İkinci Türkiye Büyük Millet döneminde arkadaşlar yaşanan olaylar diye geçiyor bunlar.
Cumhuriyetin yakın tarihinde yapan ilk yapılardır.
Biz siyasal anda yapılan icraatlarda neleri göreceğiz?
Saltanatın kaldırılması, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması, ikinci tedbirin açılması, yine Cumhuriyetin ilan edilmiş olması, halifeliğin kaldırılması, halifeliğin kaldırılması ile beraber şunları göreceğiz.
Şehri Evkaf, Erkan, Harbiye Nazırlığı, Tabi Tedrisat Kanunu gibi.
Bunlar Halifeliğin kaldırılmasının doğrudan sonuçları olarak görülüyor.
Ankara'nın başkent ilan edilmesi Cumhuriyet'ten öncedir.
Şöyle ikisinin arasında olduğunu bilin.
Yine çok partili hayata geçiş çabaları var.
Bu da ayrı bir konu olarak karşımıza çıkacak.
Onu da alta yazdım.
Cumhuriyet Halk Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, yine Şeyh Sait isyanı olayı, İzmir suikasti, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Menemen olayları.
Bunlar.
Hepsi kendi başına bir konu oluşturuyor.
Sonra da kadınlara siyasi hakların verilmesi konularını irdeleyeceğiz.
Şimdi Lozan Anlaşması yapılacağı sırada saltanatın kaldırıldığını biliyoruz.
Niye?
Çünkü itilaf devletleri yine ikilik çıkarmak istediler.
Aynı Birinci İnönü Savaşı'nda olduğu gibi.
Londra Konferansı'na bizi çağırmışlar da iki kişiyi yine Mudanya ateşkes anlaşmasına da hem İstanbul Hükümeti'ni hem Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni çıkarmışlardı.
Şimdi Lozan'a çıkarmışlardı.
Yani bizi üç kere birbirimize düşürmeye çalışmışlardı.
Ama Lozan Anlaşması öncesinde ne oldu?
Saltanatı kaldırdık.
Bunların planları da suya düşmüş oldu diyorum.
Peki saltanatın kaldırılmasında diğer nedenler ne?
Birincisi, milli egemenlik ilkesine ters olması.
İkincisi, niye saltanatı kaldırıyoruz ve milli mücadeleyi baltalama, işte padişah ve Damat Ferit ne yapmışlar da Milli Mücadele'ye karşı bir tavır sergilemişler de burada milli egemenlik isterken ülkede iki başlık olmaz arkadaşlar.
Hem milli egemenlik olacak, hem saltanat olacak.
Bu kabul olunamaz.
O yüzden de iki başlılık da sonlanmıştır.
Burada milli egemenlik ilkesine ters olması saltanatın kaldırmasına en temel unsurudur.
Yani neden saltanat kaldırıldığı temel sebebi nedir diye sorarsa milli egemenlik ilkesine ters olmasıdır. İtilaf devletlerinin iki milli çıkarmak istemesi ise saltanatın kaldırılmasını hızlandıran bir sebeptir.
Bunu da böyle bilelim.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yoğun görüşmeler yapılmıştır.
Saltanat ve hilafet önce birbirinden ayrılmıştır.
Bu suretle saltanatın kaldırılması bu şekilde sağlanmıştır.
Ama hilafet devam edecek demişler.
O yüzden de bunlar bizden ayrılmış.
Hilafeti kime vermişler?
Abdülmecid Efendi denilen bir kişiye veriliyor.
Osmanlı soyundan gelen bir kişiye bırakılıyor.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bu şekilde karar alınmıştır.
Tabi saltanat kaldırıldığı için de son padişah ülkeyi terketmek zorunda kalacak.
İngilizlere sığınacak.
Saltanatın kaldırılması, önemi ne hocam?
Artık Osman ileti yıkılmıştır.
Varlığı tamamen son bulmuştur diyebiliriz.
Burada şunu hatırlatmakta fayda var.
Osmanlı fiilen ne zaman bitmişti?
Mondros da hukuken ne zaman bitmişti?
Mudanya'da şimdi resmen bitiyor.
O ne zaman?
O da saltanatın kaldırılmasıyla.
Bunu da dipnot olarak bilelim.
Peki milli egemenlik yönünde önemli bir adım atılmış oldu mu?
Evet.
İtilaf Devletleri'nin Lozan'da ikilik çıkarması önlenmiş oldu mu?
Evet.
Bu yapılanlar laikliğin birinci adımıdır.
Yani laiklikle önemli bir adım atılmış oldu diyebiliriz.
Fakat burada şimdi ne yok?
Ülkenin yöneticisi kim?
Yani ülkenin rejimi ne?
O yok.
Onu da ileride çözecekler.
Cumhuriyeti ilan ederek.
Şimdi Cumhuriyetin ilanından önce Ankara'nın başkent ilan edilmesi olayı var.
İtilaf güçleri İstanbul'dan tamamen çekilince yeni başkent konusu gündeme gelmiştir.
Yani neresi başkent olacak?
İstanbul mu, yoksa Anadolu'da herhangi bir yer mi?
Tabii.
İsmet Paşa ve 14 milletvekili Ankara'nın başkent olması için bir önerge sunmuştur.
Bu önerge de Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne tartışılmış ve kabul edilmiştir.
Ve 13 Ekim 1923, yani Cumhuriyetten önce Ankara Başkent ilan edilmiş diyoruz.
