Yardımcı ögeler.
Nesneyle başlıyoruz.
Nesne nedir?
Öznenin yaptığı işten etkilenen ögedir.
Öznenin yaptığı işten etkilenen ögeye biz nesne diyoruz.
Nesne ikiye ayrılıyor.
Belirtilen nesne ve belirtisiz nesne olmak üzere.
Belirtilen nesnenin sorusu neyi ya da kimi?
Belirsiz nesnenin sorusu ne?
Belirtilen nesnenin sorusu neyi derken şu i ler bizim yardımcımız olabilir.
Belirtilinin i si gibi düşünün.
Belirtilinin i si gibi düşünebilirsiniz.
Böyle bir kısayol olabilir, size belirtisiz nesnenin sorusu zaten neymiş ne?
Dikkat etmemiz gereken bir durum var.
Özneyi bulmak için de ne sorusunu soruyoruz.
O zaman biz bunları nasıl birbirine karıştırmayacağız?
Dikkat edelim hemen, cümle ögeleri bulunurken ilk önce yüklem ve özne bulunduktan sonra diğer ögeler bulunmalıdır.
Yani ilk olarak sorulan ne sorusu daima özneyi buldurur.
Birinci ne özneyi buldurur, sonra soracağınız ne sorusu belirtisiz nesneyi buldurur arkadaşlar.
Buraya dikkat edelim.
Cümlemize bakalım.
Bugün teyzesini ziyaret edecekmiş.
Ne yapıyoruz ilk önce yüklemi buluyoruz, sonra özneyi buluyoruz, sonrasında yardımcı ögelerimize başlıyoruz.
Bizim ilk etaptaki yardımcı ögemiz nedir?
Nesnedir.
İlk önce yüklem.
Nedir?
Edecek, edecekmiş mi yoksa ziyaret edecekmiş mi?
Tabii ki ziyaret edecekmiş.
Birbirinden ayırt edemeyiz.
Ziyaret etmek bir deyimdir çünkü yüklemimiz burası.
Fiil.
En son ifademiz fiil olduğu için ziyaret edecekmiş fiil cümlesi diyoruz.
Kim ziyaret edecekmiş hemen onu bulalım, kim var mı cümlede gözüküyor mu?
Edecekmiş dediğine göre bir o kişisinden bahsediyor.
O zaman nedir?
Üçüncü şöyle gizli özne yani gizli ya da gerçek özne idi zaten.
Tekrar tekrar yazmıyorum.
Gizli öznemiz O.
Kimi ziyaret edecekmiş?
Teyzesini.
Bakın kimi.
Şöyle bir i miz de var cevapta farkındaysak.
Kimi dediğime göre belirtili nesne.
Şurada çay içelim.
Bakalım şimdi yüklemimiz nedir?
İçelim.
Yüklem fiil midir, isim midir?
İçmek fiil o zaman bu bir fiil cümlesi yüklem türüne göre.
Hemen özneyi buluyoruz, içelim, kim içelim dediğine göre biz.
Nedir?
Gizli özne yani gerçek özne.
Ne içelim?
Ne sorusunu sordum.
Çay.
Var mı herhangi bir ekimiz?
Neyi kimi demedik, ne dedik.
O zaman nedir?
Belirtisiz nesne.
Soruları ezberlemek durumundayız.
Soruları unutmayacağız.
Birinci ne sorusu?
İhtiyaç duyuluyorsa özne ikinci ne sorusu nesne.
Burada kim sorusu öznemizi karşıladı.
Kaan kitabın kapağını çok beğenmiş.
Yüklemimiz nedir?
Beğenmiş.
Fiil beğenmek.
Kim beğenmiş?
Kaan beğenmiş, burada açık ve net ortada öznemiz.
Neyi beğenmiş, kapağını mı, kitabın kapağını mı birlikte alacağız?
Tamlamalar hiçbir zaman birbirinden ayrılmaz.
O zaman neyi sorusu da cevapladığına göre belirtili nesne diyoruz.
Demek ki ögeler de tamlama olarak karşımıza çıkabiliyorlar.
Hiçbir şekilde de birbirinden ayırmıyoruz, yüklemde de böyle, Öznede de böyle, nesnede de böyle.
Dolaylı tümleçte de böyle olacak.
Zarf tümlecinde de böyle olacak.
Bugün çok güzel bir elbise giymiş.
Yüklemimiz nedir?
Giymiş.
Ve fiil.
Kim giymiş?
Var mı?
Ayşe, Fatma falan?
Böyle isimler yok.
O zaman yüklemdeki gizli ifademize bakalım.
Kişi ekimize bakacağız.
Giymiş.
Kim o?
Yani üçüncü tekil kişi gizli öznemiz şurada.
Tekrar hatırlatalım gizli özne de gerçek öznedir.
Çünkü o kişisi bu eylemi gerçekleştirmiş belli.
Ne giymiş?
Ne giymiş?
Ne diyoruz hemen burada?
Çok güzel bir elbise.
Belirtisiz nesne.
Ne sorusuna cevap verdiği için.
