Yer ve zaman yerimizi ifade ederken ya matematik mutlak konumla veya da özel konumla ifade ederiz.
Matematik mutlak konum bir yerin başlangıç paraleline veya başlangıç meridyenine göre konumudur.
Özel konum ise, diğer ismiyle göreceli konum, bu ise tamamen o bölgeye ait olan kendine has olan özellikleridir.
Matematik konumumuzu ifade ederken paralel ve meridyenlere ihtiyaç duyarız.
Paralel ve meridyenler aslında hayali çizgilerdir.
Ancak bu hayali çizgiler olmadan konumumuzu tam ifade edemeyeceğimiz için bu hayali çizgilere ihtiyaç duyarız.
Şimdi paralellerin ve meridyenlerin neler olduğunu tanıyalım.
Paralel başlangıç paraleli ekvatordur.
Bir yerin ekvatora olan uzaklığını ifade etmektedir ve 90 tane kuzey yarımkürede, 90 tane güney yarım kürede toplamda 180 tane paralelimiz vardır.
Dünyamız şekli kare olmadığı için, geoid olduğu için ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe şekilde de gördüğümüz gibi boyları kısalır ve iki paralel arası her yerde 111 kilometredir.
Bununla ilgili karşımıza sorularda hesaplamalar gelir.
Şimdi bunun örneğine bakalım.
Bu örneğe bakmadan önce bu tarz koordinat sistemini gördüğümüzde nasıl yorumlamamız gerektiğini öğrenelim.
Şimdi buradaki yatay çizgiler bize enlem derecelerini, boyuna çizgiler ise meridyenleri boylam derecelerini vermektedir.
O zaman yataydaki çizgilere baktığımızda nasıl yorumlamamız gerekir?
Eğer ki sayılar burada da olduğu gibi güneye doğru büyüyorsa biz bu merkez için güney yarım kürede deriz.
Eğer ki kuzeye doğru büyüseydi kuzey yarım kürede derdik.
Doğuya doğru büyüse doğuda, ancak burada biz batıya doğru büyüdüğünü görüyoruz, o yüzden bu merkezle ilgili batı dememiz gerekir.
Şimdi gelelim soruya.
Buradaki soruda bize bu merkezin en kuzeyi ile en güneyi arasındaki mesafenin kaç kilometre olduğunu sormuş.
Şimdi bu enlem güney yarımkürede yer aldığı için ikisi de güney yarımkürede yer aldığı için dereceler o yüzden çıkartıyoruz.
Yani demek ki dereceler aynı yarım kürede ise çıkartılır.
Farklı yarım kürede ise toplanır.
30'dan 20'yi çıkardık, 10 bulduk.
İki paralel arası her yerde 111 kilometre olduğu için de 111 ile çarpıp cevabı bulmuş olduk.
Şimdi meridyenlerin özelliklerine geçelim.
Meridyenler bir yerin başlangıç meridyenine olan uzaklığıdır ve başlangıç meridyenimiz ise İngiltere'den geçer.
Bu tamamen siyasidir.
Bulunmuş olduğu matematik konumla ilgili bir durum değildir ve iki meridyen arasındaki mesafe sadece Ekvator'da 111 kilometredir.
Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe meridyenler arasındaki mesafe daralmaktadır.
Bu da yine dünyamızın şeklinden kaynaklı.
Şimdi buradaki 111 olayı çok karışır.
Paralelde biz ne demiştik iki paralel arası her yerde 111 kilometre ama meridyenlerde iki meridyen arası sadece ekvatorda 111 kilometre ve ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe daraldığını ifade ettik.
Karşımıza burada şu tarz sorular gelir.
Şimdi bazı ülkelerden fazla meridyen geçer.
O zaman kutuplara doğru yaklaştıklarına göre kutuplara yakın olan ülkelerden daha fazla meridyen geçmektedir.
Bunun bir diğer şartı ise doğu batı yönünde geniş olması.
Şimdi düşünelim.
Kanada doğu batı yönünde geniş, aynı zamanda kutuplara yakın bir ülke.
Demek ki Kanada gibi ülkelerden daha fazla meridyen geçer.
Ancak ekvatorda meridyenler arasındaki fark, uzaklık daha fazla olduğu için daha az meridyen geçer ve iki meridyen arası 4 dakikadır her yerde burayı da 4 dakikada geçer.
Buradaki mesafe az olmasına rağmen bu kısmı da 4 dakikada geçer.
Çünkü çizgisel hızdan dolayı burada yol uzun olmasına rağmen 4 dakikada tamamlar.
Çünkü çizgisel hız fazladır.
Kutuplara doğru ise çizgisel hız azalmaktadır.
Başlangıç meridyeninin İngiltere olduğunu ifade ettik.
Doğuda 180 tane, batıda 180 tane, toplamda 360 tane meridyenimiz vardır ve meridyenlerin boyları değişmez.
