Özel tarihler.
4 tane özel tarihimiz vardır.
21 Haziran, 21 Aralık, 21 Mart ve 23 Eylül.
Şimdi bomba şekilleri karşılaştırarak bakalım.
21 Haziran veyahut da 21 Aralık tarihi, 21 Mart, 23 Eylül tarihini biz şekiller üzerinden nasıl ayırt edebiliriz?
Öncelikli olarak onlara bakalım.
Şimdi benim burada yeşil ile çizmiş olduğum çizgiler bizlere geceyi gösteriyor.
Bütün şekiller de aynı şekilde.
Diğer taraflar ise gündüzü gösterir.
Öncelikli olarak şunu bilmemiz gerekir.
Gündüz bir yerde daha fazla ise o bölgeye güneş ışınları daha büyük açıyla gelmiştir.
O şekilde yorumlayacağız.
Şimdi 21 Haziran mı?
21 Aralık mı?
En çok bu iki tarih karışır.
Öncelikli olarak buna bakalım.
Ekvator'un geçmiş olduğu zaten çizginin derecesi sıfır.
O yüzden Ekvator'u şöyle bir belirgin değiştirelim.
Ekvatorun bulunmuş olduğu alan çizgi olarak şu kısımdan geçiyor.
Şimdi ekvatoru çizdikten sonra şu kısım kuzey yarım küre, şu aşağı kısım ise Güney Yarımküre olarak karşımıza çıktı.
Şimdi dikkat ettiyseniz kuzey yarım kürede gündüz pasta dilimi daha fazla.
Bir yerde gündüz daha fazlaysa güneş ışınları o bölgeye dik gelmiştir.
Zaten güneş ışınlarının en son dik gelmiş olduğu yer kuzeyde yengeç dönencesi.
O zaman diyoruz ki bu şekil 21 Haziran ve güneş ışınları yengeç dönencesine dik gelmiştir.
Şimdi geldik 21 Aralık tarihine.
Yine aynı şekilde ekvator çizgisinin bulunmuş olduğu alanı belirginleştirdik ve bu sefer gece gündüz kısmına bakıyoruz.
Kuzey yarım küreye baktığımız zaman siz elinizi kapatıp daha rahat bir şekilde bakabilirsiniz.
Kuzey yarım kürede yeşil ile gösterilen gece pasta dilimi fazla ama gündüz az.
Güney yarım kürede gündüz fazla, gece az.
O zaman demek ki güneş ışınları güney yarım küreye dik gelecek ve en son dik geldiği yer de zaten güney yarım kürede oğlak dönencesinin bulunmuş olduğu alan.
Şimdi gelelim 21 Mart ve 23 Eylül şeklinde.
Bu şekil zaten ikisinde de ortak.
21 Mart ve 23 Eylül tarihi, biz bu tarihi ne olarak biliyoruz, ekinoks tarih olarak biliyoruz.
Ekinoks ifadesi ne demek?
Gece ile gündüzün eşitliğini ifade eder.
Gece gündüz bu tarihlerde eşit ve zaten şekle baktığımda gece gündüz ortadan tam iki eşit bir şekilde bölmüş.
Bu demek ki eşit bölerse de 21 Mart 23 Eylül şeklini ifade ediyor.
Şimdi gelelim bu tarihlerin özelliklerine.
Şimdi bu tarihte 21 Haziran tarihinde yengeç dönencesinde güneş ışınlarının büyük açıyla geldiğini ifade ettim ve bu tarihte kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresi uzamaktadır.
Şuradaki kısma gelindiği zaman şurası 66 derece 33 dakika Kuzey Kutup dairesidir, şurası ise 90 derece kuzey kutup noktasıdır.
Bunları çok iyi bir şekilde bilmemiz lazım.
Yine şu kısım 66 derece 33 dakika Güney Kutup dairesidir.
Şurası ise 90 dereceyle ifade edilir.
Güney kutup noktasıdır.
Noktalarla daireleri ayırt edeceğiz.
Daireler 66 33', noktalar 90'dan geçer.
Şimdi bu çok önemli.
Bu tarihte kuzeye doğru gittiğimizde gündüzün uzadığını söyledik ve Kuzey Kutup Dairesi bu tarihte 24 saat gündüz yaşarken tam tersi Güney Kutup Dairesi ise 24 saat gece yaşar.
