Manyetizma da elektrik motoru ve dinamo ların çalışma prensiplerini şöyle biraz yakından inceleyelim.
Birinci şekilde görmüş olduğunuz gibi elektrik motoru şekli var.
Şematik gösterimi var.
Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren araçlara elektro elektrik motorları denir.
Şöyle konutunda alalım şuraya.
Elektrik.
Enerjisini.
Mekanik.
Enerjiye, enerjiye dönüştüren.
Motorlara.
Araçlara.
Elektrik motoru.
Denir ifadesini kullanıyoruz.
Çalışma prensibini bir önceki derslerde aslında manyetizma derslerde bahsetmiştik.
Görmüş olduğunuz gibi bir tel çerçeve miz var.
Tel çerçeve yüzük aracılığıyla bağlanmış ve burası da iletken tel yardımıyla devreye bir akım verilmiş.
Görmüş olduğunuz gibi abartıdan eksiye doğru iyi akımı yola çıkarsa tel çerçevenin şu noktasından ve şu noktasına iyi akımları geçerek devreyi tamamlayacak.
Tabii bu esnada görmüş olduğunuz gibi düzgün manyetik alan çizgileri neden s'ye doğru manyetik alan çizgileri oluşacak.
O halde akım taşıyan tel manyetik alan içerisinde kalırsa etkiyen kuvvet ortaya çıkar.
Buna da manyetik kuvvet diyoruz.
Bir hatırlayalım.
Şu an dilimizde görmüş olduğunuz x, y, z eksenini çizer.
Sevk şeklimizi şematik gösterimin daha iyi anlarız.
Y ekseni ilk 80'i bize doğru olan sayfa düzeninden dışarı olan z ekseni sayfa düzeninden içeri doğru olanda z eksi z yönü burada.
Otelimizin koma biçimine bakarsak, telin bu yönü eksik neyi göstermektedir?
Yani akım hangi yönde gitmekte eksikliğe yönünde gitmekte.
Manyetik alan sayfa düzleminde ve sayfa düzleminde sağa doğru yani eksi yönünde.
O halde akım taşıyan telin manyetik alan etki ederse bunun sonucunda manyetik kuvvet oluşur.
Akım taşıyan tel manyetik alan içerisinde bir kuvvet oluşur olana manyetik kuvvet diyoruz.
Baş parmağımızı iyi yönünü.
4 parmağımızı buraya koyduğumuzda manyetik kuvvet ne tarafa doğru olacak?
Aşağı yönde bir manyetik kuvvet oluşmuş olacak.
Yani telin bu kısmını aşağıya doğru bir kuvvet oluşacağı telin diğer tarafına bu sefer akım ne tarafa doğru onuda gösterecek olursak yine ekseni mizi çizelim.
Hem dersimizi de hatırlamış olalım.
Sayfa düzeninden dışarı doğru z ekseni şurası da eksi z günüydü.
Bu sefer akım hangi yönde?
Sayfa düz zeminden dışarı doğru, yani bize doğru.
O halde akım bize doğru, manyetik alan yine eksi yönünde.
Bu sefer baş parmağımızı akım yönüne 4, parmağımızı 4, parmağımızı X yönüne koyarsak avuç içi artı Y yönünü gösterecek ve manyetik kuvveti biz bu sefer ne tarafa doğru olacak?
Yukarı doğru manyetik kuvvetle hatırlayacak olursak, skaler olarak yazıyorum.
Manyetik alan şiddeti, akım ve telin uzunluğu doğru orantılı.
O zaman telin bu noktasına etki eden kuvveti yukarı doğru olacak.
O halde bu tel çerçeve şu şekilde saat yönünde dönmeye başlayacak.
Dönmeye başladıkça, çerçevedeki manyetik alan içinde döndükçe çerçeveden geçen manyetik akı değişiminden indüksiyon eğmeyi, kasa oluşacak indüksiyon eğmeye kazım nasıl yazıyorduk?
Zamanla değişen manyetik akı olarak ifade ediyorduk.
Akı değişimi böyle zaman akı değişim zaman indüksiyon eğimi kasını oluşturuyordu ve indikçe önemi kasada bize ne verecekti?
Diksiyon akımını oluşturacaktı.
Çerçevedeki akımı burada indikçe ivme kazanıp bu in diksiyon emi kası daima çerçevedeki akım azaltmaya yönündedir.
Çerçevenin hızı arttıkça indüksiyon emeği kastı artar.
Akımı sağlayan eğmeyi ka üretimin eğimi kazıyla indüksiyon emek arzının farkına eşit olduğu için çerçeveden geçen akım indüksiyon emek emek arz tarafına sınırlandırılmış olur.
Motor çalışmaya başladığı anda indüksiyon emme ikazı olmadığında çerçevede geçen akım çerçevenin direnci ile sınırlıdır.