Ama paralellerin boyları kutuplara doğru daraldığını ifade etmiştik.
Matematik mutlak konum bir yerin başlangıç paraleline veya başlangıç meridyenine göre konumudur.
Özel konum ise, diğer ismiyle göreceli konum, bu ise tamamen o bölgeye ait olan kendine has olan özellikleridir.
Matematik konumumuzu ifade ederken paralel ve meridyenlere ihtiyaç duyarız.
Paralel ve meridyenler aslında hayali çizgilerdir.
Ancak bu hayali çizgiler olmadan konumumuzu tam ifade edemeyeceğimiz için bu hayali çizgilere ihtiyaç duyarız.
Şimdi paralellerin ve meridyenlerin neler olduğunu tanıyalım.
Paralel başlangıç paraleli ekvatordur.
Bir yerin ekvatora olan uzaklığını ifade etmektedir ve 90 tane kuzey yarımkürede, 90 tane güney yarım kürede toplamda 180 tane paralelimiz vardır.
Dünyamız şekli kare olmadığı için, geoid olduğu için ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe şekilde de gördüğümüz gibi boyları kısalır ve iki paralel arası her yerde 111 kilometredir.
Bununla ilgili karşımıza sorularda hesaplamalar gelir.
Şimdi bunun örneğine bakalım.
Bu örneğe bakmadan önce bu tarz koordinat sistemini gördüğümüzde nasıl yorumlamamız gerektiğini öğrenelim.
Şimdi buradaki yatay çizgiler bize enlem derecelerini, boyuna çizgiler ise meridyenleri boylam derecelerini vermektedir.
O zaman yataydaki çizgilere baktığımızda nasıl yorumlamamız gerekir?
Eğer ki sayılar burada da olduğu gibi güneye doğru büyüyorsa biz bu merkez için güney yarım kürede deriz.
Eğer ki kuzeye doğru büyüseydi kuzey yarım kürede derdik.
Doğuya doğru büyüse doğuda, ancak burada biz batıya doğru büyüdüğünü görüyoruz, o yüzden bu merkezle ilgili batı dememiz gerekir.
Şimdi gelelim soruya.
Buradaki soruda bize bu merkezin en kuzeyi ile en güneyi arasındaki mesafenin kaç kilometre olduğunu sormuş.
Şimdi bu enlem güney yarımkürede yer aldığı için ikisi de güney yarımkürede yer aldığı için dereceler o yüzden çıkartıyoruz.
Yani demek ki dereceler aynı yarım kürede ise çıkartılır.
Farklı yarım kürede ise toplanır.
30'dan 20'yi çıkardık, 10 bulduk.
İki paralel arası her yerde 111 kilometre olduğu için de 111 ile çarpıp cevabı bulmuş olduk.
Şimdi meridyenlerin özelliklerine geçelim.
Meridyenler bir yerin başlangıç meridyenine olan uzaklığıdır ve başlangıç meridyenimiz ise İngiltere'den geçer.
Bu tamamen siyasidir.
Bulunmuş olduğu matematik konumla ilgili bir durum değildir ve iki meridyen arasındaki mesafe sadece Ekvator'da 111 kilometredir.
Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe meridyenler arasındaki mesafe daralmaktadır.
Bu da yine dünyamızın şeklinden kaynaklı.
Şimdi buradaki 111 olayı çok karışır.
Paralelde biz ne demiştik iki paralel arası her yerde 111 kilometre ama meridyenlerde iki meridyen arası sadece ekvatorda 111 kilometre ve ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe daraldığını ifade ettik.
Karşımıza burada şu tarz sorular gelir.
Şimdi bazı ülkelerden fazla meridyen geçer.
O zaman kutuplara doğru yaklaştıklarına göre kutuplara yakın olan ülkelerden daha fazla meridyen geçmektedir.
Bunun bir diğer şartı ise doğu batı yönünde geniş olması.
Şimdi düşünelim.
Kanada doğu batı yönünde geniş, aynı zamanda kutuplara yakın bir ülke.
Demek ki Kanada gibi ülkelerden daha fazla meridyen geçer.
Ancak ekvatorda meridyenler arasındaki fark, uzaklık daha fazla olduğu için daha az meridyen geçer ve iki meridyen arası 4 dakikadır her yerde burayı da 4 dakikada geçer.
Buradaki mesafe az olmasına rağmen bu kısmı da 4 dakikada geçer.
Çünkü çizgisel hızdan dolayı burada yol uzun olmasına rağmen 4 dakikada tamamlar.
Çünkü çizgisel hız fazladır.
Kutuplara doğru ise çizgisel hız azalmaktadır.
Başlangıç meridyeninin İngiltere olduğunu ifade ettik.
Doğuda 180 tane, batıda 180 tane, toplamda 360 tane meridyenimiz vardır ve meridyenlerin boyları değişmez.
Ama paralellerin boyları kutuplara doğru daraldığını ifade etmiştik.
