Atom fiziğine giriş ve radyoaktivite yeni nesil sorularımıza devam ediyoruz.
Dediğimiz gibi Kunduz ekibi olarak yeni nesil sorularımızı hazırlarken ve incelerken neye dikkat ediyoruz?
Ösym size şunu yapıyor.
Çok fazla kazanım veriyorlar, kavram veriyorlar.
Bu kavramların arasından soruyu soruyorlar ve sizi nokta atışı, o soruyu çözmeye çalışıyorsunuz.
Mantığımız bu.
Bir sürü kalabalık cümle verecekler ama bizim için orada önemli olan noktaları yakalamak olacak ve o noktalara göre sorularımızı çözmek olacak.
O halde sorumuza başlayalım.
Görmüş olduğunuz gibi bu soru bu ÖSYM kitapçığında olsaydı ne olacaktı?
Bir sayfayı kaplayacak neredeyse öyle uzun uzun cümleler olacaktı ama bizim için önemli olgulara bakacağız.
Bohr atom modeli için bu kavramlar genel kavramların atom numarası, açısal momentum, enerji seviyesi, bor yarıçapı sabiti, Planck sabiti ve ayrıca uyarılan bir atom elektron için açısal momentum ve enerji formüllerini.
Matematiksel modellerini.
Soru içerisinde bize ön bilgiyi ne yapmış?
Vermiş bunu diyor ki.
Buna göre bu atom için yarıçap yörüngesi, açısal momentum ve enerji değerin değişimi nasıl olur?
Süre dikkat edelim uyarılan bir atom için bunu yapıyoruz.
Uyarılan bir atom için dediğimizde uyarılan bir atomun elektronu için dersek.
Örneğin atomun çekirdeğinde Bohr atom teorisine göre protonlar ve nötronlar mevcut değil mi?
Protonlar mevcut ve elektronlar çekirdeğin etrafında ne yapıyor?
Donanım hareketi yapıyor mesela.
Burası birinci yörüngenin olsun, birinci enerji seviyemiz olsun şurası, ikinci enerji seviyemiz, şurası üçüncü enerji seviyemiz olsun.
Elektron tam da şu yörüngede iken bir dışarıdan bir enerji ile ne yapabiliriz?
Bir üst yörüngeye uyarı biliriz ya da daha üst yörüngeleri ne yapabiliriz?
Uyarı biliriz. O halde kesinlikle. De donanım yaptığı, yarı çapta donanımı yaptığı yarıçap ne olur o zaman kesinlikle artar deriz arkadaşlar değil mi?
Bu bizim birinci cevabımız olmuş olsun.
Şöyle onu bir dikdörtgen içine alalım gösterelim.
O zaman bu birinci cevabımız olmuş oldu.
Çünkü bu adamı uyardık. Peki yörünge yarıçapı artarsa aslında. Donanım. Yaptığımız enerji seviyeleri mi artıyor ki?
Burada enerji seviyesi en harfini görüyoruz.
Peki en seviyesi artarsa arkadaşlar şu açısal momentum denklemine bakalım.
Şu zaten sabit hat Planck sabiti pi sayısı zaten sabit.
Biz burada enerji seviyemiz artarsa. Açısal momentum değerin olurmuş. Artar mış.
Enerji değerinin değişimini soruyor.
Peki enerji değişimine baktığımızda. Atom numarası bu.
Herhangi bir atom ile ilgilendiğimiz gibi atom numarası sabit.
Öyle değil mi?
Peki enerji seviyesinin arttığını söylemiştik. Yani enerji seviyemiz arttığını söylemeyecek.
O zaman bir rasyonel ifadede. Eee tabanımız artarsa ifadenin değerini olur, azalır. Fakat önünde bir eksiklik var.
Gördüğüm şu da bir Ripper sabiti var ve önünde eksi var.
Eksi bir rasyonel ifadede taban küçülür.
S ifadenin değeri azalmaz.
Ne olur tam tersine artar.
O halde enerji değerimiz de artar deriz.
Cevap larımız bu şekilde olur.
Aynı zamanda bunu da unutmayalım.
Bohr atom modeli için yarıçap yörüngesi açısal momentum ve enerji.
Toplam enerji nedir?
Kesikli dir quanta mıdır?
