Yapısına göre cümleler.
Birincisi tek yüklemli cümle.
Bakalım özelliği neymiş?
Tek yargı bildiren cümlelerdir.
Tek yargı yani tek yüklem demektir.
Yargı ifadesi yüklemimizi anlatır.
Tek yüklemli cümlelerin içinde başka bir fiil ya da fiilimsi olmaz.
Fiilden kastettiğimiz şey çekimli bir fiil olmayacak ya da fiilimsi olmayacak.
Tek yüklemli cümle diyoruz.
Bakalım örneğimize Güzel günler göreceğiz derken bizim yüklemimiz hangisi?
Göreceğiz yüklem.
Fiil aynı zamanda yüklemimizin türü.
O zaman başka bir fiilimsi var mı cümlemizin içerisinde ya da başka bir fiil var mı cümlemizin içerisinde?
Yok.
Yapısına göre ne diyoruz artık biz bu cümleye?
Tek yüklemli cümle diyoruz.
Tek yüklemimiz var çünkü.
Bakalım cümlelerimize Bu havada birden yağmur bastırdı.
Derken yüklemimiz nedir?
Bastırdı yüklem.
Bastırmak fiil.
Bir başka fiil ya da fiilimsi var mı cümlemizin içerisinde?
İsim fiil, sıfat fiil, zarf fiil ya da çekimli bir fiil yok.
O zaman yapısına göre ne diyoruz?
Tek yüklemli cümle diyoruz.
Diğer cümlemize bakalım.
Ankara'dan bir kuş uçtu güneye doğru derken yüklemimiz nedir bu cümlede?
Uçtu yüklem fiil gördüğümüz üzere devrik bir cümle sonda değil, Şunlar neydi?
Kurallıydı.
Baktığımız zaman cümlemizde bir fiilimiz var mı?
Ya da başka bir fiil var mı?
Yok.
O zaman yapısına göre yine tek yüklemli cümle diyoruz.
Tek bir yargı var yani cümlemizde fiilimsi de yok.
İçinde fiilimsi olan cümle yani cümlemizin içerisinde yüklemimiz olacak tabii ki.
Fakat yüklemin dışında baktığımız zaman da fiilimsi göreceğiz.
İsim fiil, sıfat fiil, zarf fiil hiç fark etmez, Herhangi bir tanesi olabilir, Arkasına bakmadan gitti.
Yüklemimizi bulalım ilk önce.
Gitti yüklem.
Fiil olduğunu belirtelim.
Bakmadan ifadesine baktığımız zaman nedir?
Burası bir fiilimsi -madan -meden eklerini düşünelim.
Nedir?
Hem de zarf fiil.
Evet, nedir o zaman yapısına göre?
İçinde fiilimsi olan cümledir.
Yapısına göre içinde fiilimsi olan cümle.
Onunla görüşmek istiyorum cümlesine bakalım şimdi.
Yüklemimiz nedir?
Istiyorum.
Yüklem istemek fiil.
Başka bir fiil ya da fiilimsi var mı?
Cümlemizde baktığımız zaman görüşmek ifadesi nedir bizim için?
Bir fiilimsidir.
Fiilimsi Baktığımız zaman ne çeşit fiilimsi?
-mak -mek eki olduğuna göre isim fiil.
Yapısına göre ne diyoruz?
İçinde fiilimsi olan cümle.
Ne diyoruz?
Erkenden çıkıp koşturarak yetişmeye çalıştım cümlesinde.
Bakalım şimdi.
Çalıştım yüklem fiil.
Bakalım fiilimsiler var mı?
Birkaç tane var üstelik.
Çıkıp derken şurası bizim için bir fiilimsidir -ıp eki var.
Fiilimsi ve de zarf fiil, Koşturarak derken yine bizim için bir fiilimsi.
-arak -erek ekimiz neydi?
Yine zarf fiil.
Yetişmeye ederken yine filimsi.
-me ekimiz ne ekiydi?
İsim fiil.
Cümlemizde üç tane fiilimsi var.
Üç tane dört tane olmasına bile gerek yok.
Bir tane bile varsa yapısına göre diyoruz.
İçinde fiilimsi olan cümle diyoruz.
Birden çok yüklemli cümle, bir diğer ismiyle sıralı cümle, aralarında anlam ilgisi olan birden çok cümlenin virgül ya da noktalı virgül ile bir araya gelip sıralandıkları cümlelerdir.
