Anlamına Göre Cümleler Bölüm 3

Evet arkadaşlar anlamına göre cümlelere devam ediyoruz.
Bakın anlamına göre cümleler, soru cümlesi, istek cümlesi, emir cümlesi ve şart cümlesi olmak üzere dörde ayrılır arkadaşlar.
Soru cümlelerinde arkadaşlar gerçek özne de sözde özne de olsa biz soru anlamı kattığı sürece o cümlenin sonuna soru işareti koyarız.
Yani bu bir soru cümlesi sayılır.
Şimdi bakın filme yarın hep birlikte gidelim mi?
Soru soruyorum, soru işareti koydum.
Bu sene bize hangi kitabı önerirsiniz?
Yine soru sordum, soru işareti koydum.
Ders çalıştığını hiç bilmez olur muyum?
derken arkadaşlar yani ben senin ders çalışmadığını biliyorum demek istiyor.
Ya da mesela 2 tane Bakırköy uzatır mısınız?
dediğimizde biz cevap beklemiyoruz değil mi?
Al bunu uzat demek istiyoruz aslında.
Ama yine de bu bir soru anlamı olduğu için bu cümlede ben bunun sonuna sözde soru cümlesi de olsa, gerçek soru cümlesi de olsa arkadaşlar kesinlikle soru işareti koyarız.
Yani bu cümlelere biz ne diyoruz?
Soru cümlesi diyoruz.
İstek cümlesine gelecek olursak arkadaşlar bakın yüklem daha çok hep değil daha çok istek kipi ile şekillenir.
İstek kipi arkadaşlar -e ve -a ekidir ama istek cümleleri ille de -e -a ekini almak zorunda değildir.
Alsa da doğrudur, almasa da yanlış değildir.
Haftaya kahvaltıya gidelim dediğimizde arkadaşlar bakın bunun kökü gitmektir.
Sonra arkadaşlar şuradaki -e eki yani şu ek bize istek anlamı katmaktadır.
Yani kahvaltıya gitmek istiyor, istek cümlesi oldu ama keşke sen de bizimle gelseydin dediğimizde bakın arkadaşlar şurada bir -se -sa vardır, bu -se -sa aslında şart kipidir.
Ama şart kipi olmasına rağmen onun da bizimle gelmesini istediği için buradaki -se -sa arkadaşlar hangi anlamı kattı, istek anlamını kattı.
Emir cümlesine gelecek olursak emir cümlesi de emir anlamı içeren cümlelerdir.
Yüklemi de genellikle emir kipi ile çekimlenir arkadaşlar.
Sınıfta ses yapmayın.
Bakın şuradaki yapmayın emir anlamı katar, emir cümlesidir.
Hemen ödevlerini bitir.
Emrediyorum.
Acilen toplantı yapsın ya da acilen toplantı yapın ya da acilen toplantı yapsınlar.
Bunların hepsi arkadaşlar bana hangi anlamı verir, emir anlamını verir.
Bir diğer cümleye bakacak olursak bu sefer ne arkadaşlar?
Şart cümlesi.
Şart cümlesinde yargının gerçekleşmesi bir şarta koşula bağlıdır.
Arkadaşlar mesela sana borç vermeye hazırım.
Yeter ki bu işi birlikte yapalım.
Yani biz bu işi birlikte yapmazsak ben sana borç vermem.
Borç vermemin şartı benimle beraber bu işi yapmak demek istiyor.
Ödevini bitirdiğinde oyun oynayabilirsiniz.
Bakın arkadaşlar şuradaki bitirdiğinde kelimesi bana şart anlamı katar.
İlle bizim -se -sa ekini kullanmamıza gerek yok yani.
Hani olsa da olur, olmasa da kesinlikle şart cümlesi değildir diyemeyiz.
Ödevini bitirmem benim şartımdır.
Eğer ödevlerini bitirmezsen oyun oynayamazsınız.
Ödevlerini bitirirsen bakın burada bitirirsen de diyebilirdi, bitirirsen dediğimde burada zaten -se -sa şart kipim olacaktı.
Ama bitirdiğinde kelimesi de arkadaşlar bize hangi anlamı katar, şart anlamını katar.