Atom altı parçacıklar.
Big Bang teorisini görmüştük.
Görmüş olduğunuz gibi burada sıkışmış bir gaz bulutumuz büyük bir enerji patlaması sonucunda daha doğrusu enerji saçılım sonucunda evrenimiz ve galaksimiz oluştuğunu söylemiştik.
Burada Higgs Bozonu dediğimiz alandan enerji geçerken acaba bu enerji nasıl oldu da madde formatını aldı?
Bunun açıklamasını son deneylerinde de Higgs Bozonunu yani Tanrı parçacığının arayarak geçiriyorlar.
Çünkü enerji madde formatını nasıl aldı?
Higgs Bozonu alanından geçen enerji ilk kuark dönemini başlatır.
Kuarklarda bilmemiz gereken en önemli iki kuarkımız Up kuarkımız.
UP kuarkının yükü iki bölü üç elektron yükü kadar.
Down quarkının yükü eksi bir bölü üç elektron yükü kadar.
Örneğin protondan bahsedecek olursak, proton iki up kuark ve bir Down quarkından oluşur.
O halde iki bölü üç elektron yükü olan up tan iki tane olduğuna göre dört bölü üç elektron yükü artı down kuark eksi bir bölü 3 elektron yükü olduğuna göre bu toplamdan çıkan sonucun bir olduğunu artı 1 olduğunu gözlemleyerek biliriz.
Görmüş olduğunuz gibi protonun yükü artı birdir.
Nötrondan bahsedecek olursak nötron bir up iki down kuarktan oluşur.
O halde aynı şekilde iki bölü üç elektron yükü olan up'ımız ve eksi bir bölü üç elektron yükü olan iki tane down kuarkımız.
Burada toplam ne olur?
Sıfır olur.
Çünkü nötron yüksüzdür.
İşte görmüş olduğunuz gibi bu kuark dönemi aslında protonların ve nötronları ilk oluşturan parçacıklar ve tanecikler.
Ilk oluşan dönem olmuş oluyor.
Bu protonları up ve down quarklarını bir arada tutan kuvvetlere güçlü çekirdek kuvvetleri diyeceğiz.
Daha sonra çekirdeğin içindeki radyoaktif bozulmalar sayesinde bunu radyoaktivite gibi göreceğiz.
Oluşan kuvvetlere zayıf çekirdek kuvveti diyeceğiz.
Daha sonra bu yüklü tanecikler proton, daha sonraki dönemde leptonlar oluşacak.
Lepton grubu elektron grubu da diyebiliriz.
Protonlar ve elektronların çekilimi sayesinde ilk atomik yapı oluşacak.
Bunu sağlayan kim olacak?
Elektron manyetik kuvvet olacak.
Daha sonraysa oluşan bu madde ve moleküller daha sonra daha büyük cisimler ve maddeler oluşturdukça kütle çekim kuvvetiyle evreni tamamlamış olacağız.
Burada görmüş olduğunuz bu kuvvetleri temel kuvvetler olarak nitelendiriyoruz.
Güçlü çekirdek kuvvetlerden bahsedecek olursak güçlü çekirdek kuvvetler oldukça kısa menzillidir.
Oldukça kısa menzilli.
Bu menzil yaklaşık 10 üzeri eksi 15 metre yani bir çekirdek boyu kadar ve en şiddetli olanı.
Bu görmüş olduğunuz kuvvetlerin arasındaki temel kuvvetler arasındaki en şiddetli olanı güçlü çekirdek kuvvetleri.
Yani çekirdeği bir arada tutan kuvvetler zaten.
Yoksa protonlar bir aradayken dağılıp gitmesi gerekir değil mi?
Ama dağılmıyor.
Çekirdek zayıf, çekirdek kuvvetleri ise güçlü çekirdek kuvveti.
Güçlü çekirdek kuvvetinin yaklaşık 10 üzeri eksi dokuz katı kadardır.
Yeni kısa menzillidir.
Ve radyoaktif bozulmalar sayesinde oluşur.
Aktif Bozulmalar.
Bunu şöyle yazalım.