Yani her virgül ve noktalı virgül gördüğümüz cümle değil.
Birden çok cümlenin virgül ya da noktalı virgül ile peş peşe gelmesi burada bizim için önemli bir ayrıntı.
Bakalım cümlemize.
Yemeğimi yedim, dersimi çalıştım.
Yemeğimi yedim bir cümledir.
Çünkü burada bir yedim ifadesi yüklemimiz var.
Dersimi çalıştım, bir başka cümlemiz.
Burada bir başka yüklemimiz var.
Her yüklem bir cümleye eşittir diyoruz.
Aslında bu iki cümle virgül ile ne yapmış?
Sıralanmış durumda.
Şuraya bir yüklem diyelim, şuraya bir yüklem diyelim virgülle bu iki cümle peşi sıra gelmiş.
O zaman yapısına göre ne diyoruz biz bu cümle için?
Birden çok yüklemli cümle diyoruz.
Burada dikkat edeceğimiz şey bu yüklemler ya da cümleler virgülle ya da noktalı virgül ile peşi sıra gelecekler.
Uzaklara bakıp durdu, yavaşça yürüdü.
Uzaklara bakıp durdu cümlesi yavaşça yürüdü cümlesi.
Durdu bizim için burada yüklem, yürüdü burada bizim için yüklem.
Bu iki cümle bir virgül ile sıralanmış durumda.
Birden çok yüklemli cümle diyoruz.
Şurada bakın bir fiilimsi var, hiç farketmez, burası bir cümle, Bir başka cümle gelmiş.
Virgül ile de ayrıldığı için birden çok yüklemli cümle diyoruz.
Ne söylediğini anlamadık, çok hızlı konuştu.
Ne söylediğini anlamadık bir cümle.
Çok hızlı konuştu bir başka cümle.
Anlamadık bizim için yüklem.
Konuştu yüklem.
Virgülle sıralanmış.
Ev toplandı, temizlendi; misafirler ağırlandı.
Ev toplandı.
Temizlendi.
Birlikte misafirler ağırlandı.
Birlikte ve arada bir ne var?
Noktalı virgül var.
Ev toplandı, yüklem.
Temizlendi yüklem.
Ağırlandı yüklem.
Üç tane yüklemimiz var.
Noktalı virgülle sıralanmış.
Birden çok yüklemli cümle diyoruz.
Bağlacı olan cümle.
Birden fazla cümlenin bağlaçlarla bağlanmasıyla oluşan cümlelerdir.
Dikkat edeceğiz, burada birden çok cümle olacak fakat bu sefer bağlaçla birbirine bağlanacak.
Tatlıyı severim ama yemekten önce yerim.
Tatlıyı severim.
Yemekten önce yerim.
Yüklem.
Yüklem.
ama bu sefer bir bağlaçla ne oldu?
Bağlandı.
O zaman bağlacı olan cümle deriz.
Yapısına göre bağlacı olan cümle.
Kimseye içini dökemiyor ve ağlıyordu.
Kimseye içini dökemiyor, ağlıyordu.
Yüklem.
Yüklem.
Bir bağlaçla birbirine bağlanmış durumda.
O zaman yapısına göre bağlacı olan cümle diyoruz.
Bağlıcı olan cümle.
Buraya dikkat!
İçerisinde bağlaç olan her cümle bağlı cümle demek değildir.
Yani bağlaç gördüğünüz her cümleye biz yapısına göre bağlı cümle demeyeceğiz.
Bakalım şimdi.
Ayşe de bizimle gelecek.
Şurada bir bağlacımız var fakat Ayşe ifadesi bir cümle midir?
Hayır.
Evet, bizimle gelecek bir cümle olabilir ama Ayşe bir cümle değil.
Buradaki önemli olan neydi?
Bağlaç iki ayrı cümleyi ya da değişik cümleleri birbirine bağlayacaktır.
Burası o yüzden yapısına göre nedir?
Tek yüklemli cümledir burası.
Gelecek yüklem, tek yüklemli cümledir.
Kitap ve defterini almayı unutma.
Ve bağlacımız var.
Evet defterini almayı unutma.
Evet bir cümle fakat kitap bir cümle değil.
Burada iki ayrı kelimeyi birbirine bağlamış durumda.
Yüklemimiz şurası.
Tek yüklemli cümle yine.
