Madde döngüleri ve çevre sorunları canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için yaşadıkları ortamdan madde alıp vermek zorundadır.
İşte maddenin canlı ve cansız çevre arasındaki bu hareketine biz madde döngüsü diyoruz.
Şimdi su döngüsünü görelim ilke olarak su döngüsü suyun canlı ve cansız varlıklar arasındaki çevre midir?
Su döngüsü canlı ve cansız varlıkları arasında suyun dönüşü müdür?
Döngü üssüdür.
Çevre midir?
Package nasıl oluyor?
Cansız varlıklardan buharlaşma yoluyla yani sular mesela akar sularda sıcak olduğunda denizlerden ne yapar?
Buharlaşır ve atmosfere karışır ya da canlıları yapısından terleme ve solunum yoluyla nereye karışır, atmosfere karışır.
Buharlaşma, terleme ve solunum yoluyla atmosfere karışan su yeryüzüne nasıl iner?
Atmosferden tekrar döngü olması lazım.
Kar, yağmur, dolu gibi yağış olarak da yeryüzüne geri iner.
Suyun bir kısmı yer üstü sularına, bir kısmı da yeraltı sularına karışır.
Böylece su döngüsü gerçekleşmiş olur.
İlk önce ne dedik?
Cansız varlıklardan mesela bahsettik.
Buharlaşma, terleme, canlı varlıklardan terleme ve solunum yoluyla.
Su nereye karıştı?
Atmosfere, atmosferden yeryüzüne nasıl geri döndü?
Kar, yağmur, dolu gibi yağışlarla yeryüzüne geri geldi.
Karbon döngüsü de aynı su döngüsü gibi dünya üzerindeki karbonun canlı ve cansız varlıklar arasındaki çevre midir?
Pekala nasıl olur?
Fotosentez olayı ile ne oluyor?
Havadaki karbondioksit besin, karbondioksit deki karbon besinlerin yapısına katılıyor.
Bu besinlerdeki yapı besin zinciriyle diğer canlılara geçiyor.
Canlılar ne yapıyor?
Solunum ile atmosfere karbondioksit gazını tekrar veriyorlar.
Ayriyeten nasıl gidiyor?
Atmosfere başka canlıların kalıntıları zamanla toprağın altında fosil yakıtlara dönüşüyor.
Biz bu fosil yakıtları kullandığımızda yani baktığımızda fosil yakıtın içindeki karbondioksit açığa çıkan karbondioksit atmosfere veriliyor.
Aynı zamanda canlılar ölünce ayrıştırıcı var.
Canlıların yapısındaki karbonun bir kısmını karbondioksit dönüştürerek atmosfere veriyorlar.
Böylece karbon.
Dünya üzerinde canlı ve cansız varlıkları arasında dönüşüyor.
Oksijen döngüsü aslında oksijen döngüsünü karbon döngüsünün içerisine inceleyebilir, öz şurda küçük bir şekil çizdik.
Ne yapıyor?
Bitkiler fotosentez yapıyorlar ve fotosentez yaparken atmosferdeki karbondioksit gazını alıp oksijene dönüştürüyorlar.
Biz mesela burada bir insanı verdim.
Oksijenli solunum yapan canlı ne yapıyor?
Solunum sırasında oksijeni alıyor, besinleri parçalıyor ve atmosfere ne olarak veriyor?
Karbondioksit olarak geri veriyor.
Aslında oksijen oyuncusu ve karbondioksit döngüsü bir arada gerçekleşiyor diyebiliriz.
Oksijenli solunum sırasında havadan oksijen alınır, solunum sonucunda da havaya karbondioksit ve su buharı verir.
Yine üreticiler ne yapıyorlar?
Karbondioksit ve su bu suyu kullanarak fotosentez ile oksijen üretiyorlar.
Azot döngüsü aslında atmosferde havada en çok bulunan gaz.
Azot razıdır fakat azot gazını azot bağlayıcı bakteriler hariç direk kullanabilen canlı yoktur.
Kimin sayesinde kullanabileceğiz?
Azot bağlayıcı bakteriler tarafından azot bağlayıcı bakteriler.
Havadaki azot çoğu bağlar ve azotlu bileşikleri de dönüştürür.
Başka şimşek ve yıldırım olayı sonucunda havadaki azot azotlu bileşikleri dönüşerek toprağa geçer.
Azotlu bileşikler de dönüştü ve toprağa geçti.
Toprakta azot bağlayıcı bakteriler tarafından baklagillerin yapısına.
Ulaştı.
Böylece biz baklagilleri tüketerek ne yapabiliriz ya da diğer canlılar besin zinciri ile baklagil baklagillerin yapısındaki azotlu tüketerek kullar mazotunu atmış oluruz, kullanmış oluruz.
