Anlamına göre cümleler.
Anlamına göre cümlelerden olumlu cümle neymiş bakalım.
Herhangi bir eylemin yapıldığını veya yargının gerçekleştiğini anlatan cümleler nedir?
Olumlu cümlede neden bahsediliyorsa onun gerçekleşmiş olduğunu, yapılmış olduğunu bize anlatmış olacak.
Onlara bugün gideceğiz diyor.
Burada olumlu bir ifade var.
Gideceğiz ifadesinde herhangi bir olumsuzluk söz konusu değil.
Eylemin gerçekleşip gerçekleşmediği önemli değildir.
Olumsuzluk bildiren bir ifade yok cümlemizin içerisinde.
Yemekten önce lütfen ellerinizi yıkayın dediğinde de yine bir olumlu durum söz konusu.
Herhangi bir olumsuzluk durumundan bahsetmiyor.
Kendi yorumumuzu katmayacağız.
Burada hiçbir şekilde lütfen ellerinizi yıkayın derken burada sanki bir uyarı yapılıyormuş da olumsuz bir durumu uyarı görmüş gibi gelmesin.
Bize ne veriliyorsa o cümlenin içerisinde olumsuzluk bildiren bir ek yok ise ve anlamına da baktığımız zaman bu anlamına göre olumlu cümledir.
Anlamına göre olumlu cümle diyoruz.
Anlamına göre yine olumlu cümledir.
Kişisel yorumunuzu yapmıyoruz hiçbir şekilde.
Biçimce olumsuz, anlamca olumlu cümleler, Biçimce olumsuzdan kastedilen şey aslında cümlede olumsuzluk bildiren ifadelerin olmasıdır.
Biçimce olumsuz derken.
Ama anlamca olumlu olacak, demek ki cümlede olumsuzluk bildiren ifadeler olmasına rağmen olumlu bir anlam söz konusudur.
Bakalım.
Bizi sevmiyor değil, sevmiyor derken şurada bir me olumsuzluk ekimiz var tabii daralma meydana gelmiş.
O yüzden mi şekline bürünmüş olumsuzluk bakın.
Değil zaten olumsuzluk görüldüğü üzere iki olumsuzluk bir araya gelmiş.
Aslında bir olumlu hal ortaya çıkarmış.
Bizi sevmiyor değil aslında.
Ne demeye çalışıyor?
Seviyor demeye çalışıyor.
Biçim olarak yani şekil olarak olumsuzluk bildiren ifadeler olduğundan dolayı ne diyoruz?
Biçimce olumsuz.
Fakat anlamca nedir?
Olumlu cümle diyoruz.
Diğer cümlemize bakalım şimdi.
Bu soruları çözmeyecek değilim.
Bakın şurada ne var, yine bir olumsuzluk ekimiz var -me -ma şeklinde -me miz karşımıza çıkmış.
Olumsuzluk bildiriyor.
Değil ifadesi zaten olumsuzluk bildiriyor.
İki olumsuzluk bir araya gelmiş.
Yani biçimce olumsuz gibi gözüküyor.
Çözmeyecek değilim, yani çözeceğim demeye çalışmıştır.
O zaman yine biçimce yani şekilce bize olumsuz bir cümle verilmiş.
Anlamca olumludur.
Cümle olduklarını görüyoruz.
Olumsuz cümle.
Eylemin yapılmadığını, sözü edilen yargının bulunmadığını, durumun gerçekleşmediğini anlatan cümlelerdir.
Olumsuz cümleler.
Bu film güzel değilmiş derken güzel değil diyor.
Olumsuzluk bildiren bir ifademiz var.
Nedir?
Anlamına göre olumsuz cümle.
Sınıfta kimse yok derken yine yok bakın olumsuzluk bildiren bir ifade anlamına göre yine olumsuz cümle.
Oraya gitmeyeceğim derken ne var?
Olumsuzluk bildiren bir -me miz var bizim anlamına göre.
Yine nedir olumsuz cümle.
Biçimce olumlu yani görüntüye baktığımız zaman olumluluk var fakat anlamca olumsuz cümle.
Olumsuzluk bildiren herhangi bir ifade olmamasına rağmen olumsuzluk bildiren bir ifade olmayacak, fakat olumsuz yargı veya durum bildiren cümlelerdir.
