk ve üslubu yeniden canlandırma) ülkemizdeki temsilcisidir.
• Şiirlerinde dlie, özcüklerin özenle seçilerek yerli yerinde kullanılmasına, biçim mükemmelliğine, ahenk ve uyağa önem vermiştir.
• Şiirlerinde duygu, düşünce ve hayali ustalıkla kaynaştırmış, pek çoğuna öykü karakteri verdiği lirik-epik şiirlerinin konularını aşk, tabiat, deniz, ölüm ve sonsuzluktan almıştır.
• Türk tarihinin başarılarla dolu dönemlerine, özellikle Osmanlı dönemine hayrandır ve bunu şiirlerinde açıkça görmek mümkündür.
• Ok adlı şiiri hariç, tüm şiirlerinde aruz ölçüsü kullanmıştır.
• Şiir: Kendi Gök Kubbemiz, Eski Şiirin Rüzgarıyla, Rubailer ve Hayyam Rubailerini Türkçe Söyleyiş
• Deneme & Makale & Söyleşi: Edebiyata Dair, Aziz İstanbul, Eğil Dağlar, Tarih Muhasebeleri

Milli Edebiyat Dönemi ile İlgili Sorular

Milli Edebiyat konusunda bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Milli Edebiyat sanatçıları ve eserleri pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bilgileri, tanımları ve kuralları öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Türkçe netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Mili Edebiyat konulu binlerce soru alanında uzman Türkçe eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla Milli Edebiyat sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin! Uygulamamız içerisinden ücretsiz erişebileceğin soru ve çözümler ile, bu konudaki hakimiyetini arttırman mümkün!