Herkese Merhabalar.
Kunduz'un beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Birinci ünite olayların çok boyutlu oluğu dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bugün olay kavramına ve bu olayların çok boyutlu oluşuna değineceğiz.
Hemen başlayalım.
Öncelikle olay kavramı nedir?
Bunun tanımıyla başlamak zorundayız.
Ortaya çıkan, meydana gelen olup biten iş, hal ya da duruma biz olay diyoruz.
Yan taraftan sizler de bir olay örneği görüyorsunuz arkadaşlar.
Nedir bu olayımız?
Bisiklet sürerken bisikletten düşmek bir olaydır.
Bisikletten düşmemiz birçok nedeni vardır.
Birçok sonucu da olabilir.
Zaten olayların çok boyutlu olduğu da bu demektir.
Birazdan detaylı bir şekilde bunuda değineceğiz.
Örneklerle anlatacağız.
Hayatımız boyunca birçok olayla zaten günümüzün bir çoğu bir çok olayla geçmektedir ve bir çok olayla karşılaşırız.
Bu olaylardan bazıları bizden kaynaklanır.
Yani kaynak olarak biz görürüz, bazıları da bizim dışımızda gelişir.
Müdahale edemeyeceğimiz şeyler, toplumda yaşayan insanlar bir olaydan farklı şekillerde etkilenirler.
Kimisi doğrudan daha fazla etkilenir, kimisi dolaylı daha az etkilenebilir.
Bireyin yaşadığı bir olay.
Sadece kendini değil, ailesini, arkadaşlarını ve çevresini de etkileyebilir.
İsterseniz olayların özelliklerine de değinelim.
Arkadaşlar baktığımız zaman bir nedeni ya da birden fazla nedeninin olabildiğini görüyoruz.
Yani bu çocuğun örnek verecek olursak bisikletten düşen bu.
Bu çocuğun düşmesinin bir nedeni olabilir.
Nedir?
Örneğin sadece tekerleği patlamıştır.
Dengesini kaybedip düşmüş olabilir ama birden fazla neden de olabilir.
Bir olayda nasıl tekerleği patlamıştır ve yol yaşlıdır, kaymıştır. Bakın birden fazla nedeni olabilir.
Burada olaylara dikkatlice bakmak gerekir.
Yine bir diğer özellik ise bir sonucu olabilir ya da birden fazla sonucu olabilir.
Yine buradan örnek verecek olursak bir sonuç ne olabilir?
Mesela bu çocuk diğer alınabilir başka bir sonucu olmayabilir.
Ama birden fazla sonuca bakarsak bu çocuk yer alınabilir, bisiklet zarar görebilir.
Aynı anda bakın birden fazla sonuçtan da bahsedebiliriz.
Olaylarla ilgili olaylar insanları farklı şekilde etkiler.
Aynı olay herkesi aynı şekilde etkilemez.
Bakın burada bisikletten düşen kişi olaydan doğrudan etkilenecektir.
Ama yolun kenarında yürüyen kişi bu çocuğun bisikletten düşmesinden çok fazla etkilemeyecektir.
İşte olaylar insanları farklı şekilde etkileyebilmektedir.
Yine sadece insanların sebep olmadığını da söyleyebiliriz.
Yani olay olacak, sadece insanlardan olacak diye bir şey söyleyemiyoruz.
Hayvanlar ya da çevreden de sebepler olaylara neden olabiliyor.
Mesela bu çocuğun önüne bir köpek çıkmış da olabilir.
Kaza sırasında ya da bir taşa çarpmış ve düşmüş de olabilir.
Çevresel etkenler de etkili olabiliyor.
Bir olayın sonucu, başka bir olayın nedeni de olabilir.
Diyelim ki bu çocuk kaza yaptı, yol kapanabilir.
Bakın yol kapanmasının bir nedeni oldu bu durum kaza yapması.
Yani baktığımız zaman bir olay başka bir olayın nedeni de olabilir.
Gelelim çok boyutlu kavramına.
Nedir bu?
Çok boyutlu.
Bir olayın birden fazla nedeni ve sonucu olabilmesine.
Biz o olayın çok boyutlu oluğu diyoruz.