Ne söz dinliyor ne yerinde oturuyor.
Olumsuzluk bildiren herhangi bir ifade yok.
Fakat şuradaki ne ne bağlaçlarımız bizim buraya bir anlam olarak tabii ki görünüş itibariyle biçimce değil.
Ne yaptı burada?
Söz dinlemiyor.
Oturmuyor.
anlamını bize verdi.
O zaman biçimce olumlu bir cümle fakat anlamca olumsuz bir cümle.
Şu anlamları çıkartıyoruz çünkü parantez içi kısımlar bizim çıkardığımız anlamlar.
Dediklerine inanır mıyım sence?
dediğinde ne demeye çalışıyor?
Burada inanmam demeye çalışıyor.
Burada cümlede herhangi bir olumsuzluk bildiren bir ifade yok.
Görünüş itibariyle yani biçimce yine nedir?
Olumlu fakat anlamca olumsuz cümle.
Bu iş böyle mi tamamlanır dediğinde tamamlanmaz demeye çalışıyor.
Görüntüde biçimde herhangi bir olumsuzluk söz konusu değil.
O yüzden biçimce olumlu fakat anlamca olumsuz cümle diyoruz.
Soru cümlesi.
Soru yoluyla bilgi almayı amaçlayan cümlelerdir.
Şuraya dikkat!
Bir cümlenin soru cümlesi olabilmesi için içinde soru anlamı olan sözcüklerin olması yeterli değildir.
Önemli olan o cümleyi okuduğumuzda cevap verilmesi gerektiğidir.
Yani her soru anlamı taşıyan kelime gördüğümüzde bu bir soru cümlesidir demeyeceğiz.
Bakalım şimdi örneklerimize.
Buradan otobüs geçer mi?
Dediğimizde bir cevap alabiliyor muyuz?
Evet, hayır bilmiyorum gibi.
Evet alabiliriz.
O zaman anlamına göre nasıl bir cümledir burası?
Soru cümlesidir.
Ne zaman gelir bilmiyorum dediğimiz zaman bakın ne zaman ifadesi var burada.
Fakat bu bir soru cümlesi mi?
Hayır.
Soru cümlesi değildir.
Yarın kaçta buluşalım?
derken buradan bir cevap alabilir miyiz, ikide, üçte, beşte evet alabiliyoruz.
O zaman anlamına göre nedir?
Soru cümlesidir.
Kaçıncı sorudan başladın?
Cevap var mı?
Bir, iki, beş artık her ne ise cevap var.
O zaman anlamına göre yine soru cümlesi.
Buraya ne zamandır gelmemiştik.
Bakın ne zamandır ifadesi soru anlamı taşır.
Fakat burada bir soru cümlesinden bahsedebiliyor muyuz?
Hayır.
Buraya ne zamandır gelmemiştik.
Kendi fikrini söylüyor.
Buraya uzun zamandır gelmediklerini anlatmaya çalışıyor.
Bir bir cevap beklenmediği için burada bir soru cümlesinden bahsetmiyoruz.
Ünlem cümlesi, Bir korkuyu, sevinci, şaşkınlığı, hayranlığı, coşkuyu ve benzeri duyguları, birçok duyguyu aslında dile getiren cümlelere ünlem cümlesi diyoruz.
Bir cümlede zaten ünlem bildiren ifade varsa orada bir ünlem cümlesinden bahsetmiş oluruz.
Anlamına göre.
Ay!
Süt taştı derken şurada bir ne var?
Ünlemimiz var.
O zaman anlamına göre ünlem cümlesi deriz.
Eyvah!
Köpek yola fırladı derken yine bir ünlem cümlesinden bahsederiz.
Ünlem ifadeleri var cümlelerimizde.
Tüh!
Toplantıya geç katıldım.
Derken yine burada bir ne var?
Ünlem var.
Anlamına göre ünlem cümlesi.
Aman!
Çocuklar dikkat edin derken yine aynı şekilde anlamına göre ünlem cümlesidir diyoruz, ünlem cümlelerinde ünlem ya ünlem bildiren kelimeden sonra konulur ya da cümlenin sonunda konulur.
