Atom fiziğine giriş ve radyoaktivite de radyoaktivite sularımızda devam ediyoruz.
İlk sorumuz kararsız elementlerin kararlı yapıya geçişiyle ilgili olarak yaptıkları çekirdek ışınları çekirdek taşımaları.
Bu da 1 2, 3 numaralı öğrencilerimizin hangileri her zaman gerçekleşir demiş.
Örneğin bir parçacığın, bir elementin, kararsız bir elementin.
Diyelim ki proton sayısı nötron sayısından oldukça fazla.
O zaman bu parçacık ne yapar?
Proton onu proton mu nötr ona çevirir ve bir tane pozitron yayınlar ve enerji açığa çıkar.
Görmüş olduğunuz gibi enerji yayınlayarak proton nötron çevirerek, proton nötron dengesini sağlayarak parçacık kararlı hale geçmeye çalıştı.
Biz buna beta artı ışıması diyoruz.
Örneğin.
Ya da nötron sayısı proton sayısından fazlaysa, nötron unu proton çevirerek, bir tane elektron yayınlayarak, tekrardan enerji yayınlayarak çekirdekten ne yapıyor kararlı hale geçiyor.
Buna da beta eksi ışıması diyoruz.
O halde çekirdeklerin hepsinin yaptığı ışıma artı.
Amaç kararlı hale geçerken çekirdeğin enerjisini azaltmak.
Ama görmüş olduğunuz gibi bazen proton sayısı artıyor, bazen nötron elektron sayısı artıyor.
Daha doğrusu proton sayısı artıyor, bazen nötron sayısı artıyor.
O halde bu iki ve üç numaralı öncülleri her zaman o gerçekleşir diyemeyiz.
Devam edelim sorularımıza.
Yukarıdaki durumlardan hangileri çekirdek aşamalarında gerçekleşir?
Hangi çekirdek aşamalarına gerçekleşir?
Kütle numarası sabit proton sayısı 1 artıyor.
Az önce yukardaki ilk sorumuz da.
Beta eksi ve beta artı ışık alanını göstererek.
Burada da örneğin bir IX elementi miz olsun.
İlk selen kentimizin proton sayısını P ile kütle numarasına K ile gösterelim. Eğer bu parçacık kararsız ise ışıma yapacak bir Y parçasına dönüşecek.
Proton sayısı iki kütle numarası 4 azalırsa bu parçacığa mız n ışıması yapmıştır.
Alfa ışıması yapmıştır.
Enerji yayınlayarak kararlı hale geçmeye çalışmıştır.
Ya da örneğin bir a kütle numarası gene k proton sayısı p olan bir a elementi miz olsun.
Bu A elementi bazen proton ve kütle numarasını hiç değiştirmeden enerjiye yıllar.
Biz buna gama ışıması deriz.
Yukarıdaki da neydi?
Alfa ışıması olmuş oldu.
Bir önceki sorumuz da beta eksi ve beta artı ışık alanında göstermiştik.
O halde buraya baktığımızda kütle numarası, ikinci öncülü ve bakıyorum kütle numarası 4 azalırken proton sayısı 2 azalır.
O halde bu ışıma mız, alfa ışıması, kütle numaramız sabit, hiçbir deyişle ve proton sayısı 1 artıyor.
Hemen bir üstteki sorumuza dönelim oraya.
Yazdıklarımızı şöyle bir kontrol edelim.
Ne demiştik?
Proton sayısını 1 artıracağız.
Proton sayısını 1 artırırsak hangi ışıma dan bahsetmiş oluruz.
Beta eksi ışıma muzdan bahsetmiş oluruz.
O halde ışık larımız da bu iki ışıması arayacağız.
Peki kaldığımız yerden devam edelim sorularımıza.
Bir sonraki sorumuz ise fizyon ve füzyon tepkimesi ile ilgili.
Şunu ağır seçeneği diyorum, şuna B seçeneği diyorum.
A seçeneğine baktığımızda 4'er yum ile tiroit yum.
Bir kaynaşma yapıyor, helyum çekirdeğini oluşturuyor, bir IX parçacığı açığa çıkıyor ve enerji oluşu.
Biz bu olayını yiyoruz.
Füzyon füzyon nerede gerçekleşiyor?
Doğada, daha doğrusu evrende daha çok yıldızlarda gerçekçi. Örneğin güneşte napa güneş hidrojen elementini birleştirerek.
