Atom fiziğine giriş ve radyo aktivite.
Şimdiki sorularımız da evrenin oluşumu.
Haber teleskobunun incelenmesiyle evrenin Big Bang Teorisi ve Büyük Patlama olayları, Temel Kuvvetler ve buna eşlik eden parçacıklar radyoaktivite olaylarını teker teker bu sorularımızı da inceleyecek.
İlk sorumuza başlayalım Yukarıdaki öncülerin hangileri?
Temel kuvvet ve ona aracılık eden parçacıklar doğru eşleştirilmiş dir demiş.
Bizim temel kuvvetlerimiz neler de elektromanyetik kuvvet güçlü çekirdek kuvveti, güç, kütle çekim ve zayıf çekirdek kuvvet idi. Elektromanyetik kuvvetin işleticisi. Aracısı foto 10'dur.
Birinci öngörümüz doğru. Güçlü çekirdek kuvvet, güçlü çekirdek kuvvet deyince aklımıza ne geliyor?
Çekirdeği hayal edelim.
Çekirdekte neler vardı?
Protonlar ve nötronlar vardı.
Elektronlar da yörüngelerde dolanıyordu.
Bu bizim atom için bildiğimiz en sade gösterim di.
Fakat protonlar ve nötronlar. Kendi içinde kuark. Dünyasından bir araya geliyor.
Yani bir proton hayal edecek olursa protonun içinde protonun içinde. İki ob kuark bir dan quake var.Bu ap kuarkların 2 1 3 elektron yüküne sahipken şuradaki görmüş. Olduğumuz dan. Kuark ise eksi 1 bölü üç elektron. Yüküne sahip.
Şimdi şöyle yapalım. Yalnız Daum kortlara eksi 1.
Bunları topladığımızda arkadaşlar artı 1'i buluyoruz.
Yani protein yükü de artı 1.
O halde işte görmüş olduğunuz gibi bu atomun en küçük yapıtaşı. Olan proton ve nötronlar diyorduk ya. Hani onlardan daha küçük yapıda olan kuşakları bir arada tutan, yani çekirdeği bir arada tutan kuvvetlere güç, çekirdek kuvvet diyoruz ve bu parçacıkların neticesi golü onlardır.
Doğru kütle çekim kuvvetinin taşıyıcı parçacığa. Deneysel. Olarak ispatlanması da Gravity in deriz.
O yüzden Higgs bozonu kütle çekim kuvvetinin. Taşıyıcısı, parçacığı ana elemanı değildir.
Higgs bozonu neydi?
Big Bang teorisinde. İlk kuarklar oluştuğunda, daha doğrusu ilk enerji formatında büyük bir patlama.
Gerçekte Higgs Bozonu Alanı'ndan geçen bu enerji kütle formatına geçiyordu.
Zaten son deneyinde ne yaptılar bu Higgs Bozonu, yani diğer adıyla Tanrı Parçacığı dediğimiz elemanı ne yapıyorlar?
Ispatlamaya çalışıyorlar.
Bayağı da yol kat edildiği. Zayıf çekirdek kuvvet ise mesela buradan sonraki sorularımıza radyoaktivite geçirip bir hatırlatma yapalım.
Örneğin diyelim ki bir çekirdeğin içinde proton sayısı nötr, ondan çok çok fazla. O halde bu element kararsızdır. Bu yapı kararsız bir yapıdır.
Protonun nötron una çevirir.
Proton bir nötron ona. Çevirdiğinde beta ışıması yaparız. Parçacık ne yapmış. Oldu?
Çekirdeğin içindeki proton ve nötron sayısını dengeye getirerek kararlı hale. Gelmeye çalıştı ve açığa enerji çıktığı.
İşte biz bu durum. Da bu ışıma durumunda açığa çıkan bu kuvvete eşlik eden parçanın J ve Omega bozulmaları diyoruz.
Bu da doğru olmuş oldu.
O yüzden cevabımız bir, iki ve dört olmuş oldu. Kaldığımız yerden devam edelim.
Evet, atomun yapısındaki kodlardan bahsetmiştik.
Tam da yerinde bir soru gelmiş olduğu kalemi parçacıkların kuark yapısı şekildeki gibidir. Buna göre hangi parçacıklar barı young grubudur?
İyon grubu dediğimiz grup ağır gruptur. Ne demek bunlar?
Protonlar, nötronlar sik mallar lam dalar.
Bunların hepsi nedir bari?
İyon grubudur yani.
Daha doğrusu. Üç kuark adlı yapıya sahip. Olan grup demektir. Aslında iki kuark lı gruba sahip. Olan grubumuz neydi?