Şimdi de Cumhuriyet'in ilanına bakabiliriz.
Cumhuriyetin yakın tarihinde yapan ilk yapılardır.
Biz siyasal anda yapılan icraatlarda neleri göreceğiz?
Saltanatın kaldırılması, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması, ikinci tedbirin açılması, yine Cumhuriyetin ilan edilmiş olması, halifeliğin kaldırılması, halifeliğin kaldırılması ile beraber şunları göreceğiz.
Şehri Evkaf, Erkan, Harbiye Nazırlığı, Tabi Tedrisat Kanunu gibi.
Bunlar Halifeliğin kaldırılmasının doğrudan sonuçları olarak görülüyor.
Ankara'nın başkent ilan edilmesi Cumhuriyet'ten öncedir.
Şöyle ikisinin arasında olduğunu bilin.
Yine çok partili hayata geçiş çabaları var.
Bu da ayrı bir konu olarak karşımıza çıkacak.
Onu da alta yazdım.
Cumhuriyet Halk Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, yine Şeyh Sait isyanı olayı, İzmir suikasti, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Menemen olayları.
Bunlar.
Hepsi kendi başına bir konu oluşturuyor.
Sonra da kadınlara siyasi hakların verilmesi konularını irdeleyeceğiz.
Şimdi Lozan Anlaşması yapılacağı sırada saltanatın kaldırıldığını biliyoruz.
Niye?
Çünkü itilaf devletleri yine ikilik çıkarmak istediler.
Aynı Birinci İnönü Savaşı'nda olduğu gibi.
Londra Konferansı'na bizi çağırmışlar da iki kişiyi yine Mudanya ateşkes anlaşmasına da hem İstanbul Hükümeti'ni hem Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni çıkarmışlardı.
Şimdi Lozan'a çıkarmışlardı.
Yani bizi üç kere birbirimize düşürmeye çalışmışlardı.
Ama Lozan Anlaşması öncesinde ne oldu?
Saltanatı kaldırdık.
Bunların planları da suya düşmüş oldu diyorum.
Peki saltanatın kaldırılmasında diğer nedenler ne?
Birincisi, milli egemenlik ilkesine ters olması.
İkincisi, niye saltanatı kaldırıyoruz ve milli mücadeleyi baltalama, işte padişah ve Damat Ferit ne yapmışlar da Milli Mücadele'ye karşı bir tavır sergilemişler de burada milli egemenlik isterken ülkede iki başlık olmaz arkadaşlar.
Hem milli egemenlik olacak, hem saltanat olacak.
Bu kabul olunamaz.
O yüzden de iki başlılık da sonlanmıştır.
Burada milli egemenlik ilkesine ters olması saltanatın kaldırmasına en temel unsurudur.
Yani neden saltanat kaldırıldığı temel sebebi nedir diye sorarsa milli egemenlik ilkesine ters olmasıdır. İtilaf devletlerinin iki milli çıkarmak istemesi ise saltanatın kaldırılmasını hızlandıran bir sebeptir.
Bunu da böyle bilelim.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yoğun görüşmeler yapılmıştır.
Saltanat ve hilafet önce birbirinden ayrılmıştır.
Bu suretle saltanatın kaldırılması bu şekilde sağlanmıştır.
Ama hilafet devam edecek demişler.
O yüzden de bunlar bizden ayrılmış.
Hilafeti kime vermişler?
Abdülmecid Efendi denilen bir kişiye veriliyor.
Osmanlı soyundan gelen bir kişiye bırakılıyor.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bu şekilde karar alınmıştır.
Tabi saltanat kaldırıldığı için de son padişah ülkeyi terketmek zorunda kalacak.
İngilizlere sığınacak.
Saltanatın kaldırılması, önemi ne hocam?
Artık Osman ileti yıkılmıştır.
Varlığı tamamen son bulmuştur diyebiliriz.
Burada şunu hatırlatmakta fayda var.
Osmanlı fiilen ne zaman bitmişti?
Mondros da hukuken ne zaman bitmişti?
Mudanya'da şimdi resmen bitiyor.
O ne zaman?
O da saltanatın kaldırılmasıyla.
Bunu da dipnot olarak bilelim.
Peki milli egemenlik yönünde önemli bir adım atılmış oldu mu?
Evet.
İtilaf Devletleri'nin Lozan'da ikilik çıkarması önlenmiş oldu mu?
Evet.
Bu yapılanlar laikliğin birinci adımıdır.
Yani laiklikle önemli bir adım atılmış oldu diyebiliriz.
Fakat burada şimdi ne yok?
Ülkenin yöneticisi kim?
Yani ülkenin rejimi ne?
O yok.
Onu da ileride çözecekler.
Cumhuriyeti ilan ederek.
Şimdi Cumhuriyetin ilanından önce Ankara'nın başkent ilan edilmesi olayı var.
İtilaf güçleri İstanbul'dan tamamen çekilince yeni başkent konusu gündeme gelmiştir.
Yani neresi başkent olacak?
İstanbul mu, yoksa Anadolu'da herhangi bir yer mi?
Tabii.
İsmet Paşa ve 14 milletvekili Ankara'nın başkent olması için bir önerge sunmuştur.
Bu önerge de Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne tartışılmış ve kabul edilmiştir.
Ve 13 Ekim 1923, yani Cumhuriyetten önce Ankara Başkent ilan edilmiş diyoruz.
Şimdi de Cumhuriyet'in ilanına bakabiliriz.
