Sevgili arkadaşlar, herkese merhabalar, bu dersimiz de çemberin temel elemanları, konumuza devam ediyoruz, hatırlayacaksınız birinci dersimiz de çemberin tanımını yaptıktan sonra çemberin merkezi, yarıçapı ve çapı hakkında bazı bilgiler vermiştik.
Şimdi bu dersimiz de de ilk olarak girişle başlayacağız.
Çemberin iki farklı noktasını birleştiren doğru parçasına biz kiriş diyeceğiz sevgili arkadaşlar.
Bu iki farklı noktayı birleştirme olayı bir de bizim karşımıza çemberin çapını söylerken çıkmıştı.
Biz dedik ki çemberin iki noktasını birleştirecek ve eğer merkezden geçerse biz buna çap diyorduk.
Şimdi bakın ikinci şartımız yok.
Çemberin iki farklı noktasını birleştirir.
Yeter biz buna ne diyeceğiz?
Çiriş diyeceğiz ve hatta aşağıda görüyorsunuz bir hatırlatma ekleyeceğiz.
Diyeceğiz ki bir çemberin en uzun kirişi chapter çaptan.
Daha büyük bir kiriş çözülemez şekilde gördüğünüz o merkezde çemberin A, B ve C de birer kirişleri çizilmiştir.
Sevgili arkadaşlar hemen bir örneğimiz var örneğimizde bakalım şekildeki BBC'ye çaplı o merkezli çemberin neymiş yarıçapı yedi birim miş.
Sevgili arkadaşlar dolayısıyla burada görüyorsunuz o hocaya yarış yaptır o b yarış yaptır.
Her ikiside 7 birimde dolayısıyla böylece çapımızda 14 birimdir diyelim.
Peki AB eşittir 3x artı 2 birim olduğuna göre ciksin alabileceği en büyük tam sayı değeri kaçtır diye sorulmuş.
Evet şimdi burada AB'nin ne olduğunu görüyoruz.
Arkadaşlar AB bir krizdir.
Ve biliyorsunuz çemberin en uzun kirişi neydi?
Çaptı.
Dolayısıyla şimdi AB eşittir 3x artı 2.
Her zaman için bu bir kiriş fakat çap olabilir mi?
Çap olması için ne demiştik?
Biz iki noktayı birleştirecek birleştiriyor.
Ama merkezden geçmesi lazım arkadaşlar AB uzunluğu yani AB kirişi merkezden geçmediğine göre bir çap değildir.
Dolayısıyla 3x +2 uzunluğu her zaman için bir çaptan yani 14 birimden daha küçük olmalıdır.
Bu durumda.
3x küçüktür, 12 x küçüktür.
Her iki taraf üçe bölünür sayar 4 olarak bulunmuş olur.
Tam sayı olarak en büyük ne verebilirim?
Diye sormuş.
4'ten küçük olan tam sayı 2 eşittir 3 verebiliriz.
Arkadaşlar maksimum Hicks'in alabileceği üçten daha büyük bir değer.
Tam sayı olarak yoktur diyelim ve bir sonraki tanımamıza gelelim.
Kesen kesen neydi?
Hemen onu tanımla Yalım Çemberi iki farklı noktada kesen doğruya biz çemberin kesilene diyeceğiz.
Aslında kirişi çok benziyor.
Ama biz dedik ki çiriş için sınırlı bir doğru parçası.
Neden?
Çünkü iki noktayı birleştirmiş doğru parçası.
Biliyorsunuz başlangıç ve bitiş noktası belli olan, aynı hizada bir araya gelmiş noktalar kümesi idi.
Peki keselim buradan farkını.
Şimdi kesenin çember üzerinde evet iki tane farklı noktası var ama keselim.
Bakın gördüğünüz gibi çember içerisinde hapis olmamış.
Dolayısıyla başlangıç ve bitiş gördüğünüz gibi sınırsız.
İşte şekildeki merkezinde bir kese nedir?
Gördüğünüz gibi diyelim bir sonraki tanımamıza gelelim arkadaşlar.
Yay çember de iki farklı nokta ve bu noktalar arasındaki çemberin noktalarından oluşan kümeye çemberin yayı denir.
Yani bakınız şimdi burada iki tane çember üzerinde ben nokta aldım.
Biri A noktası, diğeri B noktası.
Bakın yay için bunlar yetmiyor.
Bunların arasında kalan bütün noktaları dalıyorum.
Şuradaki bütün noktalar alır.
İşte bu küme var ya çember üzerinde bir yapıdır.