Birincisi tek yüklemli cümle.
Bakalım özelliği neymiş?
Tek yargı bildiren cümlelerdir.
Tek yargı yani tek yüklem demektir.
Yargı ifadesi yüklemimizi anlatır.
Tek yüklemli cümlelerin içinde başka bir fiil ya da fiilimsi olmaz.
Fiilden kastettiğimiz şey çekimli bir fiil olmayacak ya da fiilimsi olmayacak.
Tek yüklemli cümle diyoruz.
Bakalım örneğimize Güzel günler göreceğiz derken bizim yüklemimiz hangisi?
Göreceğiz yüklem.
Fiil aynı zamanda yüklemimizin türü.
O zaman başka bir fiilimsi var mı cümlemizin içerisinde ya da başka bir fiil var mı cümlemizin içerisinde?
Yok.
Yapısına göre ne diyoruz artık biz bu cümleye?
Tek yüklemli cümle diyoruz.
Tek yüklemimiz var çünkü.
Bakalım cümlelerimize Bu havada birden yağmur bastırdı.
Derken yüklemimiz nedir?
Bastırdı yüklem.
Bastırmak fiil.
Bir başka fiil ya da fiilimsi var mı cümlemizin içerisinde?
İsim fiil, sıfat fiil, zarf fiil ya da çekimli bir fiil yok.
O zaman yapısına göre ne diyoruz?
Tek yüklemli cümle diyoruz.
Diğer cümlemize bakalım.
Ankara'dan bir kuş uçtu güneye doğru derken yüklemimiz nedir bu cümlede?
Uçtu yüklem fiil gördüğümüz üzere devrik bir cümle sonda değil, Şunlar neydi?
Kurallıydı.
Baktığımız zaman cümlemizde bir fiilimiz var mı?
Ya da başka bir fiil var mı?
Yok.
O zaman yapısına göre yine tek yüklemli cümle diyoruz.
Tek bir yargı var yani cümlemizde fiilimsi de yok.
İçinde fiilimsi olan cümle yani cümlemizin içerisinde yüklemimiz olacak tabii ki.
Fakat yüklemin dışında baktığımız zaman da fiilimsi göreceğiz.
İsim fiil, sıfat fiil, zarf fiil hiç fark etmez, Herhangi bir tanesi olabilir, Arkasına bakmadan gitti.
Yüklemimizi bulalım ilk önce.
Gitti yüklem.
Fiil olduğunu belirtelim.
Bakmadan ifadesine baktığımız zaman nedir?
Burası bir fiilimsi -madan -meden eklerini düşünelim.
Nedir?
Hem de zarf fiil.
Evet, nedir o zaman yapısına göre?
İçinde fiilimsi olan cümledir.
Yapısına göre içinde fiilimsi olan cümle.
Onunla görüşmek istiyorum cümlesine bakalım şimdi.
Yüklemimiz nedir?
Istiyorum.
Yüklem istemek fiil.
Başka bir fiil ya da fiilimsi var mı?
Cümlemizde baktığımız zaman görüşmek ifadesi nedir bizim için?
Bir fiilimsidir.
Fiilimsi Baktığımız zaman ne çeşit fiilimsi?
-mak -mek eki olduğuna göre isim fiil.
Yapısına göre ne diyoruz?
İçinde fiilimsi olan cümle.
Ne diyoruz?
Erkenden çıkıp koşturarak yetişmeye çalıştım cümlesinde.
Bakalım şimdi.
Çalıştım yüklem fiil.
Bakalım fiilimsiler var mı?
Birkaç tane var üstelik.
Çıkıp derken şurası bizim için bir fiilimsidir -ıp eki var.
Fiilimsi ve de zarf fiil, Koşturarak derken yine bizim için bir fiilimsi.
-arak -erek ekimiz neydi?
Yine zarf fiil.
Yetişmeye ederken yine filimsi.
-me ekimiz ne ekiydi?
İsim fiil.
Cümlemizde üç tane fiilimsi var.
Üç tane dört tane olmasına bile gerek yok.
Bir tane bile varsa yapısına göre diyoruz.
İçinde fiilimsi olan cümle diyoruz.
Birden çok yüklemli cümle, bir diğer ismiyle sıralı cümle, aralarında anlam ilgisi olan birden çok cümlenin virgül ya da noktalı virgül ile bir araya gelip sıralandıkları cümlelerdir.
