Arkadaşlar bu dersimize dünyadaki su kaynaklarını inceleyeceğiz.
Denizlerle başlayalım.
Kenar denizler ve iç denizler olmak üzere ikiye ayrılır.
Kenar denizlerimiz, okyanusa kıyısı olan denizlerimizdir.
Japon denizini buna örnek olarak verebiliriz.
İç denizler ise okyanusa en az bir boğaz ile bağlanan denizlerimizdir.
Ülkemizdeki denizler örneğin Marmara Denizi, Akdeniz birer iç denizdir.
Şimdi gölleri inceleyecek olursak göller ise karaların yüzde 2'lik bir kısmını oluşturmaktadır.
Göllerin suları tatlı, tuzlu, sodalı olabilir.
Bu durumu etkileyen faktörlere baktığımız zaman özellikle göllerin sodalı olmasında volkanik kayaç yapısı, acı olmasına karstik kayaç yapısı, tuzlu olmasında enlem gibi faktörler etkili iken, tatlı olmasında ise şöyle bir gölümüz olduğunu düşünelim.
Gideğen yapısı önemlidir.
Ne demek bu gideğen?
Suyunu dışarıya boşaltıp boşaltması.
Soru bankalarında bu tarzda şekiller görürsünüz.
Eğer ki dışarıya doğru akışı varsa bu gideğen olarak ifade edilir.
Şimdi oluşumlarına göre gölleri inceleyecek olursak bunlardan birincisi doğal göllerden tektonik göller.
Tektonik oluşum sonrasında yani tektonizmaya bağlı olarak bir fay, faya bağlı oluşan çukurlarda biriken sulardır.
Bunlara ülkemizden Tuz Gölü, Sapanca, Manyas ve İznik göllerini örnek olarak verebiliriz.
Karstik göller ise erimeye bağlı olarak oluşan çukurlara biriken sulardan oluşur.
Özellikle ülkemizde Akdeniz bölgesinde fazladır.
Salda, Timraş, Kızören gölleri buna örnektir.
Buzul göllerimiz ise buzullar daha çok dağların doruk kısımlarında karşımıza çıkar ülkemizde çünkü ülkemiz mutlak konumundan kaynaklı orta kuşakta bulunur.
Buradaki göllere örnek olarak Aynalı, Kilimli ve Karagöl örnektir.
Volkanik göller ise volkan patlaması sonrasında oluşan Maar gibi krater gibi alanları suların birikmesiyle oluşur.
Nemrut, Acıgöl, Meke Gölü de bu duruma örnek olarak karşımıza çıkar.
Şimdi bu doğal göllerin bulunmuş olduğu alandaki bir de set gözlerimize bakalım arkadaşlar.
Set gözlerimizden birincisi volkanik set gölü.
Aslında bütün bu set göllerinde mantık aynı şekilde seti çeken faktör.
Mesela volkanik set gölünde seti çeken Volkan'dan çıkan malzeme.
Heyelan set gölünde heyelan sonucunda seti çeken malzeme heyelan.
Alüvyal de akarsuyun taşımış olduğu malzeme.
Yine kıyı set gölünde dalganın taşımış olduğu malzeme.
Moran Set Gölü'nde ise buzulun taşımış olduğu malzeme.
Yani hepsi bir set çekiyor ve buna bağlı olarak da göl oluşuyor.
Volkanik set göllerine ülkemizde örnek verecek olursak Erçek, Nazik, Haçlı, Çıldır gölleri örnektir.
Heyelan set gölleri Tortum, heyelan, Abant gölleri.
Alüvyal set gölleri, Mogan, Eymir, Bafa.
Kıyı set gölleri, Büyük Çekmece ve Küçükçekmece göllerini örnek olarak verebiliriz.
Moren set gölleri ise dünyada daha çok yüksek enlemlerde kutuplara yakın yerlerde karşımıza çıkmaktadır.
Yapay göllere baktığımızda ise insanlar tarafından yapılan barajları ifade eder.
Karma göllerde ise bu yukarda saymış olduğumuz faktörlerden ikisinin etkili ya da üçünün etkili olması durumunda oluşur.
Örneğin tektonizma ve volkanizmanın etkili olması, karstik malzemenin ve tektonizmanın etkili olması gibi.
Van Gölü ve Eğirdir'i de karma göl grubuna örnek olarak verebiliriz.
Şimdi rejimlerine göre akarsuları inceleyelim.
Rejimlerine göre akarsular, düzenli rejimli akarsuları, Amazon ve Kongoyu örnek olarak verebiliriz.
Bunlar nerede?
Ekvatoral iklim bölgesinde.
Hepinizin bildiği gibi ekvatoral iklimde düzenli yağış rejimi vardır.
Bundan kaynaklı da bunlar düzenli rejimli akarsular arasında yer alır.
Düzensiz rejimli akarsulara da İndus ve Ganj'ı örnek verebiliriz.
İklim bölgesine baktığımızda muson iklim bölgesidir.
Muson iklim bölgesi ise yaz dönemi yağış alıp kışın almadığı için bunlarda düzensiz grup içerisinde yer alırlar.
