Yapısına Göre Cümleler Bölüm 3

Evet, bu videomuzda da cümlenin yapısına göre de sıralı cümlelere geldik.
Arkadaşlar biliyorsunuz ki sıralı cümle ne demek?
Bir cümlede bakın.
Film si ola da bilir, olmaya da bilir.
Bu bir kıstas değildir.
En az iki yüklem varsa ben buna sıralı cümle diyorum arkadaşlar ve bizim sıralı cümleleri miz bağımlı, sıralı ve bağımsız sıralı olmak üzere ikiye ayrılır.
Bağımsız sıralı cümle de arkadaşlar hiçbir öge ortaklığı olmayacak.
Bağımlı sıralı cümlede de en az bir ödememiz ortak olacak.
Bakın birden fazla yükleme olan cümleler mesela mart kapıdan baktırır baktırır yüklem.
Arkadaşlar kazma kürek yaktırır, yaktırır yüklem.
En az iki yüklem var ve cümle de asla bağlı olmayacak arkadaşlar.
Bağlam da olursa eğer biz buna bağlı cümle diyeceğiz çünkü o zaman ben buna ne dedim?
Sıralı cümle dedim, iki genç koşa koşa caddeden geçti, yüklem sinemaya girdi.
Yine yüklem yine.
Arkadaşlar bir cümlede en az iki yüklem var.
Bağla çok filmci var mı yok mu diye bakmanın hiç gerek yok.
Zaten içinde f 20'si olsa da birleşik cümle olabilmesi için 1 tane yüklem olması gerekiyor.
2 tane yüklem olduğu anda bu cümleler basit cümle de olamaz, birleşik cümle de olamaz.
Arkadaşlar öncelikle bağımlı sıralı cümle ye bakacak olursak şimdi en az iki yüklem kesinlikle olacak arkadaşlar ve en az bir ögesi ortak olacak.
Yani aslında burada cümlenin ögeleri konusu da işin içine giriyor.
Arkadaşlar şimdi bakım çalışmaları yurt dışında tanınmış.
Ben ne dedim buraya tanınmış, yüklem beğenilmiş, beğenilmiş yüklem en az iki yüklerinin var.
Arkadaşlar sıralı cümle tanınan ne çalışmaları özne beğenilen de bakın arkadaşlar yine çalışmaları özne.
O zaman burada hangi öge ortak özne ortak.
Sana şöyle soru gelebilir Aşağıdaki yerin hangisinde öznesi ortak bağımlı, sıralı cümle vardır diyebilir.
Sen böyle bir şey arayacaksın.
Şehrin kenar mahallelerinde epey yürüdü yürüdü yüklem arkadaşlar.
Sonra bakkalın önünde durdu durdu da yüklem.
Kim yürüdü arkadaşlar o yürüdü, kim durdu bakkalın önünde yine oturdu.
O zaman burada da yine ne vardır?
Öznesi ortak bağımlı, sıralı cümle vardır.
Ağaçlık yolda hayli yürüdük yüklem.
Büyük bir çiftlik evine geldik, geldik.
Yüklem Yürüyen kim arkadaşlar?
Biz yürüdük gelen ki biz geldik.
O zaman yine burada öznesi ortak bağımlı, sıralı cümle oldu.
Bu kadar uzun düşünme kararını çabuk ver.
Düşünme yüklem.
Arkadaşlar kararını çabuk ver de yüklem ondan sonra kim düşünmesin, sen kim kararını çabuk versin.
Yine sen çabuk ver yine burada arkadaşlar.
Öznesi ortak bağımlı sıralı cümle oldu deniz.
Bazı durulur, bazı coştukça coşar, durulur, yüklem arkadaşlar.
Durulan nedenimiz özne ne zaman durulur bazı durulur yani burada ne demek istiyor?
Bazen durulur demek istiyor.
Ne zaman sorusu bana zarf cümlesini verir.
Peki yanındakine bakacak olursak coşar yüklem.
Arkadaşlar ne zaman coşar?
Bazı coşar zart sadece.
Bakın zart tüm neşteri ortak olmuş oldu.
Kim coşar mış.
Deniz e bu sefer deniz de ortak olmuş oldu.
Yani bu cümle de arkadaşlar hem özne ortak oldu, hem zart tüm r c ortak oldu.
Nesne de ortak olabilir dolayı tüm güneş de ortak olabilir.
O yüzden ögeleri iyi ayırmamız gerekiyor.
Bağımlı sıralı cümle varsa iki yüklem olmak zorunda ve kesinlikle en az bir öge ortak olmak zorunda.
Arkadaşlar bağımsız sıralı cümlede de bunun tam tersi en az iki yüklem olacak.
Evet, çünkü yüklem olmazsa bunun sıralı cümle olma ihtimali yok zaten ve hiçbir ögesi ortak olmayacak arkadaşlar mesela.