Motor dönmeye başladığında indüksiyon emek gelir, gerilme karşı koyar ve çerçeveden geçen akım azalır.
Motora bağlı mekanik yük artarsa motor yavaşlar ve in diksiyonu emek asla azalır.
Bu çerçevede geçen akımı ve ünite içten çekilen gücü artırır.
Motorun dönmesini en gelecekte de çok yavaşlatacak kadar ağır bir yük, motordan geçen akımın çok fazla artmasına ve çerçevenin aşırı ısınmasına dolayı yanmasına da sebep olabilir.
Elektrik motorunun genel çalışma prensibi de bu şekilde nitelendiriyoruz.
Devam edecek olursak, Dinamo lardan bahsedecek olursak Şekil 2'de de bir dinamo yı görüyoruz.
Yine artı ve eksi Z yönde bir levha mız var.
Yine yüzük etrafına bağlanmış levha mız ve burada da bir anmamız var.
Burada dinamo ların çalışma prensipleri ise mekanik enerjiyi.
Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren.
Araçlara dinamo denir.
Dinamo denir diyoruz.
O halde yine görmüş olduğunuz gibi manyetik alan çizgileri nedense doğru bir manyetik alan oluşturuyor.
Bu tel çerçeve mizi tel çerçeve bizi şöyle saat yönünde döndürdüğünü düşünürsek, döndürme yaparsak tel çerçeve içindeki manyetik akı değişecek.
Manyetik akının zamanla değişimi ne oluşturacaktı indüksiyon emeği kaos oluşturacak indüksiyon bu dinamo olan elektrik motorunun tersi ilkesi çalışır.
Manyetik alan içerisi dışardan bir etkiyle döndürür, iletken çerçevede oluşan manyetik akının değişmesi sürecinde çerçevede bir indüksiyon MKS meydana getirir.
Motorda üreteceğim bağlandığı yüzük de şûrası, bağlandığı yüz yükte elektrik akımı, dış devreye dış çevremiz burası oluyor.
Dış devreye tek yönlü verilir.
Yüzük sayesinde buradaki yüzük sayesinde dış devreye tek yönlü akım.
Verilir çerçevede sürekli burada manyetik akı değişiminden dolayı akımın yönü sürekli değişen bir akım elde edeceğiz.
Ama buradaki yüzük dinamo, onun çalışma prensibi olan tek yönlü akımı dış devreye vererek kullanmamız ne olacak?
Yanmaya başlayacak elektrik ve dinamo, elektrik motorları, dinamo var şekildeki gibi olmuş olacak.
Birinci şekilde görmüş olduğunuz gibi elektrik motoru şekli var.
Şematik gösterimi var.
Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren araçlara elektro elektrik motorları denir.
Şöyle konutunda alalım şuraya.
Elektrik.
Enerjisini.
Mekanik.
Enerjiye, enerjiye dönüştüren.
Motorlara.
Araçlara.
Elektrik motoru.
Denir ifadesini kullanıyoruz.
Çalışma prensibini bir önceki derslerde aslında manyetizma derslerde bahsetmiştik.
Görmüş olduğunuz gibi bir tel çerçeve miz var.
Tel çerçeve yüzük aracılığıyla bağlanmış ve burası da iletken tel yardımıyla devreye bir akım verilmiş.
Görmüş olduğunuz gibi abartıdan eksiye doğru iyi akımı yola çıkarsa tel çerçevenin şu noktasından ve şu noktasına iyi akımları geçerek devreyi tamamlayacak.
Tabii bu esnada görmüş olduğunuz gibi düzgün manyetik alan çizgileri neden s'ye doğru manyetik alan çizgileri oluşacak.
O halde akım taşıyan tel manyetik alan içerisinde kalırsa etkiyen kuvvet ortaya çıkar.
Buna da manyetik kuvvet diyoruz.
Bir hatırlayalım.
Şu an dilimizde görmüş olduğunuz x, y, z eksenini çizer.
Sevk şeklimizi şematik gösterimin daha iyi anlarız.
Y ekseni ilk 80'i bize doğru olan sayfa düzeninden dışarı olan z ekseni sayfa düzeninden içeri doğru olanda z eksi z yönü burada.
Otelimizin koma biçimine bakarsak, telin bu yönü eksik neyi göstermektedir?
Yani akım hangi yönde gitmekte eksikliğe yönünde gitmekte.
Manyetik alan sayfa düzleminde ve sayfa düzleminde sağa doğru yani eksi yönünde.
O halde akım taşıyan telin manyetik alan etki ederse bunun sonucunda manyetik kuvvet oluşur.
Akım taşıyan tel manyetik alan içerisinde bir kuvvet oluşur olana manyetik kuvvet diyoruz.
Baş parmağımızı iyi yönünü.
4 parmağımızı buraya koyduğumuzda manyetik kuvvet ne tarafa doğru olacak?
Aşağı yönde bir manyetik kuvvet oluşmuş olacak.