Yani bir kuark, bir anti kuark tan oluşan mesela. Şu şekilde. Yapılara sahip olan gruba veriyorduk m zon grubu diyorduk.
Yani orta ağırlıktaki parçacıklar. Hafif parçacık larımız neydi. Elektronlar yani elektronlar.
Ta milyonların olduğu gruba biz ne diyorduk?
Lipton grubu o. Halde buraya baktığımızda üç kuark yapıya sahip olan.
Az önceki sorumuz da bundan bahsetmişti.
Bu proton iki dağın, bir. Kuark olduğumuzda nötron. Burası da görmüş olduğunuz gibi bir mezun grup olmuş oldu. Bir kuark ve anti kuşaktan oluşur.
O yüzden cevabımız ne oldu?
K ve L olmuş oldu.
Hadi devam edelim sorularımıza. Şimdi bir de evrenin oluşumuyla. Evrenin genişlemesiyle, Big Bang teorisiyle büyük patlamayla ilgili bir soru bakalım. Hubble teleskobu ile bir gök atanın hareketi incelendiğinde uzaklaşma hızının. Uzaklığa olan. Grafiği şekildeki. Gibi olduğuna göre, bu ifadelerden hangileri çıkarım olarak yapılabilir?
Şu anda. Uzaklaşma hızı arttıkça. Yani bizim gezegenimizde ne izliyoruz?
Biz bunu Dünya'dan izliyoruz.
Hubble teleskobu ile. Bu gökadanın bizden uzaklaşma hızı arttıkça uzaklık mesafesi de artıyor. Bakın uzaklaşma hızı. Arttıkça bizden uzaklığı da artıyor.
O halde biz şunu söyleyebilir miyiz?
Evren genişliyor, evren sabit değil.O halde büyük patlama da bundan bahset göre büyük patlamaya büyük bir kanıt olmuş oldu.
Birinci öncül de doğru o halde. Peki bizden uzaklaşan cisimler, ışıklı cisimlerin rengi neye doğru kayar. Kırmızıya doğru kayar.
O yüzden üçüncü önce çıkarım olarak yapabiliriz ve doğru seçeneğimiz bulmuş olduk.
Bundan sonraki sofralarımızda radyoaktivite ile ilgili olacak.
Şimdiki sorularımız da evrenin oluşumu.
Haber teleskobunun incelenmesiyle evrenin Big Bang Teorisi ve Büyük Patlama olayları, Temel Kuvvetler ve buna eşlik eden parçacıklar radyoaktivite olaylarını teker teker bu sorularımızı da inceleyecek.
İlk sorumuza başlayalım Yukarıdaki öncülerin hangileri?
Temel kuvvet ve ona aracılık eden parçacıklar doğru eşleştirilmiş dir demiş.
Bizim temel kuvvetlerimiz neler de elektromanyetik kuvvet güçlü çekirdek kuvveti, güç, kütle çekim ve zayıf çekirdek kuvvet idi. Elektromanyetik kuvvetin işleticisi. Aracısı foto 10'dur.
Birinci öngörümüz doğru. Güçlü çekirdek kuvvet, güçlü çekirdek kuvvet deyince aklımıza ne geliyor?
Çekirdeği hayal edelim.
Çekirdekte neler vardı?
Protonlar ve nötronlar vardı.
Elektronlar da yörüngelerde dolanıyordu.
Bu bizim atom için bildiğimiz en sade gösterim di.
Fakat protonlar ve nötronlar. Kendi içinde kuark. Dünyasından bir araya geliyor.
Yani bir proton hayal edecek olursa protonun içinde protonun içinde. İki ob kuark bir dan quake var.Bu ap kuarkların 2 1 3 elektron yüküne sahipken şuradaki görmüş. Olduğumuz dan. Kuark ise eksi 1 bölü üç elektron. Yüküne sahip.
Şimdi şöyle yapalım. Yalnız Daum kortlara eksi 1.
Bunları topladığımızda arkadaşlar artı 1'i buluyoruz.
Yani protein yükü de artı 1.
O halde işte görmüş olduğunuz gibi bu atomun en küçük yapıtaşı. Olan proton ve nötronlar diyorduk ya. Hani onlardan daha küçük yapıda olan kuşakları bir arada tutan, yani çekirdeği bir arada tutan kuvvetlere güç, çekirdek kuvvet diyoruz ve bu parçacıkların neticesi golü onlardır.
Doğru kütle çekim kuvvetinin taşıyıcı parçacığa. Deneysel. Olarak ispatlanması da Gravity in deriz.