Radyoaktif bozulmalar sonucunda oluşur, bu kuvvet açığa çıkar, radyoaktivite de daha net bir şekilde göreceğiz.
Elektromanyetik kuvvet ise güçlü çekirdek kuvveti.
Güçlü çekirdek kuvvetin yaklaşık kuvveti bir bölü yüz otuz yedi katı kadardır.
Uzun menzillidir.
Dediğimiz gibi güçlü çekirdek kuvvetler sayesinde proton ve nötronlar bir araya geldi, daha sonra Lepton grubu olan elektronlar elektromanyetik kuvvet sayesinde ilk atomik yapıyı maddeyi oluşturmuş oldu.
Güçlü çekirdek kuvvet ise kütle çekim kuvveti ise yani gravitasyonel kuvvet ise güçlü çekirdek kuvvetin yaklaşık 10 üzeri eksi otuz sekiz katı kadardı.
Yani oldukça küçük yani.
Bu kuvvetler arasındaki en küçük kuvvetimiz olmuş oldu.
En zayıf olanı.
Ve oldukça uzun menzilli.
Çünkü şu anda gezegenlerimizin, galaksilerin ve evrenin en etkili olan kuvvet bu galaksi sistemlerin oluşmasını sağlayan kuvvet.
Yani en son aşamadaki kuvvetimiz kütle çekim kuvveti.
Her kuvvetin bir taşıyıcısı vardır.
Bu taşıyıcılar da kütleçekim kuvvetinin taşıyıcısına Graviton diyeceğiz.
Elektromanyetik kuvvetin taşıyıcısına foton diyeceğiz.
Zayıf çekirdek kuvvetlerin taşıyıcılarını şöyle yazalım w ben bunu omega diyordum.
Omega ve z bozonları diyeceğiz.
Bunlar bu kuvvetlerin taşıyıcısı olacak.
Güçlü çekirdek kuvvetin taşıyıcısına da gluyonlar olarak ifade edeceğiz.
Yani her kuvvetin aynı zamanda bir taşıyıcısı vardır.
Bu şekilde ifade edeceğiz.
Evreni oluşturan temel kuvvetler bu şekilde.
Big Bang teorisini görmüştük.
Görmüş olduğunuz gibi burada sıkışmış bir gaz bulutumuz büyük bir enerji patlaması sonucunda daha doğrusu enerji saçılım sonucunda evrenimiz ve galaksimiz oluştuğunu söylemiştik.
Burada Higgs Bozonu dediğimiz alandan enerji geçerken acaba bu enerji nasıl oldu da madde formatını aldı?
Bunun açıklamasını son deneylerinde de Higgs Bozonunu yani Tanrı parçacığının arayarak geçiriyorlar.
Çünkü enerji madde formatını nasıl aldı?
Higgs Bozonu alanından geçen enerji ilk kuark dönemini başlatır.
Kuarklarda bilmemiz gereken en önemli iki kuarkımız Up kuarkımız.
UP kuarkının yükü iki bölü üç elektron yükü kadar.
Down quarkının yükü eksi bir bölü üç elektron yükü kadar.
Örneğin protondan bahsedecek olursak, proton iki up kuark ve bir Down quarkından oluşur.
O halde iki bölü üç elektron yükü olan up tan iki tane olduğuna göre dört bölü üç elektron yükü artı down kuark eksi bir bölü 3 elektron yükü olduğuna göre bu toplamdan çıkan sonucun bir olduğunu artı 1 olduğunu gözlemleyerek biliriz.
Görmüş olduğunuz gibi protonun yükü artı birdir.
Nötrondan bahsedecek olursak nötron bir up iki down kuarktan oluşur.
O halde aynı şekilde iki bölü üç elektron yükü olan up'ımız ve eksi bir bölü üç elektron yükü olan iki tane down kuarkımız.
Burada toplam ne olur?
Sıfır olur.
Çünkü nötron yüksüzdür.
İşte görmüş olduğunuz gibi bu kuark dönemi aslında protonların ve nötronları ilk oluşturan parçacıklar ve tanecikler.
Ilk oluşan dönem olmuş oluyor.
Bu protonları up ve down quarklarını bir arada tutan kuvvetlere güçlü çekirdek kuvvetleri diyeceğiz.
