Yapısına Göre Cümleler Bölüm 1

Heyhat arkadaşlar, bu videomuzda da yükleme yapısına göre o cümleleri beraber işleyeceğiz.
Bu kısım önemini buradan soru oldukça geliyor.
Arkadaşlar yüklemenin yapısına göre basit cümle, birleşik cümle, sıralı cümle ve bağlı cümle olmak üzere dörde ayrılır arkadaşlar.
Yani aşağıdaki cümlelerin hangisi yapısına göre farklıdır dediği zaman biz bu dört başlığı incelemek zorundayız.
Cümleler yargı bildirir arkadaşlar.
Yani yargı ifadesini gördüğün zaman sana yükleme mi sorduğunu bileceksin.
Tek yargılı cümleler de vardır.
Bunlar basit, birleşik olabilir.
Birden çok yargı bildiren cümleler de vardır arkadaşlar.
Bunlar da sıralı ve bağlı cümledir.
Hepsini tek tek ayrıntılarıyla işleyeceğiz.
Öncelikle arkadaşlar biz temel cümle ne demek, yan cümle ne demek buna bakmamız gerekiyor.
Yan cümle arkadaşlar fiil siyle kurulun sözcük ya da sözcük grubudur.
Yani sana yan cümle dediği zaman aklına hemen ne gelecek filim gelecek temel cümle de ya da yargı da yüklem dir.
Arkadaşlar bu kısma dikkat ediyoruz.
Şimdi bakın bu yaz yeni aldıkları eve taşınmışlar diyor ya ben dedim ki taşınmışlar yüklem.
Yani benim bir tane yargın var.
Nereye taşınmışlar?
Yeni aldıkları eve taşınmışlar arkadaşlar.
Bu kısım ne oldu?
Dolaylı cümle çi oldu.
Şimdi bakın yeni aldıkları ev diyor ya şuradaki diktik döktük.
Ne kadar arkadaşlar sıfat değildir o zaman benim buradaki yan cümlem arkadaşlar.
Yani fiili isim dolaylı tüm net görevinde kullanıldı.
Köye yaklaşınca ortalığı kızılcık kapladı derken arkadaşlar kapladığı yük eylemdir.
Ne zaman kapladı köye yaklaşınca zaten şuradaki ince ince de zarf çilek midir?
Beni bir tane yan cümlem, bir tanede şurası da temel cümlem dir arkadaşlar.
Yani burada fiili kim hangi görevde kullanıldı?
Yan cümle ci zarf tüm neci görevinde kullanıldı.
Beklenmedik ziyaretçi evdeki herkesi şaşırttı derken şaşırttı.
Yüklem dir.
Arkadaşlar şaşırtan kim?
Beklenmedik ziyaretçi buradan olur özne olur.
Şuradaki dik eki de sıfat fiil dir.
Yan cümle giyim özne görevinde kullanıldı.
Verdiğim kitabı hala okumadın derken arkadaşlar okumadın yüklem dir.
Tek bir yargın var neyi okumadın.
Verdiğim kitabı belirtilir.
Nesnedir arkadaşlar.
Şuradaki dik eki de sıfat ve ildir.
Güneş girmeyen eve doktor girer derken bakın girer yüklem dir.
Nereye girer?
Güneş girmeyen eve dolaylı türlü hiç şuradaki an, en de sıfat fiil dir.
Yani yan cümledir.
Balık tutmak için bir tekne kiralamış derken kiralamış yüklem midir?
Niçin kiralamış balık tutmak için?
Burada da eda cümle ci vardır arkadaşlar.
Şuradaki Mak eki de nedir, isim fiil eskidir.
Sana şöyle soru gelebilir bakın şuradaki soru kalır mıdır?
Yan cümle cin görevi bakımından aşağıdakilerden hangisi özdeştir?
Der.