Yani ne demek bu elektron sadece bu yörüngede bulunabilir bu yörüngede yani şu arada bir yerde ne yapamaz bulunamaz.
O yüzden belirli yörüngelerde ve belirli enerji sevilen dolanır diyoruz.
Bunu da unutmayalım.
Aklımızın bir köşesine not edelim. Geldik diğer sorumuza.
Evet şeklimiz ve baktığımızda. Kurşun bir levhaya gama ışınları göndermiş, iz kurşunla.
İlhan arkasında sayfa düzeninden dışarı doğru dik bir manyetik alanda. K ve L parçacıkları. Fırlamış.
Şeklimiz bunu gösteriyor.
Peki okuyalım sorumuzu.
Kurşun levha üzere düşünülen ışınlar sayesinde levha dan kahve L parçaları fırlayıp b manyetik falanca şekilde yörünge izliyor.
Buna göre yargılardan hangileri doğrudur?
Arkadaşlar gama ışınları neydi?
Elektromanyetik dalga spektrumu hatırlayın.
En son daydı.
Yani frekansı en yüksek, enerjisi en yüksek dalga bu.
En küçük de.
O yüzden gama ışınları maddeyle etkileşime az.
Fakat nasıl oluyor da. Buradan K parçacığı fırlıyor?
Bu tarafa doğru da L parçacık.
Şimdi ben. Buna baktığım da arkadaşlar sağ el kuralı. Hatırlayacak olursak x, y, z eksenini çizerek göstermek istiyorum.
Bakın şurası şurası x, şurası z.
Z de kalemin rengini bir değiştirelim. Manyetik alan nereye doğru arkadaşlar z'ye. Doğru yani artı z bize doğru bir manyetik alan var.
Peki K. Parçacığı k parçacığı buraya girdiğinde arkadaşlar hız. Vektörü nereye doğru baş parmak hız vektörü olacağına göre değil mi?
K partici için koşar ya da l parçacığı için bakın hız rektörümüz şuraya doğru.
Manyetik alan vektörü burada o zaman sağa 4 parmağımızı z'yi gösterirse baş parmak B'yi, hızı gösterse avuç içine R gösterecek x yönünü gösterecek. İşte arkadaşlar bu. Tarafa doğru sapan parçacıkları mız ne olacak?
Manyetik kuvvete etki. Etmiş olacak ve avuç içine kuvvet etki edenler. Hangi ülkelerde artı yükler?
Yani bu artı yük.
O halde bu arkadaşımız x yük. Bunu ayırt edebiliriz burada.
Ama dediğim gibi gama. Işınları bir sistemle etkilenmez, içinden geçer gider.
Çünkü çok yüksek frekansı sahip olduğu için etkilemez.
Ama gama ışınları K ve L gibi eksi yük ve artı yüklü parçacıklar ayrılmış. O zaman arkadaşlar hatırlayalım.
Gama ışınları, gama ışınları.
Buna biz ne diyoruz?
Bir ışının ortadan kaybolması sonucunda yok olması sonucunda ne elde ederiz?
Aslında o enerji neye dönüşmüş olur?
Madde formatına dönüşüyor.
Yani bir elektron bir pozitron elde etmiş olursunuz.
Bu nedir arkadaşlar?
Gama ışınlarının bir elektron veya bir pozisyona dönüşmesi olayıdır.
Yani bir parçacık anti parçacık meselesidir. O halde arkadaşlar burada k belli parçadır.
Bir anti parçacığı olarak değerlendirebiliriz. Yani ikinci öngörümüz doğrudur. Kahveli parçanın kütlesi eşittir.
Evet burada parçacıklar ve mantık parçacıklar. Birbirlerini kütlelerini. Eşittir.
Kanun enerjisi levhaya gelen ışınların enerjisine eşittir. Şimdi kanun iner. İse burada k bu l parçacığı mız bu genel arkadaşın enerjisi E'ye kadarsa. Ben kandırır tek başına E'ye dersem o zaman lekenin enerjisi kalmamış olur.
Bu da enerji korunumu umuza ne oldu?
Uyuşmadı.
O yüzden üçüncü önceliğimiz ne olmuş oldu, yanlış olmuş oldu.
Bu şekilde atom fizy biraz öteye sonra alanımızı göstermiş bulunuyoruz.