Yani telin bu kısmını aşağıya doğru bir kuvvet oluşacağı telin diğer tarafına bu sefer akım ne tarafa doğru onuda gösterecek olursak yine ekseni mizi çizelim.
Hem dersimizi de hatırlamış olalım.
Sayfa düzeninden dışarı doğru z ekseni şurası da eksi z günüydü.
Bu sefer akım hangi yönde?
Sayfa düz zeminden dışarı doğru, yani bize doğru.
O halde akım bize doğru, manyetik alan yine eksi yönünde.
Bu sefer baş parmağımızı akım yönüne 4, parmağımızı 4, parmağımızı X yönüne koyarsak avuç içi artı Y yönünü gösterecek ve manyetik kuvveti biz bu sefer ne tarafa doğru olacak?
Yukarı doğru manyetik kuvvetle hatırlayacak olursak, skaler olarak yazıyorum.
Manyetik alan şiddeti, akım ve telin uzunluğu doğru orantılı.
O zaman telin bu noktasına etki eden kuvveti yukarı doğru olacak.
O halde bu tel çerçeve şu şekilde saat yönünde dönmeye başlayacak.
Dönmeye başladıkça, çerçevedeki manyetik alan içinde döndükçe çerçeveden geçen manyetik akı değişiminden indüksiyon eğmeyi, kasa oluşacak indüksiyon eğmeye kazım nasıl yazıyorduk?
Zamanla değişen manyetik akı olarak ifade ediyorduk.
Akı değişimi böyle zaman akı değişim zaman indüksiyon eğimi kasını oluşturuyordu ve indikçe önemi kasada bize ne verecekti?
Diksiyon akımını oluşturacaktı.
Çerçevedeki akımı burada indikçe ivme kazanıp bu in diksiyon emi kası daima çerçevedeki akım azaltmaya yönündedir.
Çerçevenin hızı arttıkça indüksiyon emeği kastı artar.
Akımı sağlayan eğmeyi ka üretimin eğimi kazıyla indüksiyon emek arzının farkına eşit olduğu için çerçeveden geçen akım indüksiyon emek emek arz tarafına sınırlandırılmış olur.
Motor çalışmaya başladığı anda indüksiyon emme ikazı olmadığında çerçevede geçen akım çerçevenin direnci ile sınırlıdır.
Motor dönmeye başladığında indüksiyon emek gelir, gerilme karşı koyar ve çerçeveden geçen akım azalır.
Motora bağlı mekanik yük artarsa motor yavaşlar ve in diksiyonu emek asla azalır.
Bu çerçevede geçen akımı ve ünite içten çekilen gücü artırır.
Motorun dönmesini en gelecekte de çok yavaşlatacak kadar ağır bir yük, motordan geçen akımın çok fazla artmasına ve çerçevenin aşırı ısınmasına dolayı yanmasına da sebep olabilir.
Elektrik motorunun genel çalışma prensibi de bu şekilde nitelendiriyoruz.
Devam edecek olursak, Dinamo lardan bahsedecek olursak Şekil 2'de de bir dinamo yı görüyoruz.
Yine artı ve eksi Z yönde bir levha mız var.
Yine yüzük etrafına bağlanmış levha mız ve burada da bir anmamız var.
Burada dinamo ların çalışma prensipleri ise mekanik enerjiyi.
Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren.
Araçlara dinamo denir.
Dinamo denir diyoruz.
O halde yine görmüş olduğunuz gibi manyetik alan çizgileri nedense doğru bir manyetik alan oluşturuyor.
Bu tel çerçeve mizi tel çerçeve bizi şöyle saat yönünde döndürdüğünü düşünürsek, döndürme yaparsak tel çerçeve içindeki manyetik akı değişecek.
Manyetik akının zamanla değişimi ne oluşturacaktı indüksiyon emeği kaos oluşturacak indüksiyon bu dinamo olan elektrik motorunun tersi ilkesi çalışır.
Manyetik alan içerisi dışardan bir etkiyle döndürür, iletken çerçevede oluşan manyetik akının değişmesi sürecinde çerçevede bir indüksiyon MKS meydana getirir.
Motorda üreteceğim bağlandığı yüzük de şûrası, bağlandığı yüz yükte elektrik akımı, dış devreye dış çevremiz burası oluyor.
Dış devreye tek yönlü verilir.
Yüzük sayesinde buradaki yüzük sayesinde dış devreye tek yönlü akım.
Verilir çerçevede sürekli burada manyetik akı değişiminden dolayı akımın yönü sürekli değişen bir akım elde edeceğiz.
Ama buradaki yüzük dinamo, onun çalışma prensibi olan tek yönlü akımı dış devreye vererek kullanmamız ne olacak?
Yanmaya başlayacak elektrik ve dinamo, elektrik motorları, dinamo var şekildeki gibi olmuş olacak.