Bu tarihte Güney Kutup dairesi zaten dikkat ederseniz şekli yeşiller geceydi ya o yüzden gecede kalmış 90 güney kutup noktası altı aylık gece, üstteki kısım ise altı aylık gündüz yaşar ve kuzey yarım küreye güneş ışınları büyük açıyla geldiği için kuzey yarım küre yaz mevsimini yaşarken güney yarım küre ise kış mevsimini yaşamaktadır.
Zaten güneş ışınları yengeç dönencesine dik açıyla geliyordu.
Yengeç dönencesinde bu tarihte öğle vaktinde gölge boyu oluşmaz.
Şimdi gelelim 21 Aralık tarihine.
21 Aralık tarihi zaten 21 Haziran tarihinin tam tersi.
Bu sefer güneş ışınları oğlak dönencesine dik geldi.
Güney Yarımküre yaz, Kuzey Yarımküre ne yaptı, kış yaşadı ve güneye doğru gidildikçe gündüz kısalmaya başladı.
Burası 24 saat gece burası 6 ay gece yaşadı ve Güney Kutup Dairesi 24 saat gündüz, Güney Kutup Noktası 6 ay gündüz yaşadı diyebiliriz.
21 Mart ve 23 Eylül tarihinde ise dünyanın her yerinde gece gündüz eşit.
Normalde Ekvator'da yıl boyunca gece gündüz eşitti ya ama burada dünyanın her yerinde.
Burası da 12 saat gece, 12 saat gündüz, burası da 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşar ve güneş ışınları Ekvator'a dik açıyla gelir ve Ekvator'da öğle vakti gölge boyu oluşmaz.
Aydınlanma çemberi ile ilgili maddeye gelelim şimdi.
Şimdi 21 Haziran ve 21 Aralık'ın sadece bir tane ortak maddesi var.
O da aydınlanma çemberi ile ilgili olan kısımdır.
Şimdi dikkat ettiyseniz bu iki şekilde de şöyle bu şekilde çizgiler çekmişim.
Bu çizgiler neyi gösteriyor?
Aydınlanma çemberinin geçtiği yeri.
Şimdi biz şu çizginin ismini öğrenmiştik, Kutup daireleriydi.
Buradaki Kuzey Kutup Dairesi, buradaki ise Güney Kutup Dairesi idi.
İki tarihte de aydınlanma çemberi kutup dairelerinden geçerken 21 Mart'ta tam kutup noktalarından geçerek dünyayı eş bir şekilde ayırır ve gece gündüz eşit olur.
Bu maddeler en ayırt edici özellikleridir.
Genelde kutup noktası, kutup dairesi diye sorularda çok fazla çeldirici olarak karşımıza çıkar.
Bu çok önemli.
Bir de şundan bahsetmek istiyorum.
Güneş ışınlarının tutulmasıyla ilgili maddeler de karşınıza gelir sorularda.
Güneş ışınlarının tutulmasıyla ilgili madde ne demek?
Şu demek.
Bir yere güneş ışını daha büyük açıyla geliyorsa, mesela 21 Mart ve 23 Eylül tarihinde güneş ışınları Ekvator'un bulunmuş olduğu yere büyük açı ile geliyor, tutulma burada en azdır.
Büyük açıyla nereye geliyorsa orada enerji yolda daha az enerji kaybettiği için daha az tutulma olur.
Mesela 21 Aralık'ta buraya dik geliyordu oğlak dönencesinde tutulma burada en az, 21 Haziran'da yengeç dönencesine denk geliyordu.
Tutulma burada en az.
Dik geldiği yerden uzaklaşırsa hatta tutulma artar.
Mesela 21 Haziranda Yengeç dönencesinin bulunmuş olduğu alana en uzak nokta neresi?
Güney Kutup Noktası.
O zaman tutulma da burada en fazladır.
Unutmuyoruz.
21 Haziran için Kuzey yarım küre yaz yaşadı.
21 Aralık tarihi için Güney yarım küre yaz yaşadı.
21 Mart ve 23 Eylül tarihleri ise her iki yarımkürede bahar mevsimi başlangıçlarıdır.
4 tane özel tarihimiz vardır.
