İsim fiil bir diğer ismiyle Mastar.
Fiilimsi çeşitlerimizden birincisi isim fiildir.
Fiillere getirilen -ma -ış -mak ekleriyle yapılır.
Bu eklerden bir tanesini kullanacağız.
Daha doğrusu parantez içi kısımlarında -ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek şeklinde karşımıza çıkacağını da belirtmiş.
Şimdi burada kısa bir kodlama olarak şunu düşünebiliriz.
Mayışmak şeklinde aklımızda tutabiliriz isim fiil eklerini.
Y'yi kaldırdığımız zaman ma ış mak ekleri karşımıza çıkıyor.
Bu şekilde kodlama yapabiliriz örneklerden.
Şimdi isim fiilleri kavramaya başlayalım.
Seni görmek için geldim.
Buradaki görmek ifadesine dikkat edelim.
Görmek gör fiili sonrasında bir mek ekini almış.
Görme eylemini mek eki ne yapmış?
İsimleştirmiş, Artık burada o zaman biz görmek ifadesine ne diyeceğiz?
Şuraya bir ilk önce bir fiil diyelim şurası isim fiil eki diyelim.
Görmek artık bizim için nedir?
Fiilimsi çeşitlerinden isim fiildir.
Zaten şöyle bir bilgimiz var bizim bir sözcüğün fiil olup olmadığını anlamak için biz sonuna mak mek eki getiririz.
Fakat bunu yazıda koyduğumuz zaman artık bu sözcük fiil olmaktan çıkar ve isimleşir, mastar hale gelir.
Yani şu peki mesela şu geldim'e baktığımız zaman bu bir fiilimsi mi?
Her gördüğümüz fiil fiilimsi olma özelliği taşır mı?
Gelmek fiilimiz.
Di eki almış, m eki almış.
Di nedir?
Kip ikidir görülen geçmiş zaman.
Me nedir?
Birinci tekil kişi ekidir.
O zaman burası çekimli bir filmdir.
Baktığımız zaman zaten şuradaki isim fiil aynı zamanda ne olarak kullanılmış olacak?
İsim görevinde kullanılmış olacak.
Evet bir başka cümlemize bakalım.
Görüşleriniz benim için önemli cümlesinde görüşleriniz ifadesi görmek fiilimiz.
Görüş İş, iş, aş, iş.
eki mi değil mi buna bir bakalım.
Sonrasında ler iniz almış.
Baktığımız zaman burası bir fiil görmek, görüş ifadesinde baktığınıza görüşmek de bir fiildir.
Fakat buradaki iki kişinin birbiriyle görüşmesi mi yoksa bir kişinin fikri mi ya da fikirleri mi aklımıza gelecek?
Burada karşılıklı bir görüşmeden bahsetmediği için buradaki iş ikimiz üş şekline bürünmüş görüyoruz ki.
İsim fiil ekidir.
Yani görmek fiilini artık buradaki -iş ekimiz ne yapmış?
İsimleştirmiştir.
O zaman burası bizim için bir isim fiilde isim görevinde kullanılmıştır artık burası.
Başka türlü ne şekilde anlıyoruz, bakın isim çekim eki almış, iyelik eki almış.
Gördüğümüz üzere isim görevinde olduklarını da bu şekilde görüyoruz.
Evet, oturma iznimiz yokmuş.
Bakalım şimdi oturma iznimiz yokmuş derken burada fiile benzeyen ifade şurası.
Oturma.
Bakalım oturmak fiilimiz.
Şurada bir ma ekimiz var.
Buradaki ma ekimiz olumsuzluk eki değil.
Gördüğümüz üzere oturmak eylemini isimleştirmiş.
Burası oturma şekline büründürülmüş.
İsim fiil ekimiz burası, olumsuzluk eki değil.
O zaman burası bizim için nedir?
İsim fiilidir.
İsim fiiller isim görevinde kullanılırlar.
Evet devam edelim.
Kendimizi geliştirmeye çalışmalıyız.
Bakalım şimdi.
Geliştirmeye ifadesine bakalım, çalışmalıyız ifadesine bakalım, ikisi de fiile benziyor, hangisi fiil, hangisi fiilimsi bir değerlendirelim.
İlk şuradan başlayalım bu sefer.
Çalışmalıyız.
Çalışmak fiilimiz.
-malı ekini almış gereklilik kipiydi hatırlarsınız ki kip eki diyelim.
Değil mi?