Helyum oluşturuyor.
Yani hidrojeni yakıt olarak kullanıyor.
Muazzam bir enerji açığa çıkıyor.
Yani çekirdek kaynaşması diyoruz buna ki çekirdek kaynaşması çekirdek parçalanmasına çok çok daha yüksek bir enerjidir.
O yüzden bizim güneşimiz ısı ve ışık kaynağı olmuş oluyor ve tüm yıldızlarda gerçekleşiyor bu olay.
İkinci B seçeneğimiz de.
Toryum elementi kararsız haldeyken ne yapmış?
Radyum ha dönüşmüş bir y ışıması yapmış ve enerji oluşmuş.
Görmüş olduğunuz gibi kütle numarası 4, proton sayısı 2 azalmış.
Bunu bir önceki sayımızda sanki hatırlar gibiyiz.
Şuraya o halde ği yerine alfa ışıması yazabiliriz çünkü alfa ışıması nasıl gözükür üçe dörde iki şeklinde gösteriyordu.
Bu olaya da fizyon diyoruz ve çekirdek çekirdek parçalanması olarak nitelendirilir.
Aynı zamanda nükleer santrallerde nedir?
Yakıt olarak kullanılır peki o zaman sorumuza kaldığımız yerden, kaldığımız yerden devam ediyoruz.
Sorumuza kaldığımız yerden devam ediyoruz.
Helyum 4'er yıldan daha kararlıdır.
Evet doğru.
Çünkü daha kararlı bir yapı oluşturuyoruz.
Amacımız o.
Ix parçacığa nötron yazabiliriz.
Hemen kontrol edelim.
Burada giriş yaparak giriş yapan 4'er un ve cirit uyumun kütle numarasına bakacak olursak şurada bir 5 yakalıyoruz.
Şurayı iki olarak yakalıyoruz.
O halde buraya bir nötron olarak yazarsak bu denklemi sağlamış oluruz.
O zaman x nötron dur.
Y alfa aşamasını temsil eder.
Toryum kararsız bir elementtir ki, alfa ışıması yaparak kararlı bir yapıya geçmeye çalışmış.
O halde ne oldu?
Bütün seçeneklerimiz doğru olmuş oldu.
İlk sorumuz kararsız elementlerin kararlı yapıya geçişiyle ilgili olarak yaptıkları çekirdek ışınları çekirdek taşımaları.
Bu da 1 2, 3 numaralı öğrencilerimizin hangileri her zaman gerçekleşir demiş.
Örneğin bir parçacığın, bir elementin, kararsız bir elementin.
Diyelim ki proton sayısı nötron sayısından oldukça fazla.
O zaman bu parçacık ne yapar?
Proton onu proton mu nötr ona çevirir ve bir tane pozitron yayınlar ve enerji açığa çıkar.
Görmüş olduğunuz gibi enerji yayınlayarak proton nötron çevirerek, proton nötron dengesini sağlayarak parçacık kararlı hale geçmeye çalıştı.
Biz buna beta artı ışıması diyoruz.
Örneğin.
Ya da nötron sayısı proton sayısından fazlaysa, nötron unu proton çevirerek, bir tane elektron yayınlayarak, tekrardan enerji yayınlayarak çekirdekten ne yapıyor kararlı hale geçiyor.
Buna da beta eksi ışıması diyoruz.
O halde çekirdeklerin hepsinin yaptığı ışıma artı.
Amaç kararlı hale geçerken çekirdeğin enerjisini azaltmak.
Ama görmüş olduğunuz gibi bazen proton sayısı artıyor, bazen nötron elektron sayısı artıyor.
Daha doğrusu proton sayısı artıyor, bazen nötron sayısı artıyor.
O halde bu iki ve üç numaralı öncülleri her zaman o gerçekleşir diyemeyiz.
Devam edelim sorularımıza.
Yukarıdaki durumlardan hangileri çekirdek aşamalarında gerçekleşir?
Hangi çekirdek aşamalarına gerçekleşir?
Kütle numarası sabit proton sayısı 1 artıyor.
Az önce yukardaki ilk sorumuz da.
Beta eksi ve beta artı ışık alanını göstererek.
Burada da örneğin bir IX elementi miz olsun.
İlk selen kentimizin proton sayısını P ile kütle numarasına K ile gösterelim. Eğer bu parçacık kararsız ise ışıma yapacak bir Y parçasına dönüşecek.