Kunduz ekibi olarak başarılar arkadaşlar.
Dediğimiz gibi Kunduz ekibi olarak yeni nesil sorularımızı hazırlarken ve incelerken neye dikkat ediyoruz?
Ösym size şunu yapıyor.
Çok fazla kazanım veriyorlar, kavram veriyorlar.
Bu kavramların arasından soruyu soruyorlar ve sizi nokta atışı, o soruyu çözmeye çalışıyorsunuz.
Mantığımız bu.
Bir sürü kalabalık cümle verecekler ama bizim için orada önemli olan noktaları yakalamak olacak ve o noktalara göre sorularımızı çözmek olacak.
O halde sorumuza başlayalım.
Görmüş olduğunuz gibi bu soru bu ÖSYM kitapçığında olsaydı ne olacaktı?
Bir sayfayı kaplayacak neredeyse öyle uzun uzun cümleler olacaktı ama bizim için önemli olgulara bakacağız.
Bohr atom modeli için bu kavramlar genel kavramların atom numarası, açısal momentum, enerji seviyesi, bor yarıçapı sabiti, Planck sabiti ve ayrıca uyarılan bir atom elektron için açısal momentum ve enerji formüllerini.
Matematiksel modellerini.
Soru içerisinde bize ön bilgiyi ne yapmış?
Vermiş bunu diyor ki.
Buna göre bu atom için yarıçap yörüngesi, açısal momentum ve enerji değerin değişimi nasıl olur?
Süre dikkat edelim uyarılan bir atom için bunu yapıyoruz.
Uyarılan bir atom için dediğimizde uyarılan bir atomun elektronu için dersek.
Örneğin atomun çekirdeğinde Bohr atom teorisine göre protonlar ve nötronlar mevcut değil mi?
Protonlar mevcut ve elektronlar çekirdeğin etrafında ne yapıyor?
Donanım hareketi yapıyor mesela.
Burası birinci yörüngenin olsun, birinci enerji seviyemiz olsun şurası, ikinci enerji seviyemiz, şurası üçüncü enerji seviyemiz olsun.
Elektron tam da şu yörüngede iken bir dışarıdan bir enerji ile ne yapabiliriz?
Bir üst yörüngeye uyarı biliriz ya da daha üst yörüngeleri ne yapabiliriz?
Uyarı biliriz. O halde kesinlikle. De donanım yaptığı, yarı çapta donanımı yaptığı yarıçap ne olur o zaman kesinlikle artar deriz arkadaşlar değil mi?
Bu bizim birinci cevabımız olmuş olsun.
Şöyle onu bir dikdörtgen içine alalım gösterelim.
O zaman bu birinci cevabımız olmuş oldu.
Çünkü bu adamı uyardık. Peki yörünge yarıçapı artarsa aslında. Donanım. Yaptığımız enerji seviyeleri mi artıyor ki?
Burada enerji seviyesi en harfini görüyoruz.
Peki en seviyesi artarsa arkadaşlar şu açısal momentum denklemine bakalım.
Şu zaten sabit hat Planck sabiti pi sayısı zaten sabit.
Biz burada enerji seviyemiz artarsa. Açısal momentum değerin olurmuş. Artar mış.
Enerji değerinin değişimini soruyor.
Peki enerji değişimine baktığımızda. Atom numarası bu.
Herhangi bir atom ile ilgilendiğimiz gibi atom numarası sabit.
Öyle değil mi?
Peki enerji seviyesinin arttığını söylemiştik. Yani enerji seviyemiz arttığını söylemeyecek.
O zaman bir rasyonel ifadede. Eee tabanımız artarsa ifadenin değerini olur, azalır. Fakat önünde bir eksiklik var.
Gördüğüm şu da bir Ripper sabiti var ve önünde eksi var.
Eksi bir rasyonel ifadede taban küçülür.
S ifadenin değeri azalmaz.
Ne olur tam tersine artar.
O halde enerji değerimiz de artar deriz.
Cevap larımız bu şekilde olur.
Aynı zamanda bunu da unutmayalım.
Bohr atom modeli için yarıçap yörüngesi açısal momentum ve enerji.
Toplam enerji nedir?
Kesikli dir quanta mıdır?
Yani ne demek bu elektron sadece bu yörüngede bulunabilir bu yörüngede yani şu arada bir yerde ne yapamaz bulunamaz.