Canlıların yapısındaki azotlu bileşikler canlılar ölünce ya da canlıların oluşturdukları atıklar ile toprağa geçer.
Toprağa geçtiğinde azot ayrıştırıcı bakteriler bu kalıntıları ayrıştırır ve çıkan azot gazını tekrar atmosfere verir.
Böylece atmosfer döngüsü de tamamlanmış olur.
Pekala madde döngüsünün bozulması nelere neden olur?
Mesela su döngüsü bozulursa kuraklık olur.
Kuraklık olduğu için de canlı çeşitliliğinde azalma yaşanır.
Eğer karbondioksit artarsa atmosferde sera etkisiz ortaya çıkar.
Bu da neye neden olur?
Küresel ısınmaya neden olur.
Karbondioksit azalırsa bu sefer fotosentez aksar.
Çünkü fotosentez nin olabilmesi için üretici canlıların karbondioksit alması lazım ortamdan.
Bunun sonucunda da diğer canlılar besin ve oksijen sorunu yaşamaya başlarlar.
Oksijen azalırsa solunum sorunu ortaya çıkar çünkü.
Oksijenli solunum da neyi kullanıyoruz?
Oksijen kullanıyoruz.
Eğer azot döngüsü bozulursa toprak azot yönünden fakirleşti, cek ve insanlar protein sorunu yaşamaya başlar.
Eğer ortamda azot ayrıştırıcı bakteriler olmazsa da etrafta canlı kalıntıları ve çöp yığınları birikir deriz.
Sera etkisi nedir?
Dünya yüzeyinden yansıyan ışınların sera gazları tarafından tutulmasına sera etkisi denir.
Böylece sera etkisi sayesinde hava sıcaklığı ne olur artar.
Havadaki karbondioksit ve diğer sera gazlarının artması sera etkisini güçlendirir, arttırır.
Sera etkisi güçlendiğine de küresel ısınmaya neden olur.
Küresel ısınma sonucunda sıcaklıklar artar ve iklimlerde değişiklikler oluşur.
İşte biz buna ne diyoruz?
Küresel iklim değişiklikleri diyoruz.
Ekolojik ayak izi tükettiğimiz kaynakları üretirken yarattığımız atıkların yok edilmesi için gereken biyolojik olarak verimli toprak ve su alanıdır.
Üretirken, yaşarken ve tüketirken çevreye verdiğimiz olumsuz etkinin aslında bir ölçüsüdür.
Ekolojik ayak izi ve küresel hektar ile ifade edilir.
İşte maddenin canlı ve cansız çevre arasındaki bu hareketine biz madde döngüsü diyoruz.
Şimdi su döngüsünü görelim ilke olarak su döngüsü suyun canlı ve cansız varlıklar arasındaki çevre midir?
Su döngüsü canlı ve cansız varlıkları arasında suyun dönüşü müdür?
Döngü üssüdür.
Çevre midir?
Package nasıl oluyor?
Cansız varlıklardan buharlaşma yoluyla yani sular mesela akar sularda sıcak olduğunda denizlerden ne yapar?
Buharlaşır ve atmosfere karışır ya da canlıları yapısından terleme ve solunum yoluyla nereye karışır, atmosfere karışır.
Buharlaşma, terleme ve solunum yoluyla atmosfere karışan su yeryüzüne nasıl iner?
Atmosferden tekrar döngü olması lazım.
Kar, yağmur, dolu gibi yağış olarak da yeryüzüne geri iner.
Suyun bir kısmı yer üstü sularına, bir kısmı da yeraltı sularına karışır.
Böylece su döngüsü gerçekleşmiş olur.
İlk önce ne dedik?
Cansız varlıklardan mesela bahsettik.
Buharlaşma, terleme, canlı varlıklardan terleme ve solunum yoluyla.
Su nereye karıştı?
Atmosfere, atmosferden yeryüzüne nasıl geri döndü?
Kar, yağmur, dolu gibi yağışlarla yeryüzüne geri geldi.
Karbon döngüsü de aynı su döngüsü gibi dünya üzerindeki karbonun canlı ve cansız varlıklar arasındaki çevre midir?
Pekala nasıl olur?
Fotosentez olayı ile ne oluyor?
Havadaki karbondioksit besin, karbondioksit deki karbon besinlerin yapısına katılıyor.
Bu besinlerdeki yapı besin zinciriyle diğer canlılara geçiyor.
Canlılar ne yapıyor?
Solunum ile atmosfere karbondioksit gazını tekrar veriyorlar.
Ayriyeten nasıl gidiyor?
Atmosfere başka canlıların kalıntıları zamanla toprağın altında fosil yakıtlara dönüşüyor.
Biz bu fosil yakıtları kullandığımızda yani baktığımızda fosil yakıtın içindeki karbondioksit açığa çıkan karbondioksit atmosfere veriliyor.