Denizlerle başlayalım.
Kenar denizler ve iç denizler olmak üzere ikiye ayrılır.
Kenar denizlerimiz, okyanusa kıyısı olan denizlerimizdir.
Japon denizini buna örnek olarak verebiliriz.
İç denizler ise okyanusa en az bir boğaz ile bağlanan denizlerimizdir.
Ülkemizdeki denizler örneğin Marmara Denizi, Akdeniz birer iç denizdir.
Şimdi gölleri inceleyecek olursak göller ise karaların yüzde 2'lik bir kısmını oluşturmaktadır.
Göllerin suları tatlı, tuzlu, sodalı olabilir.
Bu durumu etkileyen faktörlere baktığımız zaman özellikle göllerin sodalı olmasında volkanik kayaç yapısı, acı olmasına karstik kayaç yapısı, tuzlu olmasında enlem gibi faktörler etkili iken, tatlı olmasında ise şöyle bir gölümüz olduğunu düşünelim.
Gideğen yapısı önemlidir.
Ne demek bu gideğen?
Suyunu dışarıya boşaltıp boşaltması.
Soru bankalarında bu tarzda şekiller görürsünüz.
Eğer ki dışarıya doğru akışı varsa bu gideğen olarak ifade edilir.
Şimdi oluşumlarına göre gölleri inceleyecek olursak bunlardan birincisi doğal göllerden tektonik göller.
Tektonik oluşum sonrasında yani tektonizmaya bağlı olarak bir fay, faya bağlı oluşan çukurlarda biriken sulardır.
Bunlara ülkemizden Tuz Gölü, Sapanca, Manyas ve İznik göllerini örnek olarak verebiliriz.
Karstik göller ise erimeye bağlı olarak oluşan çukurlara biriken sulardan oluşur.
Özellikle ülkemizde Akdeniz bölgesinde fazladır.
Salda, Timraş, Kızören gölleri buna örnektir.
Buzul göllerimiz ise buzullar daha çok dağların doruk kısımlarında karşımıza çıkar ülkemizde çünkü ülkemiz mutlak konumundan kaynaklı orta kuşakta bulunur.
Buradaki göllere örnek olarak Aynalı, Kilimli ve Karagöl örnektir.
Volkanik göller ise volkan patlaması sonrasında oluşan Maar gibi krater gibi alanları suların birikmesiyle oluşur.
Nemrut, Acıgöl, Meke Gölü de bu duruma örnek olarak karşımıza çıkar.
Şimdi bu doğal göllerin bulunmuş olduğu alandaki bir de set gözlerimize bakalım arkadaşlar.
Set gözlerimizden birincisi volkanik set gölü.
Aslında bütün bu set göllerinde mantık aynı şekilde seti çeken faktör.
Mesela volkanik set gölünde seti çeken Volkan'dan çıkan malzeme.
Heyelan set gölünde heyelan sonucunda seti çeken malzeme heyelan.
Alüvyal de akarsuyun taşımış olduğu malzeme.
Yine kıyı set gölünde dalganın taşımış olduğu malzeme.
Moran Set Gölü'nde ise buzulun taşımış olduğu malzeme.
Yani hepsi bir set çekiyor ve buna bağlı olarak da göl oluşuyor.
Volkanik set göllerine ülkemizde örnek verecek olursak Erçek, Nazik, Haçlı, Çıldır gölleri örnektir.
Heyelan set gölleri Tortum, heyelan, Abant gölleri.
Alüvyal set gölleri, Mogan, Eymir, Bafa.
Kıyı set gölleri, Büyük Çekmece ve Küçükçekmece göllerini örnek olarak verebiliriz.
Moren set gölleri ise dünyada daha çok yüksek enlemlerde kutuplara yakın yerlerde karşımıza çıkmaktadır.
Yapay göllere baktığımızda ise insanlar tarafından yapılan barajları ifade eder.
Karma göllerde ise bu yukarda saymış olduğumuz faktörlerden ikisinin etkili ya da üçünün etkili olması durumunda oluşur.
Örneğin tektonizma ve volkanizmanın etkili olması, karstik malzemenin ve tektonizmanın etkili olması gibi.
Van Gölü ve Eğirdir'i de karma göl grubuna örnek olarak verebiliriz.
Şimdi rejimlerine göre akarsuları inceleyelim.
Rejimlerine göre akarsular, düzenli rejimli akarsuları, Amazon ve Kongoyu örnek olarak verebiliriz.
Bunlar nerede?
Ekvatoral iklim bölgesinde.
Hepinizin bildiği gibi ekvatoral iklimde düzenli yağış rejimi vardır.
Bundan kaynaklı da bunlar düzenli rejimli akarsular arasında yer alır.
Düzensiz rejimli akarsulara da İndus ve Ganj'ı örnek verebiliriz.
İklim bölgesine baktığımızda muson iklim bölgesidir.
Muson iklim bölgesi ise yaz dönemi yağış alıp kışın almadığı için bunlarda düzensiz grup içerisinde yer alırlar.