O yüzden belirli yörüngelerde ve belirli enerji sevilen dolanır diyoruz.
Bunu da unutmayalım.
Aklımızın bir köşesine not edelim. Geldik diğer sorumuza.
Evet şeklimiz ve baktığımızda. Kurşun bir levhaya gama ışınları göndermiş, iz kurşunla.
İlhan arkasında sayfa düzeninden dışarı doğru dik bir manyetik alanda. K ve L parçacıkları. Fırlamış.
Şeklimiz bunu gösteriyor.
Peki okuyalım sorumuzu.
Kurşun levha üzere düşünülen ışınlar sayesinde levha dan kahve L parçaları fırlayıp b manyetik falanca şekilde yörünge izliyor.
Buna göre yargılardan hangileri doğrudur?
Arkadaşlar gama ışınları neydi?
Elektromanyetik dalga spektrumu hatırlayın.
En son daydı.
Yani frekansı en yüksek, enerjisi en yüksek dalga bu.
En küçük de.
O yüzden gama ışınları maddeyle etkileşime az.
Fakat nasıl oluyor da. Buradan K parçacığı fırlıyor?
Bu tarafa doğru da L parçacık.
Şimdi ben. Buna baktığım da arkadaşlar sağ el kuralı. Hatırlayacak olursak x, y, z eksenini çizerek göstermek istiyorum.
Bakın şurası şurası x, şurası z.
Z de kalemin rengini bir değiştirelim. Manyetik alan nereye doğru arkadaşlar z'ye. Doğru yani artı z bize doğru bir manyetik alan var.
Peki K. Parçacığı k parçacığı buraya girdiğinde arkadaşlar hız. Vektörü nereye doğru baş parmak hız vektörü olacağına göre değil mi?
K partici için koşar ya da l parçacığı için bakın hız rektörümüz şuraya doğru.
Manyetik alan vektörü burada o zaman sağa 4 parmağımızı z'yi gösterirse baş parmak B'yi, hızı gösterse avuç içine R gösterecek x yönünü gösterecek. İşte arkadaşlar bu. Tarafa doğru sapan parçacıkları mız ne olacak?
Manyetik kuvvete etki. Etmiş olacak ve avuç içine kuvvet etki edenler. Hangi ülkelerde artı yükler?
Yani bu artı yük.
O halde bu arkadaşımız x yük. Bunu ayırt edebiliriz burada.
Ama dediğim gibi gama. Işınları bir sistemle etkilenmez, içinden geçer gider.
Çünkü çok yüksek frekansı sahip olduğu için etkilemez.
Ama gama ışınları K ve L gibi eksi yük ve artı yüklü parçacıklar ayrılmış. O zaman arkadaşlar hatırlayalım.
Gama ışınları, gama ışınları.
Buna biz ne diyoruz?
Bir ışının ortadan kaybolması sonucunda yok olması sonucunda ne elde ederiz?
Aslında o enerji neye dönüşmüş olur?
Madde formatına dönüşüyor.
Yani bir elektron bir pozitron elde etmiş olursunuz.
Bu nedir arkadaşlar?
Gama ışınlarının bir elektron veya bir pozisyona dönüşmesi olayıdır.
Yani bir parçacık anti parçacık meselesidir. O halde arkadaşlar burada k belli parçadır.
Bir anti parçacığı olarak değerlendirebiliriz. Yani ikinci öngörümüz doğrudur. Kahveli parçanın kütlesi eşittir.
Evet burada parçacıklar ve mantık parçacıklar. Birbirlerini kütlelerini. Eşittir.
Kanun enerjisi levhaya gelen ışınların enerjisine eşittir. Şimdi kanun iner. İse burada k bu l parçacığı mız bu genel arkadaşın enerjisi E'ye kadarsa. Ben kandırır tek başına E'ye dersem o zaman lekenin enerjisi kalmamış olur.
Bu da enerji korunumu umuza ne oldu?
Uyuşmadı.
O yüzden üçüncü önceliğimiz ne olmuş oldu, yanlış olmuş oldu.
Bu şekilde atom fizy biraz öteye sonra alanımızı göstermiş bulunuyoruz.
Kunduz ekibi olarak başarılar arkadaşlar.