Anlamına göre cümlelerden olumlu cümle neymiş bakalım.
Herhangi bir eylemin yapıldığını veya yargının gerçekleştiğini anlatan cümleler nedir?
Olumlu cümlede neden bahsediliyorsa onun gerçekleşmiş olduğunu, yapılmış olduğunu bize anlatmış olacak.
Onlara bugün gideceğiz diyor.
Burada olumlu bir ifade var.
Gideceğiz ifadesinde herhangi bir olumsuzluk söz konusu değil.
Eylemin gerçekleşip gerçekleşmediği önemli değildir.
Olumsuzluk bildiren bir ifade yok cümlemizin içerisinde.
Yemekten önce lütfen ellerinizi yıkayın dediğinde de yine bir olumlu durum söz konusu.
Herhangi bir olumsuzluk durumundan bahsetmiyor.
Kendi yorumumuzu katmayacağız.
Burada hiçbir şekilde lütfen ellerinizi yıkayın derken burada sanki bir uyarı yapılıyormuş da olumsuz bir durumu uyarı görmüş gibi gelmesin.
Bize ne veriliyorsa o cümlenin içerisinde olumsuzluk bildiren bir ek yok ise ve anlamına da baktığımız zaman bu anlamına göre olumlu cümledir.
Anlamına göre olumlu cümle diyoruz.
Anlamına göre yine olumlu cümledir.
Kişisel yorumunuzu yapmıyoruz hiçbir şekilde.
Biçimce olumsuz, anlamca olumlu cümleler, Biçimce olumsuzdan kastedilen şey aslında cümlede olumsuzluk bildiren ifadelerin olmasıdır.
Biçimce olumsuz derken.
Ama anlamca olumlu olacak, demek ki cümlede olumsuzluk bildiren ifadeler olmasına rağmen olumlu bir anlam söz konusudur.
Bakalım.
Bizi sevmiyor değil, sevmiyor derken şurada bir me olumsuzluk ekimiz var tabii daralma meydana gelmiş.
O yüzden mi şekline bürünmüş olumsuzluk bakın.
Değil zaten olumsuzluk görüldüğü üzere iki olumsuzluk bir araya gelmiş.
Aslında bir olumlu hal ortaya çıkarmış.
Bizi sevmiyor değil aslında.
Ne demeye çalışıyor?
Seviyor demeye çalışıyor.
Biçim olarak yani şekil olarak olumsuzluk bildiren ifadeler olduğundan dolayı ne diyoruz?
Biçimce olumsuz.
Fakat anlamca nedir?
Olumlu cümle diyoruz.
Diğer cümlemize bakalım şimdi.
Bu soruları çözmeyecek değilim.
Bakın şurada ne var, yine bir olumsuzluk ekimiz var -me -ma şeklinde -me miz karşımıza çıkmış.
Olumsuzluk bildiriyor.
Değil ifadesi zaten olumsuzluk bildiriyor.
İki olumsuzluk bir araya gelmiş.
Yani biçimce olumsuz gibi gözüküyor.
Çözmeyecek değilim, yani çözeceğim demeye çalışmıştır.
O zaman yine biçimce yani şekilce bize olumsuz bir cümle verilmiş.
Anlamca olumludur.
Cümle olduklarını görüyoruz.
Olumsuz cümle.
Eylemin yapılmadığını, sözü edilen yargının bulunmadığını, durumun gerçekleşmediğini anlatan cümlelerdir.
Olumsuz cümleler.
Bu film güzel değilmiş derken güzel değil diyor.
Olumsuzluk bildiren bir ifademiz var.
Nedir?
Anlamına göre olumsuz cümle.
Sınıfta kimse yok derken yine yok bakın olumsuzluk bildiren bir ifade anlamına göre yine olumsuz cümle.
Oraya gitmeyeceğim derken ne var?
Olumsuzluk bildiren bir -me miz var bizim anlamına göre.
Yine nedir olumsuz cümle.
Biçimce olumlu yani görüntüye baktığımız zaman olumluluk var fakat anlamca olumsuz cümle.
Olumsuzluk bildiren herhangi bir ifade olmamasına rağmen olumsuzluk bildiren bir ifade olmayacak, fakat olumsuz yargı veya durum bildiren cümlelerdir.