Atıyorum yukardaki cümle şudur Burada yan cümle ya da cümledeki görevin neyse sen de aşağıda filmini bulacaksın ve bu fiil kimse eda cümle ci olacak ya da bu cümleyi vermişse dolaylı cümle iştir.
Sen de aşağıda fiil kimse bulacaksın, yani yan cümle bulacaksın ve bu yan cümle dolaylı cümle çıkar evinde kullanılmak zorunda.
Ya da aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümle yoktur der sana filim sağ bulduğun cümleleri ne yapacaksın arkadaşlar el yiyeceksiniz şuraya baktığımızda bakın arkadaşlar yan cümle acik sadece fiil kimseyle kurulmuyor, çekimle, eylemle de kurulabiliyor.
Mesela ders erken biterse eve erken gidelim diyor ya şimdi buraya biterse kelimesinde.
Arkadaşlar şurada site sal şart gibidir o zaman benim buradaki yan cümle cümleyle kuruldu, şart tipiyle kuruldu ya da yarın okuldaki dersler iptal dedi.
Derken dedi yüklem dir.
Şu kısım arkadaşlar alıntı cümledir.
Yani doğrudan anlatımıdır.
O zaman da burada yani cümle neyle kuruldu?
Alıntı cümleyle kuruldu.
O yüzden sorudan soruya farklılık gösterebiliyor.
Bu kısma çok dikkat ediyoruz.
Bizim ilk başlığımız arkadaşlar basit cümle her zaman sana basit cümle şeklinde söylemez.
Aşağıdakilerden hangisinde tek yük eylemli bir cümle vardır der öğrenci.
Bunu Okuduğun arkadaşlar cümlenin içinde fiili hissi var mı yok mu diye asla bakmıyor.
Bir tane yüklem gördüğü zaman işaret diyor ama kesinlikle yanlıştır.
Sana basit cümle ya da tek yükten bir cümle derse kesinlikle bir yargıdan yani bir tane yüklem oluşacak ve içinde yan cümle açık yani filim olmayacak arkadaşlar.
Yani bakın kesinlikle bir yüklem olacak ve için de asla fiil cinsi olmayacak.
Şimdi bakın örnek soruyu beraber çözelim.
Aşağıdaki cümlelerin hangisi tek yüklendi?
Cümledir yani basit cümledir diyor.
A Ne demişim burada acı haberi duyunca hep.
Biz üzüldük derken üzüldük.
Yüklem arkadaşlar 1 tane yüklem var.
Şuradaki onca zarf mesleki olduğu için.
Bu basit cümle olamaz.
Çünkü içinde filmci var.
Adana git de müzede sergilenen eserler beni çok etkiledi dediğimde etkilediği yük kalemdir.
Bakın şurada an end sıfat fiili ki var.
E o zaman bu da tek yüklenme olamaz.
Bursa git de bu küçük ilçe de onu hemen herkes tanır da derken tanırdı yüklem.
Bakın arkadaşlar hiçbirinde fiili MSI yok.
O zaman ben buna ne diyorum?
Basit cümle diyorum.
Cevabım Ceyhan oldu.
Yürürken önümüzden bir kuş sürüsü havalandı.
Derken havalandığı yüklem bakış.
Şuradaki ken iki zarf iyilik midir?
O zaman Denizli de gitti.
Ben buna bası, cümle ya da tek önemli cümle diyemem.
Çiçekler konusunda yazılmış birçok yapıt var.
Derken var.
Yüklem arkadaşlar yazılmış.
Birçok yapıt, sıfat tam davasıdır.
Şuradaki muş eki de sıfat fiil ikidir.
Yani ben buna da tek yüklem cümle diyemem arkadaşlar.
Yani bu konuyu anlayabilmemiz için aslında fiil kimse konusunu isim konusunda çok iyi bilmeniz gerekiyor.
Eksiğiniz varsa onları tamamladıktan sonra cümle çeşitleri konusunu izleyin.