Şimdi karışıklık olmasın diye burada AB yayı denmez.
Bazen kısalık olsun diye AB diye okurum ben bunu.
Ama mesela bazı arkadaşlarımızın aklına AB 50'inci şurası da girebilir.
Bakın burası da AB'ye mıdır?
Acaba bu hocamız buraya mı kastetti?
Diye sorabilir.
İşte bu karmaşayı aradan kaldırmak için biz bunu okurken Aaa B yayı deriz arkadaşlar.
Mutlaka arada bir nokta alırız.
Karışıklığa yol açmayacak s eğer.
Yani AB yayı deyince nereyi kastettiğim direkt olarak anlaşılabiliyor.
Bazı söylemler AB ye şeklinde de olabilir.
Evet Ağca Bey, bakın ilk hemen satırda üzerinde şöyle bir yay işareti bulunur.
Bu demek Ağca'ya B yayı şeklinde okunur arkadaşlar.
Em ace B yayını demek.
Em genelde açı ölçü birimi, yani o buradaki yayın ölçüsü olarak ifade edilir.
Ağca ve yayının ölçüsü diye okunur.
Aşağıda gördüğünüz en alt satırda gördüğünüzde bakın.
Mutlak sembolüne benzer iki tane çubuk var orada.
O da uzunluk dır aslında.
Bize der ki Ace B yayının uzunluğunu kast eder.
Açı ölçü birimi olarak farklıdır.
Yay ölçüsü uzunluk olarak farklıdır.
Biliyorsunuz ölçü neydi?
Açı ölçü birimi olarak biz ya dereceyi ya da rad yanı kullanıyorduk.
Uzunluk olarak santimetre metre daha büyükleri ya da birimi kullanıyorduk.
İkisinin sonucu da birbirinden farklı çıkar ve gösterimlere de gördüğünüz gibi birbirinden farklıdır.
Sevgili gençler diyelim ve bu bilgimiz ile birlikte dersimizi de sonuna gelmiş olalım.
Bir sonraki ders görüşmek üzere kendinize çok iyi bakın.
Şimdi bu dersimiz de de ilk olarak girişle başlayacağız.
Çemberin iki farklı noktasını birleştiren doğru parçasına biz kiriş diyeceğiz sevgili arkadaşlar.
Bu iki farklı noktayı birleştirme olayı bir de bizim karşımıza çemberin çapını söylerken çıkmıştı.
Biz dedik ki çemberin iki noktasını birleştirecek ve eğer merkezden geçerse biz buna çap diyorduk.
Şimdi bakın ikinci şartımız yok.
Çemberin iki farklı noktasını birleştirir.
Yeter biz buna ne diyeceğiz?
Çiriş diyeceğiz ve hatta aşağıda görüyorsunuz bir hatırlatma ekleyeceğiz.
Diyeceğiz ki bir çemberin en uzun kirişi chapter çaptan.
Daha büyük bir kiriş çözülemez şekilde gördüğünüz o merkezde çemberin A, B ve C de birer kirişleri çizilmiştir.
Sevgili arkadaşlar hemen bir örneğimiz var örneğimizde bakalım şekildeki BBC'ye çaplı o merkezli çemberin neymiş yarıçapı yedi birim miş.
Sevgili arkadaşlar dolayısıyla burada görüyorsunuz o hocaya yarış yaptır o b yarış yaptır.
Her ikiside 7 birimde dolayısıyla böylece çapımızda 14 birimdir diyelim.
Peki AB eşittir 3x artı 2 birim olduğuna göre ciksin alabileceği en büyük tam sayı değeri kaçtır diye sorulmuş.
Evet şimdi burada AB'nin ne olduğunu görüyoruz.
Arkadaşlar AB bir krizdir.
Ve biliyorsunuz çemberin en uzun kirişi neydi?
Çaptı.
Dolayısıyla şimdi AB eşittir 3x artı 2.
Her zaman için bu bir kiriş fakat çap olabilir mi?
Çap olması için ne demiştik?
Biz iki noktayı birleştirecek birleştiriyor.
Ama merkezden geçmesi lazım arkadaşlar AB uzunluğu yani AB kirişi merkezden geçmediğine göre bir çap değildir.
Dolayısıyla 3x +2 uzunluğu her zaman için bir çaptan yani 14 birimden daha küçük olmalıdır.
Bu durumda.
3x küçüktür, 12 x küçüktür.
Her iki taraf üçe bölünür sayar 4 olarak bulunmuş olur.
Tam sayı olarak en büyük ne verebilirim?
Diye sormuş.