Ne söz dinliyor ne yerinde oturuyor.
Olumsuzluk bildiren herhangi bir ifade yok.
Fakat şuradaki ne ne bağlaçlarımız bizim buraya bir anlam olarak tabii ki görünüş itibariyle biçimce değil.
Ne yaptı burada?
Söz dinlemiyor.
Oturmuyor.
anlamını bize verdi.
O zaman biçimce olumlu bir cümle fakat anlamca olumsuz bir cümle.
Şu anlamları çıkartıyoruz çünkü parantez içi kısımlar bizim çıkardığımız anlamlar.
Dediklerine inanır mıyım sence?
dediğinde ne demeye çalışıyor?
Burada inanmam demeye çalışıyor.
Burada cümlede herhangi bir olumsuzluk bildiren bir ifade yok.
Görünüş itibariyle yani biçimce yine nedir?
Olumlu fakat anlamca olumsuz cümle.
Bu iş böyle mi tamamlanır dediğinde tamamlanmaz demeye çalışıyor.
Görüntüde biçimde herhangi bir olumsuzluk söz konusu değil.
O yüzden biçimce olumlu fakat anlamca olumsuz cümle diyoruz.
Soru cümlesi.
Soru yoluyla bilgi almayı amaçlayan cümlelerdir.
Şuraya dikkat!
Bir cümlenin soru cümlesi olabilmesi için içinde soru anlamı olan sözcüklerin olması yeterli değildir.
Önemli olan o cümleyi okuduğumuzda cevap verilmesi gerektiğidir.
Yani her soru anlamı taşıyan kelime gördüğümüzde bu bir soru cümlesidir demeyeceğiz.
Bakalım şimdi örneklerimize.
Buradan otobüs geçer mi?
Dediğimizde bir cevap alabiliyor muyuz?
Evet, hayır bilmiyorum gibi.
Evet alabiliriz.
O zaman anlamına göre nasıl bir cümledir burası?
Soru cümlesidir.
Ne zaman gelir bilmiyorum dediğimiz zaman bakın ne zaman ifadesi var burada.
Fakat bu bir soru cümlesi mi?
Hayır.
Soru cümlesi değildir.
Yarın kaçta buluşalım?
derken buradan bir cevap alabilir miyiz, ikide, üçte, beşte evet alabiliyoruz.
O zaman anlamına göre nedir?
Soru cümlesidir.
Kaçıncı sorudan başladın?
Cevap var mı?
Bir, iki, beş artık her ne ise cevap var.
O zaman anlamına göre yine soru cümlesi.
Buraya ne zamandır gelmemiştik.
Bakın ne zamandır ifadesi soru anlamı taşır.
Fakat burada bir soru cümlesinden bahsedebiliyor muyuz?
Hayır.
Buraya ne zamandır gelmemiştik.
Kendi fikrini söylüyor.
Buraya uzun zamandır gelmediklerini anlatmaya çalışıyor.
Bir bir cevap beklenmediği için burada bir soru cümlesinden bahsetmiyoruz.
Ünlem cümlesi, Bir korkuyu, sevinci, şaşkınlığı, hayranlığı, coşkuyu ve benzeri duyguları, birçok duyguyu aslında dile getiren cümlelere ünlem cümlesi diyoruz.
Bir cümlede zaten ünlem bildiren ifade varsa orada bir ünlem cümlesinden bahsetmiş oluruz.
Anlamına göre.
Ay!
Süt taştı derken şurada bir ne var?
Ünlemimiz var.
O zaman anlamına göre ünlem cümlesi deriz.
Eyvah!
Köpek yola fırladı derken yine bir ünlem cümlesinden bahsederiz.
Ünlem ifadeleri var cümlelerimizde.
Tüh!
Toplantıya geç katıldım.
Derken yine burada bir ne var?
Ünlem var.
Anlamına göre ünlem cümlesi.
Aman!
Çocuklar dikkat edin derken yine aynı şekilde anlamına göre ünlem cümlesidir diyoruz, ünlem cümlelerinde ünlem ya ünlem bildiren kelimeden sonra konulur ya da cümlenin sonunda konulur.