Bakın birden fazla neden ya da sonuç zaten örneğimiz. Verince de çok detaylıca anlayacaksınız.
Çok boyutlu bir olayın olumlu sonuçları da olabilir, olumsuz sonuçları da olabilir.
İsterseniz bir örnek inceleyelim.
Hep beraber trafik kazasını ele alalım.
Yanında bir görselini görüyorsunuz.
Trafik kazasının birden çok nedeni olabilir.
Ne olabilir?
Sürücü aşırı hız yapıyor olabilir.
Yani uyması gereken hız sınırlarının dışına çıkmış olabilir.
Sürücüden kaynaklı hata olabilir.
Yanlış sollama yapmış olabilir.
Yine trafik kazası yapmasında yolun bozuk olması da sebep olabilir.
Ya da tekerlek patlamış olabilir.
Sürücü dikkatsiz olabilir, kurallara uymamış olabilir.
Ya da önüne başka bir engel çıkmıştır.
Bir hayvan çıkmıştır, bir taş çıkmıştır.
Dış etkenler de etkili olmuş olabilir.
Baktığınız zaman trafik kazasının birden çok nedeni olduğunu sol taraftan rahatlıkla görebiliyoruz.
Peki kaza olduğu sonuçlarına gelelim isterseniz.
Birden çok sonucu olmasaydı ya çok boyutlu.
Bakın insanlar ölebilir.
Bunun dışında yaralanmalar olabilir, araç maddi hasar görebilir, çevredeki diğer unsurlar zarar görebilir.
Diyelim ki gitti bu ağaca çarptı ağaç.
Devrilen bilir, sürücü psikolojik sorunlar yaşayabilir.
Bir daha araba sürmeyecek duruma bile gelebilir.
Burada kaza olduğu için yol kapanabilir.
Yani trafik aksaya bilir.
Baktığımız zaman sağ tarafta da trafik kazasının birden fazla sonuca sebep olduğunu görebiliyoruz.
İşte bu örnek bizlere birden fazla bir olayın birden fazla nedeninin ve birden fazla sonucunun olabilmesine, yani olayın çok boyutlu olduğuna işaret etmektedir.
Kunduz'un beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Birinci ünite olayların çok boyutlu oluğu dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bugün olay kavramına ve bu olayların çok boyutlu oluşuna değineceğiz.
Hemen başlayalım.
Öncelikle olay kavramı nedir?
Bunun tanımıyla başlamak zorundayız.
Ortaya çıkan, meydana gelen olup biten iş, hal ya da duruma biz olay diyoruz.
Yan taraftan sizler de bir olay örneği görüyorsunuz arkadaşlar.
Nedir bu olayımız?
Bisiklet sürerken bisikletten düşmek bir olaydır.
Bisikletten düşmemiz birçok nedeni vardır.
Birçok sonucu da olabilir.
Zaten olayların çok boyutlu olduğu da bu demektir.
Birazdan detaylı bir şekilde bunuda değineceğiz.
Örneklerle anlatacağız.
Hayatımız boyunca birçok olayla zaten günümüzün bir çoğu bir çok olayla geçmektedir ve bir çok olayla karşılaşırız.
Bu olaylardan bazıları bizden kaynaklanır.
Yani kaynak olarak biz görürüz, bazıları da bizim dışımızda gelişir.
Müdahale edemeyeceğimiz şeyler, toplumda yaşayan insanlar bir olaydan farklı şekillerde etkilenirler.
Kimisi doğrudan daha fazla etkilenir, kimisi dolaylı daha az etkilenebilir.
Bireyin yaşadığı bir olay.
Sadece kendini değil, ailesini, arkadaşlarını ve çevresini de etkileyebilir.
İsterseniz olayların özelliklerine de değinelim.
Arkadaşlar baktığımız zaman bir nedeni ya da birden fazla nedeninin olabildiğini görüyoruz.
Yani bu çocuğun örnek verecek olursak bisikletten düşen bu.
Bu çocuğun düşmesinin bir nedeni olabilir.
Nedir?
Örneğin sadece tekerleği patlamıştır.
Dengesini kaybedip düşmüş olabilir ama birden fazla neden de olabilir.