Şurası fiilimiz, y kaynaştırma harfimiz.
Iz nedir?
Biz yani kişi eki o zaman burası çekimli fiil.
Fiilimsi değil, geliştirmeye bakalım şimdi.
Gelişmek, geliştirmek.
Şöyle aldık fiil dedik buraya geliştirme.
Olumsuzluk eki mi buradaki me?
Hayır.
Geliştirme eylemini geliştirmek eylemi daha doğrusu, isimleştirmiş o zaman isim fiil eki y kaynaştırma harfimiz bakın isim hal eki e yönelme eki.
Şuradan şöyle belirtelim.
İsim fiil diyelim.
İsim fiil olduğu için burası isim görevinde.
Burası zaten normal fiil görevindedir.
Onun bakışlarından ürktüm.
Bakalım şimdi bakışlarından var, bir de ürktüm var, hangisi fiil acaba hangisi fiil ise buraya bir dikkat edelim.
Bu sefer şuradan başlayalım.
Bakmak fiilimiz, bakış, bakışmak diye bir fiil de var.
Ama burada bakışmak anlamında mı?
Yani iki kişinin karşılıklı bakışması anlamında mı?
Yoksa bir kişinin bakmak eğilimini isimleştirmiş mi?
Onun bakışları dediğine göre o zaman isimleştirmiş.
Ne diyorum o zaman burası isim fiil eki.
-Lar çekim eki zaten -ın aynı şekilde tamlama eki.
-Dan gene hal eki yani bunların hepsi de isimlere gelen ekler.
O zaman şurası bizim için nedir?
İsim fiildir.
Ürktüm ifadesine bakalım.
Ürkmek fiilimiz.
Bakalım şimdi almış olduğu eklere.
-tü var, -me var.
Bu -tü arkadaşlar nedir?
Kip eki.
Yani görülen geçmiş zaman eki olarak gördüğümüz ek burada -tü'ye dönüşmüş burası.
Kip ekidir.
Birinci tekil kişi burası da nedir?
Kişi ekidir.
O zaman ürktüm ifadesi bizim için tertemiz bir fiildir.
Amcasının yanında çalışmak istemiyor.
Bakalım şimdi.
Çalışmak.
-mak ekini gördüğünüz anda zaten ne diyeceksiniz?
İsim fiil ekidir diyeceksiniz arkadaşlar.
İsim fiil eki olduğunu bileceğiz.
Şöyle bir çizelim.
Çalışmak.
Çalış fiilimizde -mak.
isim fiil ekimiz.
Burası artık nedir?
İsim fiildir.
İsim fiil hangi görevde kullanılacak?
Isim görevinde kullanılacak.
Şimdi şuradaki istemiyor ifadesine bakalım.
Istemek fiilimiz.
Mi şeklinde karşımıza çıkıyor.
Bir de -yor var.
Buradaki aslında -mi nedir?
-me ama olumsuzluk.
Şurası neymiş?
Olumsuzluk eki daralma meydana gelmiş.
Sadece olumsuzluk.
-Yor da nedir?
Şimdiki zaman kip eki.
O zaman burası nedir?
Çekimli bir fiildir.
Fiilimiz çalışmak.
Açıklamaya dikkat edelim.
İsim fiil eki aldığı halde bir varlığın ya da kavramın adı olan sözcükleri fiilimsi olarak kabul etmiyoruz.
İsim fiillik alacak fakat herhangi bir varlık ya da kavramın adı ise eğer fiilimsi değil.
Buraya dikkat!
Bakalım şimdi örnek cümlelerimizden devam edelim.
Haydi dondurma yemeye gidelim.
Buradaki dondurma ifadesinde -ma fiilimsi ekimiz isim fiil ekimizdir fakat artık dondurma ifadesi bir kavramın adı olarak karşınıza çıkar.
O zaman burası bizim için kalıcı bir isimdir.
İsim fiil demiyorum artık buna normal isimdir diyoruz.
Evet.
Annemin dolması çok güzel olur derken şuradaki dolma ifadesi evet bir isim fiil eki almış fakat artık bu kalıcı bir isim haline gelmiştir.
Bir kavramın, bir varlığın adı ismin yerine konulmuştur artık.
O yüzden biz buraya ne diyoruz?
Isim diyoruz.
Kalıcı isim.
Kazmayı aldığın yere bırak derken buradaki kazma ifadesi bizim için artık nedir?
Normal isimdir.
İsim fiil eki almış olmasına rağmen kalıcı bir isim haline gelmiştir.