Daha sonra çekirdeğin içindeki radyoaktif bozulmalar sayesinde bunu radyoaktivite gibi göreceğiz.
Oluşan kuvvetlere zayıf çekirdek kuvveti diyeceğiz.
Daha sonra bu yüklü tanecikler proton, daha sonraki dönemde leptonlar oluşacak.
Lepton grubu elektron grubu da diyebiliriz.
Protonlar ve elektronların çekilimi sayesinde ilk atomik yapı oluşacak.
Bunu sağlayan kim olacak?
Elektron manyetik kuvvet olacak.
Daha sonraysa oluşan bu madde ve moleküller daha sonra daha büyük cisimler ve maddeler oluşturdukça kütle çekim kuvvetiyle evreni tamamlamış olacağız.
Burada görmüş olduğunuz bu kuvvetleri temel kuvvetler olarak nitelendiriyoruz.
Güçlü çekirdek kuvvetlerden bahsedecek olursak güçlü çekirdek kuvvetler oldukça kısa menzillidir.
Oldukça kısa menzilli.
Bu menzil yaklaşık 10 üzeri eksi 15 metre yani bir çekirdek boyu kadar ve en şiddetli olanı.
Bu görmüş olduğunuz kuvvetlerin arasındaki temel kuvvetler arasındaki en şiddetli olanı güçlü çekirdek kuvvetleri.
Yani çekirdeği bir arada tutan kuvvetler zaten.
Yoksa protonlar bir aradayken dağılıp gitmesi gerekir değil mi?
Ama dağılmıyor.
Çekirdek zayıf, çekirdek kuvvetleri ise güçlü çekirdek kuvveti.
Güçlü çekirdek kuvvetinin yaklaşık 10 üzeri eksi dokuz katı kadardır.
Yeni kısa menzillidir.
Ve radyoaktif bozulmalar sayesinde oluşur.
Aktif Bozulmalar.
Bunu şöyle yazalım.
Radyoaktif bozulmalar sonucunda oluşur, bu kuvvet açığa çıkar, radyoaktivite de daha net bir şekilde göreceğiz.
Elektromanyetik kuvvet ise güçlü çekirdek kuvveti.
Güçlü çekirdek kuvvetin yaklaşık kuvveti bir bölü yüz otuz yedi katı kadardır.
Uzun menzillidir.
Dediğimiz gibi güçlü çekirdek kuvvetler sayesinde proton ve nötronlar bir araya geldi, daha sonra Lepton grubu olan elektronlar elektromanyetik kuvvet sayesinde ilk atomik yapıyı maddeyi oluşturmuş oldu.
Güçlü çekirdek kuvvet ise kütle çekim kuvveti ise yani gravitasyonel kuvvet ise güçlü çekirdek kuvvetin yaklaşık 10 üzeri eksi otuz sekiz katı kadardı.
Yani oldukça küçük yani.
Bu kuvvetler arasındaki en küçük kuvvetimiz olmuş oldu.
En zayıf olanı.
Ve oldukça uzun menzilli.
Çünkü şu anda gezegenlerimizin, galaksilerin ve evrenin en etkili olan kuvvet bu galaksi sistemlerin oluşmasını sağlayan kuvvet.
Yani en son aşamadaki kuvvetimiz kütle çekim kuvveti.
Her kuvvetin bir taşıyıcısı vardır.
Bu taşıyıcılar da kütleçekim kuvvetinin taşıyıcısına Graviton diyeceğiz.
Elektromanyetik kuvvetin taşıyıcısına foton diyeceğiz.
Zayıf çekirdek kuvvetlerin taşıyıcılarını şöyle yazalım w ben bunu omega diyordum.
Omega ve z bozonları diyeceğiz.
Bunlar bu kuvvetlerin taşıyıcısı olacak.
Güçlü çekirdek kuvvetin taşıyıcısına da gluyonlar olarak ifade edeceğiz.
Yani her kuvvetin aynı zamanda bir taşıyıcısı vardır.
Bu şekilde ifade edeceğiz.
Evreni oluşturan temel kuvvetler bu şekilde.