21 Haziran, 21 Aralık, 21 Mart ve 23 Eylül.
Şimdi bomba şekilleri karşılaştırarak bakalım.
21 Haziran veyahut da 21 Aralık tarihi, 21 Mart, 23 Eylül tarihini biz şekiller üzerinden nasıl ayırt edebiliriz?
Öncelikli olarak onlara bakalım.
Şimdi benim burada yeşil ile çizmiş olduğum çizgiler bizlere geceyi gösteriyor.
Bütün şekiller de aynı şekilde.
Diğer taraflar ise gündüzü gösterir.
Öncelikli olarak şunu bilmemiz gerekir.
Gündüz bir yerde daha fazla ise o bölgeye güneş ışınları daha büyük açıyla gelmiştir.
O şekilde yorumlayacağız.
Şimdi 21 Haziran mı?
21 Aralık mı?
En çok bu iki tarih karışır.
Öncelikli olarak buna bakalım.
Ekvator'un geçmiş olduğu zaten çizginin derecesi sıfır.
O yüzden Ekvator'u şöyle bir belirgin değiştirelim.
Ekvatorun bulunmuş olduğu alan çizgi olarak şu kısımdan geçiyor.
Şimdi ekvatoru çizdikten sonra şu kısım kuzey yarım küre, şu aşağı kısım ise Güney Yarımküre olarak karşımıza çıktı.
Şimdi dikkat ettiyseniz kuzey yarım kürede gündüz pasta dilimi daha fazla.
Bir yerde gündüz daha fazlaysa güneş ışınları o bölgeye dik gelmiştir.
Zaten güneş ışınlarının en son dik gelmiş olduğu yer kuzeyde yengeç dönencesi.
O zaman diyoruz ki bu şekil 21 Haziran ve güneş ışınları yengeç dönencesine dik gelmiştir.
Şimdi geldik 21 Aralık tarihine.
Yine aynı şekilde ekvator çizgisinin bulunmuş olduğu alanı belirginleştirdik ve bu sefer gece gündüz kısmına bakıyoruz.
Kuzey yarım küreye baktığımız zaman siz elinizi kapatıp daha rahat bir şekilde bakabilirsiniz.
Kuzey yarım kürede yeşil ile gösterilen gece pasta dilimi fazla ama gündüz az.
Güney yarım kürede gündüz fazla, gece az.
O zaman demek ki güneş ışınları güney yarım küreye dik gelecek ve en son dik geldiği yer de zaten güney yarım kürede oğlak dönencesinin bulunmuş olduğu alan.
Şimdi gelelim 21 Mart ve 23 Eylül şeklinde.
Bu şekil zaten ikisinde de ortak.
21 Mart ve 23 Eylül tarihi, biz bu tarihi ne olarak biliyoruz, ekinoks tarih olarak biliyoruz.
Ekinoks ifadesi ne demek?
Gece ile gündüzün eşitliğini ifade eder.
Gece gündüz bu tarihlerde eşit ve zaten şekle baktığımda gece gündüz ortadan tam iki eşit bir şekilde bölmüş.
Bu demek ki eşit bölerse de 21 Mart 23 Eylül şeklini ifade ediyor.
Şimdi gelelim bu tarihlerin özelliklerine.
Şimdi bu tarihte 21 Haziran tarihinde yengeç dönencesinde güneş ışınlarının büyük açıyla geldiğini ifade ettim ve bu tarihte kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresi uzamaktadır.
Şuradaki kısma gelindiği zaman şurası 66 derece 33 dakika Kuzey Kutup dairesidir, şurası ise 90 derece kuzey kutup noktasıdır.
Bunları çok iyi bir şekilde bilmemiz lazım.
Yine şu kısım 66 derece 33 dakika Güney Kutup dairesidir.
Şurası ise 90 dereceyle ifade edilir.
Güney kutup noktasıdır.
Noktalarla daireleri ayırt edeceğiz.
Daireler 66 33', noktalar 90'dan geçer.
Şimdi bu çok önemli.
Bu tarihte kuzeye doğru gittiğimizde gündüzün uzadığını söyledik ve Kuzey Kutup Dairesi bu tarihte 24 saat gündüz yaşarken tam tersi Güney Kutup Dairesi ise 24 saat gece yaşar.