Fiilimsi çeşitlerimizden birincisi isim fiildir.
Fiillere getirilen -ma -ış -mak ekleriyle yapılır.
Bu eklerden bir tanesini kullanacağız.
Daha doğrusu parantez içi kısımlarında -ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek şeklinde karşımıza çıkacağını da belirtmiş.
Şimdi burada kısa bir kodlama olarak şunu düşünebiliriz.
Mayışmak şeklinde aklımızda tutabiliriz isim fiil eklerini.
Y'yi kaldırdığımız zaman ma ış mak ekleri karşımıza çıkıyor.
Bu şekilde kodlama yapabiliriz örneklerden.
Şimdi isim fiilleri kavramaya başlayalım.
Seni görmek için geldim.
Buradaki görmek ifadesine dikkat edelim.
Görmek gör fiili sonrasında bir mek ekini almış.
Görme eylemini mek eki ne yapmış?
İsimleştirmiş, Artık burada o zaman biz görmek ifadesine ne diyeceğiz?
Şuraya bir ilk önce bir fiil diyelim şurası isim fiil eki diyelim.
Görmek artık bizim için nedir?
Fiilimsi çeşitlerinden isim fiildir.
Zaten şöyle bir bilgimiz var bizim bir sözcüğün fiil olup olmadığını anlamak için biz sonuna mak mek eki getiririz.
Fakat bunu yazıda koyduğumuz zaman artık bu sözcük fiil olmaktan çıkar ve isimleşir, mastar hale gelir.
Yani şu peki mesela şu geldim'e baktığımız zaman bu bir fiilimsi mi?
Her gördüğümüz fiil fiilimsi olma özelliği taşır mı?
Gelmek fiilimiz.
Di eki almış, m eki almış.
Di nedir?
Kip ikidir görülen geçmiş zaman.
Me nedir?
Birinci tekil kişi ekidir.
O zaman burası çekimli bir filmdir.
Baktığımız zaman zaten şuradaki isim fiil aynı zamanda ne olarak kullanılmış olacak?
İsim görevinde kullanılmış olacak.
Evet bir başka cümlemize bakalım.
Görüşleriniz benim için önemli cümlesinde görüşleriniz ifadesi görmek fiilimiz.
Görüş İş, iş, aş, iş.
eki mi değil mi buna bir bakalım.
Sonrasında ler iniz almış.
Baktığımız zaman burası bir fiil görmek, görüş ifadesinde baktığınıza görüşmek de bir fiildir.
Fakat buradaki iki kişinin birbiriyle görüşmesi mi yoksa bir kişinin fikri mi ya da fikirleri mi aklımıza gelecek?
Burada karşılıklı bir görüşmeden bahsetmediği için buradaki iş ikimiz üş şekline bürünmüş görüyoruz ki.
İsim fiil ekidir.
Yani görmek fiilini artık buradaki -iş ekimiz ne yapmış?
İsimleştirmiştir.
O zaman burası bizim için bir isim fiilde isim görevinde kullanılmıştır artık burası.
Başka türlü ne şekilde anlıyoruz, bakın isim çekim eki almış, iyelik eki almış.
Gördüğümüz üzere isim görevinde olduklarını da bu şekilde görüyoruz.
Evet, oturma iznimiz yokmuş.
Bakalım şimdi oturma iznimiz yokmuş derken burada fiile benzeyen ifade şurası.
Oturma.
Bakalım oturmak fiilimiz.
Şurada bir ma ekimiz var.
Buradaki ma ekimiz olumsuzluk eki değil.
Gördüğümüz üzere oturmak eylemini isimleştirmiş.
Burası oturma şekline büründürülmüş.
İsim fiil ekimiz burası, olumsuzluk eki değil.
O zaman burası bizim için nedir?
İsim fiilidir.
İsim fiiller isim görevinde kullanılırlar.
Evet devam edelim.
Kendimizi geliştirmeye çalışmalıyız.
Bakalım şimdi.
Geliştirmeye ifadesine bakalım, çalışmalıyız ifadesine bakalım, ikisi de fiile benziyor, hangisi fiil, hangisi fiilimsi bir değerlendirelim.
İlk şuradan başlayalım bu sefer.
Çalışmalıyız.
Çalışmak fiilimiz.
-malı ekini almış gereklilik kipiydi hatırlarsınız ki kip eki diyelim.
Değil mi?
Şurası fiilimiz, y kaynaştırma harfimiz.