Nesneyle başlıyoruz.
Nesne nedir?
Öznenin yaptığı işten etkilenen ögedir.
Öznenin yaptığı işten etkilenen ögeye biz nesne diyoruz.
Nesne ikiye ayrılıyor.
Belirtilen nesne ve belirtisiz nesne olmak üzere.
Belirtilen nesnenin sorusu neyi ya da kimi?
Belirsiz nesnenin sorusu ne?
Belirtilen nesnenin sorusu neyi derken şu i ler bizim yardımcımız olabilir.
Belirtilinin i si gibi düşünün.
Belirtilinin i si gibi düşünebilirsiniz.
Böyle bir kısayol olabilir, size belirtisiz nesnenin sorusu zaten neymiş ne?
Dikkat etmemiz gereken bir durum var.
Özneyi bulmak için de ne sorusunu soruyoruz.
O zaman biz bunları nasıl birbirine karıştırmayacağız?
Dikkat edelim hemen, cümle ögeleri bulunurken ilk önce yüklem ve özne bulunduktan sonra diğer ögeler bulunmalıdır.
Yani ilk olarak sorulan ne sorusu daima özneyi buldurur.
Birinci ne özneyi buldurur, sonra soracağınız ne sorusu belirtisiz nesneyi buldurur arkadaşlar.
Buraya dikkat edelim.
Cümlemize bakalım.
Bugün teyzesini ziyaret edecekmiş.
Ne yapıyoruz ilk önce yüklemi buluyoruz, sonra özneyi buluyoruz, sonrasında yardımcı ögelerimize başlıyoruz.
Bizim ilk etaptaki yardımcı ögemiz nedir?
Nesnedir.
İlk önce yüklem.
Nedir?
Edecek, edecekmiş mi yoksa ziyaret edecekmiş mi?
Tabii ki ziyaret edecekmiş.
Birbirinden ayırt edemeyiz.
Ziyaret etmek bir deyimdir çünkü yüklemimiz burası.
Fiil.
En son ifademiz fiil olduğu için ziyaret edecekmiş fiil cümlesi diyoruz.
Kim ziyaret edecekmiş hemen onu bulalım, kim var mı cümlede gözüküyor mu?
Edecekmiş dediğine göre bir o kişisinden bahsediyor.
O zaman nedir?
Üçüncü şöyle gizli özne yani gizli ya da gerçek özne idi zaten.
Tekrar tekrar yazmıyorum.
Gizli öznemiz O.
Kimi ziyaret edecekmiş?
Teyzesini.
Bakın kimi.
Şöyle bir i miz de var cevapta farkındaysak.
Kimi dediğime göre belirtili nesne.
Şurada çay içelim.
Bakalım şimdi yüklemimiz nedir?
İçelim.
Yüklem fiil midir, isim midir?
İçmek fiil o zaman bu bir fiil cümlesi yüklem türüne göre.
Hemen özneyi buluyoruz, içelim, kim içelim dediğine göre biz.
Nedir?
Gizli özne yani gerçek özne.
Ne içelim?
Ne sorusunu sordum.
Çay.
Var mı herhangi bir ekimiz?
Neyi kimi demedik, ne dedik.
O zaman nedir?
Belirtisiz nesne.
Soruları ezberlemek durumundayız.
Soruları unutmayacağız.
Birinci ne sorusu?
İhtiyaç duyuluyorsa özne ikinci ne sorusu nesne.
Burada kim sorusu öznemizi karşıladı.
Kaan kitabın kapağını çok beğenmiş.
Yüklemimiz nedir?
Beğenmiş.
Fiil beğenmek.
Kim beğenmiş?
Kaan beğenmiş, burada açık ve net ortada öznemiz.
Neyi beğenmiş, kapağını mı, kitabın kapağını mı birlikte alacağız?
Tamlamalar hiçbir zaman birbirinden ayrılmaz.
O zaman neyi sorusu da cevapladığına göre belirtili nesne diyoruz.
Demek ki ögeler de tamlama olarak karşımıza çıkabiliyorlar.
Hiçbir şekilde de birbirinden ayırmıyoruz, yüklemde de böyle, Öznede de böyle, nesnede de böyle.
Dolaylı tümleçte de böyle olacak.
Zarf tümlecinde de böyle olacak.
Bugün çok güzel bir elbise giymiş.
Yüklemimiz nedir?
Giymiş.
Ve fiil.
Kim giymiş?
Var mı?
Ayşe, Fatma falan?
Böyle isimler yok.
O zaman yüklemdeki gizli ifademize bakalım.
Kişi ekimize bakacağız.
Giymiş.
Kim o?
Yani üçüncü tekil kişi gizli öznemiz şurada.
Tekrar hatırlatalım gizli özne de gerçek öznedir.
Çünkü o kişisi bu eylemi gerçekleştirmiş belli.
Ne giymiş?
Ne giymiş?
Ne diyoruz hemen burada?
Çok güzel bir elbise.
Belirtisiz nesne.
Ne sorusuna cevap verdiği için.