4'ten küçük olan tam sayı 2 eşittir 3 verebiliriz.
Arkadaşlar maksimum Hicks'in alabileceği üçten daha büyük bir değer.
Tam sayı olarak yoktur diyelim ve bir sonraki tanımamıza gelelim.
Kesen kesen neydi?
Hemen onu tanımla Yalım Çemberi iki farklı noktada kesen doğruya biz çemberin kesilene diyeceğiz.
Aslında kirişi çok benziyor.
Ama biz dedik ki çiriş için sınırlı bir doğru parçası.
Neden?
Çünkü iki noktayı birleştirmiş doğru parçası.
Biliyorsunuz başlangıç ve bitiş noktası belli olan, aynı hizada bir araya gelmiş noktalar kümesi idi.
Peki keselim buradan farkını.
Şimdi kesenin çember üzerinde evet iki tane farklı noktası var ama keselim.
Bakın gördüğünüz gibi çember içerisinde hapis olmamış.
Dolayısıyla başlangıç ve bitiş gördüğünüz gibi sınırsız.
İşte şekildeki merkezinde bir kese nedir?
Gördüğünüz gibi diyelim bir sonraki tanımamıza gelelim arkadaşlar.
Yay çember de iki farklı nokta ve bu noktalar arasındaki çemberin noktalarından oluşan kümeye çemberin yayı denir.
Yani bakınız şimdi burada iki tane çember üzerinde ben nokta aldım.
Biri A noktası, diğeri B noktası.
Bakın yay için bunlar yetmiyor.
Bunların arasında kalan bütün noktaları dalıyorum.
Şuradaki bütün noktalar alır.
İşte bu küme var ya çember üzerinde bir yapıdır.
Şimdi karışıklık olmasın diye burada AB yayı denmez.
Bazen kısalık olsun diye AB diye okurum ben bunu.
Ama mesela bazı arkadaşlarımızın aklına AB 50'inci şurası da girebilir.
Bakın burası da AB'ye mıdır?
Acaba bu hocamız buraya mı kastetti?
Diye sorabilir.
İşte bu karmaşayı aradan kaldırmak için biz bunu okurken Aaa B yayı deriz arkadaşlar.
Mutlaka arada bir nokta alırız.
Karışıklığa yol açmayacak s eğer.
Yani AB yayı deyince nereyi kastettiğim direkt olarak anlaşılabiliyor.
Bazı söylemler AB ye şeklinde de olabilir.
Evet Ağca Bey, bakın ilk hemen satırda üzerinde şöyle bir yay işareti bulunur.
Bu demek Ağca'ya B yayı şeklinde okunur arkadaşlar.
Em ace B yayını demek.
Em genelde açı ölçü birimi, yani o buradaki yayın ölçüsü olarak ifade edilir.
Ağca ve yayının ölçüsü diye okunur.
Aşağıda gördüğünüz en alt satırda gördüğünüzde bakın.
Mutlak sembolüne benzer iki tane çubuk var orada.
O da uzunluk dır aslında.
Bize der ki Ace B yayının uzunluğunu kast eder.
Açı ölçü birimi olarak farklıdır.
Yay ölçüsü uzunluk olarak farklıdır.
Biliyorsunuz ölçü neydi?
Açı ölçü birimi olarak biz ya dereceyi ya da rad yanı kullanıyorduk.
Uzunluk olarak santimetre metre daha büyükleri ya da birimi kullanıyorduk.
İkisinin sonucu da birbirinden farklı çıkar ve gösterimlere de gördüğünüz gibi birbirinden farklıdır.
Sevgili gençler diyelim ve bu bilgimiz ile birlikte dersimizi de sonuna gelmiş olalım.
Bir sonraki ders görüşmek üzere kendinize çok iyi bakın.
Sıkça Sorulan Sorular
Kiriş nedir? Kiriş ne demek?
İki uç noktası da çemberin üstünde bulunan doğru parçasına kiriş denir.
Şekildeki çemberde [AB] ve [CD] doğru parçaları kiriştir.
Not: Bir çemberin en uzun kirişi çaptır.
Kesen nedir?
Çemberi iki farklı noktada kesen doğruya çemberin keseni denir. Kesen doğru, çember içerisinde bir kiriş oluşturmuş olur.
Şekildeki çemberde DE doğrusu, çemberin kesenidir.
Yay nedir?
Çemberde iki farklı nokta ve bu noktalar arasındaki çemberin noktalarından oluşan kümeye çemberin yayı denir.
Şekildeki çemberde ACB yayı gösterilmiştir.