Bir olayda nasıl tekerleği patlamıştır ve yol yaşlıdır, kaymıştır. Bakın birden fazla nedeni olabilir.
Burada olaylara dikkatlice bakmak gerekir.
Yine bir diğer özellik ise bir sonucu olabilir ya da birden fazla sonucu olabilir.
Yine buradan örnek verecek olursak bir sonuç ne olabilir?
Mesela bu çocuk diğer alınabilir başka bir sonucu olmayabilir.
Ama birden fazla sonuca bakarsak bu çocuk yer alınabilir, bisiklet zarar görebilir.
Aynı anda bakın birden fazla sonuçtan da bahsedebiliriz.
Olaylarla ilgili olaylar insanları farklı şekilde etkiler.
Aynı olay herkesi aynı şekilde etkilemez.
Bakın burada bisikletten düşen kişi olaydan doğrudan etkilenecektir.
Ama yolun kenarında yürüyen kişi bu çocuğun bisikletten düşmesinden çok fazla etkilemeyecektir.
İşte olaylar insanları farklı şekilde etkileyebilmektedir.
Yine sadece insanların sebep olmadığını da söyleyebiliriz.
Yani olay olacak, sadece insanlardan olacak diye bir şey söyleyemiyoruz.
Hayvanlar ya da çevreden de sebepler olaylara neden olabiliyor.
Mesela bu çocuğun önüne bir köpek çıkmış da olabilir.
Kaza sırasında ya da bir taşa çarpmış ve düşmüş de olabilir.
Çevresel etkenler de etkili olabiliyor.
Bir olayın sonucu, başka bir olayın nedeni de olabilir.
Diyelim ki bu çocuk kaza yaptı, yol kapanabilir.
Bakın yol kapanmasının bir nedeni oldu bu durum kaza yapması.
Yani baktığımız zaman bir olay başka bir olayın nedeni de olabilir.
Gelelim çok boyutlu kavramına.
Nedir bu?
Çok boyutlu.
Bir olayın birden fazla nedeni ve sonucu olabilmesine.
Biz o olayın çok boyutlu oluğu diyoruz.
Bakın birden fazla neden ya da sonuç zaten örneğimiz. Verince de çok detaylıca anlayacaksınız.
Çok boyutlu bir olayın olumlu sonuçları da olabilir, olumsuz sonuçları da olabilir.
İsterseniz bir örnek inceleyelim.
Hep beraber trafik kazasını ele alalım.
Yanında bir görselini görüyorsunuz.
Trafik kazasının birden çok nedeni olabilir.
Ne olabilir?
Sürücü aşırı hız yapıyor olabilir.
Yani uyması gereken hız sınırlarının dışına çıkmış olabilir.
Sürücüden kaynaklı hata olabilir.
Yanlış sollama yapmış olabilir.
Yine trafik kazası yapmasında yolun bozuk olması da sebep olabilir.
Ya da tekerlek patlamış olabilir.
Sürücü dikkatsiz olabilir, kurallara uymamış olabilir.
Ya da önüne başka bir engel çıkmıştır.
Bir hayvan çıkmıştır, bir taş çıkmıştır.
Dış etkenler de etkili olmuş olabilir.
Baktığınız zaman trafik kazasının birden çok nedeni olduğunu sol taraftan rahatlıkla görebiliyoruz.
Peki kaza olduğu sonuçlarına gelelim isterseniz.
Birden çok sonucu olmasaydı ya çok boyutlu.
Bakın insanlar ölebilir.
Bunun dışında yaralanmalar olabilir, araç maddi hasar görebilir, çevredeki diğer unsurlar zarar görebilir.
Diyelim ki gitti bu ağaca çarptı ağaç.
Devrilen bilir, sürücü psikolojik sorunlar yaşayabilir.
Bir daha araba sürmeyecek duruma bile gelebilir.
Burada kaza olduğu için yol kapanabilir.
Yani trafik aksaya bilir.
Baktığımız zaman sağ tarafta da trafik kazasının birden fazla sonuca sebep olduğunu görebiliyoruz.
İşte bu örnek bizlere birden fazla bir olayın birden fazla nedeninin ve birden fazla sonucunun olabilmesine, yani olayın çok boyutlu olduğuna işaret etmektedir.