Yani her virgül ve noktalı virgül gördüğümüz cümle değil.
Birden çok cümlenin virgül ya da noktalı virgül ile peş peşe gelmesi burada bizim için önemli bir ayrıntı.
Bakalım cümlemize.
Yemeğimi yedim, dersimi çalıştım.
Yemeğimi yedim bir cümledir.
Çünkü burada bir yedim ifadesi yüklemimiz var.
Dersimi çalıştım, bir başka cümlemiz.
Burada bir başka yüklemimiz var.
Her yüklem bir cümleye eşittir diyoruz.
Aslında bu iki cümle virgül ile ne yapmış?
Sıralanmış durumda.
Şuraya bir yüklem diyelim, şuraya bir yüklem diyelim virgülle bu iki cümle peşi sıra gelmiş.
O zaman yapısına göre ne diyoruz biz bu cümle için?
Birden çok yüklemli cümle diyoruz.
Burada dikkat edeceğimiz şey bu yüklemler ya da cümleler virgülle ya da noktalı virgül ile peşi sıra gelecekler.
Uzaklara bakıp durdu, yavaşça yürüdü.
Uzaklara bakıp durdu cümlesi yavaşça yürüdü cümlesi.
Durdu bizim için burada yüklem, yürüdü burada bizim için yüklem.
Bu iki cümle bir virgül ile sıralanmış durumda.
Birden çok yüklemli cümle diyoruz.
Şurada bakın bir fiilimsi var, hiç farketmez, burası bir cümle, Bir başka cümle gelmiş.
Virgül ile de ayrıldığı için birden çok yüklemli cümle diyoruz.
Ne söylediğini anlamadık, çok hızlı konuştu.
Ne söylediğini anlamadık bir cümle.
Çok hızlı konuştu bir başka cümle.
Anlamadık bizim için yüklem.
Konuştu yüklem.
Virgülle sıralanmış.
Ev toplandı, temizlendi; misafirler ağırlandı.
Ev toplandı.
Temizlendi.
Birlikte misafirler ağırlandı.
Birlikte ve arada bir ne var?
Noktalı virgül var.
Ev toplandı, yüklem.
Temizlendi yüklem.
Ağırlandı yüklem.
Üç tane yüklemimiz var.
Noktalı virgülle sıralanmış.
Birden çok yüklemli cümle diyoruz.
Bağlacı olan cümle.
Birden fazla cümlenin bağlaçlarla bağlanmasıyla oluşan cümlelerdir.
Dikkat edeceğiz, burada birden çok cümle olacak fakat bu sefer bağlaçla birbirine bağlanacak.
Tatlıyı severim ama yemekten önce yerim.
Tatlıyı severim.
Yemekten önce yerim.
Yüklem.
Yüklem.
ama bu sefer bir bağlaçla ne oldu?
Bağlandı.
O zaman bağlacı olan cümle deriz.
Yapısına göre bağlacı olan cümle.
Kimseye içini dökemiyor ve ağlıyordu.
Kimseye içini dökemiyor, ağlıyordu.
Yüklem.
Yüklem.
Bir bağlaçla birbirine bağlanmış durumda.
O zaman yapısına göre bağlacı olan cümle diyoruz.
Bağlıcı olan cümle.
Buraya dikkat!
İçerisinde bağlaç olan her cümle bağlı cümle demek değildir.
Yani bağlaç gördüğünüz her cümleye biz yapısına göre bağlı cümle demeyeceğiz.
Bakalım şimdi.
Ayşe de bizimle gelecek.
Şurada bir bağlacımız var fakat Ayşe ifadesi bir cümle midir?
Hayır.
Evet, bizimle gelecek bir cümle olabilir ama Ayşe bir cümle değil.
Buradaki önemli olan neydi?
Bağlaç iki ayrı cümleyi ya da değişik cümleleri birbirine bağlayacaktır.
Burası o yüzden yapısına göre nedir?
Tek yüklemli cümledir burası.
Gelecek yüklem, tek yüklemli cümledir.
Kitap ve defterini almayı unutma.
Ve bağlacımız var.
Evet defterini almayı unutma.
Evet bir cümle fakat kitap bir cümle değil.
Burada iki ayrı kelimeyi birbirine bağlamış durumda.
Yüklemimiz şurası.
Tek yüklemli cümle yine.