Iz nedir?
Biz yani kişi eki o zaman burası çekimli fiil.
Fiilimsi değil, geliştirmeye bakalım şimdi.
Gelişmek, geliştirmek.
Şöyle aldık fiil dedik buraya geliştirme.
Olumsuzluk eki mi buradaki me?
Hayır.
Geliştirme eylemini geliştirmek eylemi daha doğrusu, isimleştirmiş o zaman isim fiil eki y kaynaştırma harfimiz bakın isim hal eki e yönelme eki.
Şuradan şöyle belirtelim.
İsim fiil diyelim.
İsim fiil olduğu için burası isim görevinde.
Burası zaten normal fiil görevindedir.
Onun bakışlarından ürktüm.
Bakalım şimdi bakışlarından var, bir de ürktüm var, hangisi fiil acaba hangisi fiil ise buraya bir dikkat edelim.
Bu sefer şuradan başlayalım.
Bakmak fiilimiz, bakış, bakışmak diye bir fiil de var.
Ama burada bakışmak anlamında mı?
Yani iki kişinin karşılıklı bakışması anlamında mı?
Yoksa bir kişinin bakmak eğilimini isimleştirmiş mi?
Onun bakışları dediğine göre o zaman isimleştirmiş.
Ne diyorum o zaman burası isim fiil eki.
-Lar çekim eki zaten -ın aynı şekilde tamlama eki.
-Dan gene hal eki yani bunların hepsi de isimlere gelen ekler.
O zaman şurası bizim için nedir?
İsim fiildir.
Ürktüm ifadesine bakalım.
Ürkmek fiilimiz.
Bakalım şimdi almış olduğu eklere.
-tü var, -me var.
Bu -tü arkadaşlar nedir?
Kip eki.
Yani görülen geçmiş zaman eki olarak gördüğümüz ek burada -tü'ye dönüşmüş burası.
Kip ekidir.
Birinci tekil kişi burası da nedir?
Kişi ekidir.
O zaman ürktüm ifadesi bizim için tertemiz bir fiildir.
Amcasının yanında çalışmak istemiyor.
Bakalım şimdi.
Çalışmak.
-mak ekini gördüğünüz anda zaten ne diyeceksiniz?
İsim fiil ekidir diyeceksiniz arkadaşlar.
İsim fiil eki olduğunu bileceğiz.
Şöyle bir çizelim.
Çalışmak.
Çalış fiilimizde -mak.
isim fiil ekimiz.
Burası artık nedir?
İsim fiildir.
İsim fiil hangi görevde kullanılacak?
Isim görevinde kullanılacak.
Şimdi şuradaki istemiyor ifadesine bakalım.
Istemek fiilimiz.
Mi şeklinde karşımıza çıkıyor.
Bir de -yor var.
Buradaki aslında -mi nedir?
-me ama olumsuzluk.
Şurası neymiş?
Olumsuzluk eki daralma meydana gelmiş.
Sadece olumsuzluk.
-Yor da nedir?
Şimdiki zaman kip eki.
O zaman burası nedir?
Çekimli bir fiildir.
Fiilimiz çalışmak.
Açıklamaya dikkat edelim.
İsim fiil eki aldığı halde bir varlığın ya da kavramın adı olan sözcükleri fiilimsi olarak kabul etmiyoruz.
İsim fiillik alacak fakat herhangi bir varlık ya da kavramın adı ise eğer fiilimsi değil.
Buraya dikkat!
Bakalım şimdi örnek cümlelerimizden devam edelim.
Haydi dondurma yemeye gidelim.
Buradaki dondurma ifadesinde -ma fiilimsi ekimiz isim fiil ekimizdir fakat artık dondurma ifadesi bir kavramın adı olarak karşınıza çıkar.
O zaman burası bizim için kalıcı bir isimdir.
İsim fiil demiyorum artık buna normal isimdir diyoruz.
Evet.
Annemin dolması çok güzel olur derken şuradaki dolma ifadesi evet bir isim fiil eki almış fakat artık bu kalıcı bir isim haline gelmiştir.
Bir kavramın, bir varlığın adı ismin yerine konulmuştur artık.
O yüzden biz buraya ne diyoruz?
Isim diyoruz.
Kalıcı isim.
Kazmayı aldığın yere bırak derken buradaki kazma ifadesi bizim için artık nedir?
Normal isimdir.
İsim fiil eki almış olmasına rağmen kalıcı bir isim haline gelmiştir.