Kapı hızlı hızlı vuruluyordu, vuruluyordu.
Yüklem yerinden sıçrayarak kapıya koştu, koştu yüklem.
Arkadaşlar vurulan kim kapı?
Ben buraya ne dedim.
Özne koşan kim o?
Biz buraya ne dedik?
Özne arkadaşlar.
Bakın özneler ortak olmadı.
Nasıl vuruluyordu?
Hızlı hızlı arkadaşlar.
Burası zart tüm neci nasıl koşmuş yerinden sıçrayarak.
Burası da zart imleci.
Bakın iki yerde de farklı zart tüm neşteri var.
Nereye koştu arkadaşlar kapıya.
Burası da dolaylı tüm geç.
E 1 taraf da zaten dolaylı tümce çekiyor o zaman bu cümlede hiçbir şekilde hiçbir öge ortak değil arkadaşlar.
Ama iki tane yüklem olduğu için biz buna ne dedik?
Sıralı cümle dedik, ikinciye bakacak olursak çay daha demlenmesi biraz bekleyin.
Demlenmesi yüklem.
Arkadaşlar bekleyin yüklem demlenmesi.
Ay özne ne zaman demlenmesi, daha demlenmesi zar.
Tüm nece ne kadar bekleyelim, biraz bekleyelim, biraz artırılacak.
Bakın yüklemeler farklı.
Zart tüm farklı.
Bekleyen kim?
Siz bekleyin.
Özne, bakın çay özne.
Siz özne özneler farklı.
Bu da sıralı cümle.
Ama hiçbir ögesi ortak olmadığı için bağımsız sıralı cümle oldu.
Uzun süre zile basmışlar.
Kimse kapıyı açmamış, açmamış yüklem.
Arkadaşlar basmışlar da yüklem.
Bakın yöntemler farklı.
Kim basmış onlar basmış özne kapıyı.
Kim açmamış, kimse açmamış.
Özne özneler ortak olmadı.
Neyi açmamış kapıyı arkadaşlar.
Belirli nesne burada zaten belirtilir.
Nesne yok.
Ne kadar basmışlar uzun süre zar.
Tüm nece nereye basmışlar zile basmışlar dolaylı tümüne.
Yine hiçbir şekilde öge ortaklığı yok.
Kapı açıldı, açıldı.
Yüklem açılan ne kapı özne.
Ufak tefek biri içeriye girdi girdi.
Yüklem giren kim?
Ufak tefek biri.
Özne nereye girdi içeriye girdi dolaylı tümüne.
Bakın yine öge ortaklığı yok.
Horoz ölür, gözü çöplükte kalır.
Bakın arkadaşlar ölür, yüklem kalır yüklem.
Ölen kim?
Horoz özne.
Kalan kim?
Horozun gözü burası.
Özne.
Bakın özneler, yük, işlemler ortak olmadı.
Nerede kalır?
Horozun gözü çöplükte.
Burası da dolaylı tümüne hiç bakın.
Burada hiç bir şekilde ortak olmadı.
O zaman burada kesinlikle bütün cümleler bağımsız, sıralı cümledir.
Örnek soruya bakacak isek arkadaşlar aşağıdaki cümlelerin hangisinde yapısına göre farklılık vardır diyor.
Hafif bir karanlık içinde yollarına devam ettiler derken arkadaşlar bakın devam ettiler.
Yüklem hiçbir şekilde fiili biz yok ve bir tane yüklem var.
O zaman ben buna ne derim?
Yapısına göre basit cümle ederim.
Açık pencereden içeri hafif bir esinti geliyor derken geliyor.
Yüklem biten yüklem var ve içinde fiili kimse yok.
Arkadaşlar ben buna basit derim.
Diğer adıyla tek yüklem lü cümle derim.
Arkadaşlar bu rüya asla unutmuyoruz.
Tek yüklem li basit cümle demekte.
Kendini bugün çok hafif hissediyor.
Much dediğimde his ediyormuş yüklem si yok.
Bu da basit cümle.
Ab git de geceleri bir ağacın dibine çekilir, dakikalarca keman çalardı, çekilir yüklem.
Arkadaşlar çalardı yüklem.
Kim çekilir, o çekilir özne kim çalar, keman o çalar.
Özne öznesi ortak bağımlı sıralı.
Cümle oldu arkadaşlar.
Cevap Denizli oldu.
Havaalanı depoları unutkan insanların eşyalarıyla doludur.
Düşmüş bir ek fiil var.
Dol yüklem arkadaşlar ve cümlenin içinde asla fiili hissi yok.
Şuradaki zarf fiil diyemeyiz çünkü unutkan zaten isimdir, fiil cinsinden fiillere gelir.
O zaman biz Edirne'ye de basit cümle diyoruz ve C babamıza Denizli diyoruz.