O yüzden Higgs bozonu kütle çekim kuvvetinin. Taşıyıcısı, parçacığı ana elemanı değildir.
Higgs bozonu neydi?
Big Bang teorisinde. İlk kuarklar oluştuğunda, daha doğrusu ilk enerji formatında büyük bir patlama.
Gerçekte Higgs Bozonu Alanı'ndan geçen bu enerji kütle formatına geçiyordu.
Zaten son deneyinde ne yaptılar bu Higgs Bozonu, yani diğer adıyla Tanrı Parçacığı dediğimiz elemanı ne yapıyorlar?
Ispatlamaya çalışıyorlar.
Bayağı da yol kat edildiği. Zayıf çekirdek kuvvet ise mesela buradan sonraki sorularımıza radyoaktivite geçirip bir hatırlatma yapalım.
Örneğin diyelim ki bir çekirdeğin içinde proton sayısı nötr, ondan çok çok fazla. O halde bu element kararsızdır. Bu yapı kararsız bir yapıdır.
Protonun nötron una çevirir.
Proton bir nötron ona. Çevirdiğinde beta ışıması yaparız. Parçacık ne yapmış. Oldu?
Çekirdeğin içindeki proton ve nötron sayısını dengeye getirerek kararlı hale. Gelmeye çalıştı ve açığa enerji çıktığı.
İşte biz bu durum. Da bu ışıma durumunda açığa çıkan bu kuvvete eşlik eden parçanın J ve Omega bozulmaları diyoruz.
Bu da doğru olmuş oldu.
O yüzden cevabımız bir, iki ve dört olmuş oldu. Kaldığımız yerden devam edelim.
Evet, atomun yapısındaki kodlardan bahsetmiştik.
Tam da yerinde bir soru gelmiş olduğu kalemi parçacıkların kuark yapısı şekildeki gibidir. Buna göre hangi parçacıklar barı young grubudur?
İyon grubu dediğimiz grup ağır gruptur. Ne demek bunlar?
Protonlar, nötronlar sik mallar lam dalar.
Bunların hepsi nedir bari?
İyon grubudur yani.
Daha doğrusu. Üç kuark adlı yapıya sahip. Olan grup demektir. Aslında iki kuark lı gruba sahip. Olan grubumuz neydi?
Yani bir kuark, bir anti kuark tan oluşan mesela. Şu şekilde. Yapılara sahip olan gruba veriyorduk m zon grubu diyorduk.
Yani orta ağırlıktaki parçacıklar. Hafif parçacık larımız neydi. Elektronlar yani elektronlar.
Ta milyonların olduğu gruba biz ne diyorduk?
Lipton grubu o. Halde buraya baktığımızda üç kuark yapıya sahip olan.
Az önceki sorumuz da bundan bahsetmişti.
Bu proton iki dağın, bir. Kuark olduğumuzda nötron. Burası da görmüş olduğunuz gibi bir mezun grup olmuş oldu. Bir kuark ve anti kuşaktan oluşur.
O yüzden cevabımız ne oldu?
K ve L olmuş oldu.
Hadi devam edelim sorularımıza. Şimdi bir de evrenin oluşumuyla. Evrenin genişlemesiyle, Big Bang teorisiyle büyük patlamayla ilgili bir soru bakalım. Hubble teleskobu ile bir gök atanın hareketi incelendiğinde uzaklaşma hızının. Uzaklığa olan. Grafiği şekildeki. Gibi olduğuna göre, bu ifadelerden hangileri çıkarım olarak yapılabilir?
Şu anda. Uzaklaşma hızı arttıkça. Yani bizim gezegenimizde ne izliyoruz?
Biz bunu Dünya'dan izliyoruz.
Hubble teleskobu ile. Bu gökadanın bizden uzaklaşma hızı arttıkça uzaklık mesafesi de artıyor. Bakın uzaklaşma hızı. Arttıkça bizden uzaklığı da artıyor.
O halde biz şunu söyleyebilir miyiz?
Evren genişliyor, evren sabit değil.O halde büyük patlama da bundan bahset göre büyük patlamaya büyük bir kanıt olmuş oldu.
Birinci öncül de doğru o halde. Peki bizden uzaklaşan cisimler, ışıklı cisimlerin rengi neye doğru kayar. Kırmızıya doğru kayar.
O yüzden üçüncü önce çıkarım olarak yapabiliriz ve doğru seçeneğimiz bulmuş olduk.
Bundan sonraki sofralarımızda radyoaktivite ile ilgili olacak.