Bu tarihte Güney Kutup dairesi zaten dikkat ederseniz şekli yeşiller geceydi ya o yüzden gecede kalmış 90 güney kutup noktası altı aylık gece, üstteki kısım ise altı aylık gündüz yaşar ve kuzey yarım küreye güneş ışınları büyük açıyla geldiği için kuzey yarım küre yaz mevsimini yaşarken güney yarım küre ise kış mevsimini yaşamaktadır.
Zaten güneş ışınları yengeç dönencesine dik açıyla geliyordu.
Yengeç dönencesinde bu tarihte öğle vaktinde gölge boyu oluşmaz.
Şimdi gelelim 21 Aralık tarihine.
21 Aralık tarihi zaten 21 Haziran tarihinin tam tersi.
Bu sefer güneş ışınları oğlak dönencesine dik geldi.
Güney Yarımküre yaz, Kuzey Yarımküre ne yaptı, kış yaşadı ve güneye doğru gidildikçe gündüz kısalmaya başladı.
Burası 24 saat gece burası 6 ay gece yaşadı ve Güney Kutup Dairesi 24 saat gündüz, Güney Kutup Noktası 6 ay gündüz yaşadı diyebiliriz.
21 Mart ve 23 Eylül tarihinde ise dünyanın her yerinde gece gündüz eşit.
Normalde Ekvator'da yıl boyunca gece gündüz eşitti ya ama burada dünyanın her yerinde.
Burası da 12 saat gece, 12 saat gündüz, burası da 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşar ve güneş ışınları Ekvator'a dik açıyla gelir ve Ekvator'da öğle vakti gölge boyu oluşmaz.
Aydınlanma çemberi ile ilgili maddeye gelelim şimdi.
Şimdi 21 Haziran ve 21 Aralık'ın sadece bir tane ortak maddesi var.
O da aydınlanma çemberi ile ilgili olan kısımdır.
Şimdi dikkat ettiyseniz bu iki şekilde de şöyle bu şekilde çizgiler çekmişim.
Bu çizgiler neyi gösteriyor?
Aydınlanma çemberinin geçtiği yeri.
Şimdi biz şu çizginin ismini öğrenmiştik, Kutup daireleriydi.
Buradaki Kuzey Kutup Dairesi, buradaki ise Güney Kutup Dairesi idi.
İki tarihte de aydınlanma çemberi kutup dairelerinden geçerken 21 Mart'ta tam kutup noktalarından geçerek dünyayı eş bir şekilde ayırır ve gece gündüz eşit olur.
Bu maddeler en ayırt edici özellikleridir.
Genelde kutup noktası, kutup dairesi diye sorularda çok fazla çeldirici olarak karşımıza çıkar.
Bu çok önemli.
Bir de şundan bahsetmek istiyorum.
Güneş ışınlarının tutulmasıyla ilgili maddeler de karşınıza gelir sorularda.
Güneş ışınlarının tutulmasıyla ilgili madde ne demek?
Şu demek.
Bir yere güneş ışını daha büyük açıyla geliyorsa, mesela 21 Mart ve 23 Eylül tarihinde güneş ışınları Ekvator'un bulunmuş olduğu yere büyük açı ile geliyor, tutulma burada en azdır.
Büyük açıyla nereye geliyorsa orada enerji yolda daha az enerji kaybettiği için daha az tutulma olur.
Mesela 21 Aralık'ta buraya dik geliyordu oğlak dönencesinde tutulma burada en az, 21 Haziran'da yengeç dönencesine denk geliyordu.
Tutulma burada en az.
Dik geldiği yerden uzaklaşırsa hatta tutulma artar.
Mesela 21 Haziranda Yengeç dönencesinin bulunmuş olduğu alana en uzak nokta neresi?
Güney Kutup Noktası.
O zaman tutulma da burada en fazladır.
Unutmuyoruz.
21 Haziran için Kuzey yarım küre yaz yaşadı.
21 Aralık tarihi için Güney yarım küre yaz yaşadı.
21 Mart ve 23 Eylül tarihleri ise her iki yarımkürede bahar mevsimi başlangıçlarıdır.