Aynı zamanda canlılar ölünce ayrıştırıcı var.
Canlıların yapısındaki karbonun bir kısmını karbondioksit dönüştürerek atmosfere veriyorlar.
Böylece karbon.
Dünya üzerinde canlı ve cansız varlıkları arasında dönüşüyor.
Oksijen döngüsü aslında oksijen döngüsünü karbon döngüsünün içerisine inceleyebilir, öz şurda küçük bir şekil çizdik.
Ne yapıyor?
Bitkiler fotosentez yapıyorlar ve fotosentez yaparken atmosferdeki karbondioksit gazını alıp oksijene dönüştürüyorlar.
Biz mesela burada bir insanı verdim.
Oksijenli solunum yapan canlı ne yapıyor?
Solunum sırasında oksijeni alıyor, besinleri parçalıyor ve atmosfere ne olarak veriyor?
Karbondioksit olarak geri veriyor.
Aslında oksijen oyuncusu ve karbondioksit döngüsü bir arada gerçekleşiyor diyebiliriz.
Oksijenli solunum sırasında havadan oksijen alınır, solunum sonucunda da havaya karbondioksit ve su buharı verir.
Yine üreticiler ne yapıyorlar?
Karbondioksit ve su bu suyu kullanarak fotosentez ile oksijen üretiyorlar.
Azot döngüsü aslında atmosferde havada en çok bulunan gaz.
Azot razıdır fakat azot gazını azot bağlayıcı bakteriler hariç direk kullanabilen canlı yoktur.
Kimin sayesinde kullanabileceğiz?
Azot bağlayıcı bakteriler tarafından azot bağlayıcı bakteriler.
Havadaki azot çoğu bağlar ve azotlu bileşikleri de dönüştürür.
Başka şimşek ve yıldırım olayı sonucunda havadaki azot azotlu bileşikleri dönüşerek toprağa geçer.
Azotlu bileşikler de dönüştü ve toprağa geçti.
Toprakta azot bağlayıcı bakteriler tarafından baklagillerin yapısına.
Ulaştı.
Böylece biz baklagilleri tüketerek ne yapabiliriz ya da diğer canlılar besin zinciri ile baklagil baklagillerin yapısındaki azotlu tüketerek kullar mazotunu atmış oluruz, kullanmış oluruz.
Canlıların yapısındaki azotlu bileşikler canlılar ölünce ya da canlıların oluşturdukları atıklar ile toprağa geçer.
Toprağa geçtiğinde azot ayrıştırıcı bakteriler bu kalıntıları ayrıştırır ve çıkan azot gazını tekrar atmosfere verir.
Böylece atmosfer döngüsü de tamamlanmış olur.
Pekala madde döngüsünün bozulması nelere neden olur?
Mesela su döngüsü bozulursa kuraklık olur.
Kuraklık olduğu için de canlı çeşitliliğinde azalma yaşanır.
Eğer karbondioksit artarsa atmosferde sera etkisiz ortaya çıkar.
Bu da neye neden olur?
Küresel ısınmaya neden olur.
Karbondioksit azalırsa bu sefer fotosentez aksar.
Çünkü fotosentez nin olabilmesi için üretici canlıların karbondioksit alması lazım ortamdan.
Bunun sonucunda da diğer canlılar besin ve oksijen sorunu yaşamaya başlarlar.
Oksijen azalırsa solunum sorunu ortaya çıkar çünkü.
Oksijenli solunum da neyi kullanıyoruz?
Oksijen kullanıyoruz.
Eğer azot döngüsü bozulursa toprak azot yönünden fakirleşti, cek ve insanlar protein sorunu yaşamaya başlar.
Eğer ortamda azot ayrıştırıcı bakteriler olmazsa da etrafta canlı kalıntıları ve çöp yığınları birikir deriz.
Sera etkisi nedir?
Dünya yüzeyinden yansıyan ışınların sera gazları tarafından tutulmasına sera etkisi denir.
Böylece sera etkisi sayesinde hava sıcaklığı ne olur artar.
Havadaki karbondioksit ve diğer sera gazlarının artması sera etkisini güçlendirir, arttırır.
Sera etkisi güçlendiğine de küresel ısınmaya neden olur.
Küresel ısınma sonucunda sıcaklıklar artar ve iklimlerde değişiklikler oluşur.
İşte biz buna ne diyoruz?
Küresel iklim değişiklikleri diyoruz.
Ekolojik ayak izi tükettiğimiz kaynakları üretirken yarattığımız atıkların yok edilmesi için gereken biyolojik olarak verimli toprak ve su alanıdır.
Üretirken, yaşarken ve tüketirken çevreye verdiğimiz olumsuz etkinin aslında bir ölçüsüdür.
Ekolojik ayak izi ve küresel hektar ile ifade edilir.