Proton sayısı iki kütle numarası 4 azalırsa bu parçacığa mız n ışıması yapmıştır.
Alfa ışıması yapmıştır.
Enerji yayınlayarak kararlı hale geçmeye çalışmıştır.
Ya da örneğin bir a kütle numarası gene k proton sayısı p olan bir a elementi miz olsun.
Bu A elementi bazen proton ve kütle numarasını hiç değiştirmeden enerjiye yıllar.
Biz buna gama ışıması deriz.
Yukarıdaki da neydi?
Alfa ışıması olmuş oldu.
Bir önceki sorumuz da beta eksi ve beta artı ışık alanında göstermiştik.
O halde buraya baktığımızda kütle numarası, ikinci öncülü ve bakıyorum kütle numarası 4 azalırken proton sayısı 2 azalır.
O halde bu ışıma mız, alfa ışıması, kütle numaramız sabit, hiçbir deyişle ve proton sayısı 1 artıyor.
Hemen bir üstteki sorumuza dönelim oraya.
Yazdıklarımızı şöyle bir kontrol edelim.
Ne demiştik?
Proton sayısını 1 artıracağız.
Proton sayısını 1 artırırsak hangi ışıma dan bahsetmiş oluruz.
Beta eksi ışıma muzdan bahsetmiş oluruz.
O halde ışık larımız da bu iki ışıması arayacağız.
Peki kaldığımız yerden devam edelim sorularımıza.
Bir sonraki sorumuz ise fizyon ve füzyon tepkimesi ile ilgili.
Şunu ağır seçeneği diyorum, şuna B seçeneği diyorum.
A seçeneğine baktığımızda 4'er yum ile tiroit yum.
Bir kaynaşma yapıyor, helyum çekirdeğini oluşturuyor, bir IX parçacığı açığa çıkıyor ve enerji oluşu.
Biz bu olayını yiyoruz.
Füzyon füzyon nerede gerçekleşiyor?
Doğada, daha doğrusu evrende daha çok yıldızlarda gerçekçi. Örneğin güneşte napa güneş hidrojen elementini birleştirerek.
Helyum oluşturuyor.
Yani hidrojeni yakıt olarak kullanıyor.
Muazzam bir enerji açığa çıkıyor.
Yani çekirdek kaynaşması diyoruz buna ki çekirdek kaynaşması çekirdek parçalanmasına çok çok daha yüksek bir enerjidir.
O yüzden bizim güneşimiz ısı ve ışık kaynağı olmuş oluyor ve tüm yıldızlarda gerçekleşiyor bu olay.
İkinci B seçeneğimiz de.
Toryum elementi kararsız haldeyken ne yapmış?
Radyum ha dönüşmüş bir y ışıması yapmış ve enerji oluşmuş.
Görmüş olduğunuz gibi kütle numarası 4, proton sayısı 2 azalmış.
Bunu bir önceki sayımızda sanki hatırlar gibiyiz.
Şuraya o halde ği yerine alfa ışıması yazabiliriz çünkü alfa ışıması nasıl gözükür üçe dörde iki şeklinde gösteriyordu.
Bu olaya da fizyon diyoruz ve çekirdek çekirdek parçalanması olarak nitelendirilir.
Aynı zamanda nükleer santrallerde nedir?
Yakıt olarak kullanılır peki o zaman sorumuza kaldığımız yerden, kaldığımız yerden devam ediyoruz.
Sorumuza kaldığımız yerden devam ediyoruz.
Helyum 4'er yıldan daha kararlıdır.
Evet doğru.
Çünkü daha kararlı bir yapı oluşturuyoruz.
Amacımız o.
Ix parçacığa nötron yazabiliriz.
Hemen kontrol edelim.
Burada giriş yaparak giriş yapan 4'er un ve cirit uyumun kütle numarasına bakacak olursak şurada bir 5 yakalıyoruz.
Şurayı iki olarak yakalıyoruz.
O halde buraya bir nötron olarak yazarsak bu denklemi sağlamış oluruz.
O zaman x nötron dur.
Y alfa aşamasını temsil eder.
Toryum kararsız bir elementtir ki, alfa ışıması yaparak kararlı bir yapıya geçmeye çalışmış.
O halde ne oldu?
Bütün seçeneklerimiz doğru olmuş oldu.
