Herkese.
Merhabalar.
Okulunuzun beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Altıncı ünite temel haklarımız ve özgürlüklerimiz dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bugün sizlerle beraber temel hak ve özgürlüklerimizi detaylıca bakacağız ve bu hak ve özgürlüklerimizi öğreneceğiz. Hemen başlayalım. Öncelikle temel hak nedir bunu öğrenelim. Bir insanın doğuştan, yani doğduğu andan itibaren sahip olduğu haklara biz temel haklar diyoruz.
Temel haklar Anayasamız ile koruma altına alınmıştır. Yani devletimiz bu. Hakları bizzat kendisi koruma altına almıştır.
İlk önce en temel hakkımız olan yaşama hakkıyla başlayalım.
Anayasamızın on yedinci maddesinde.
Yaşama hakkımızın olduğu. Belirtilmiştir.
Ne demiş. Anayasamız?
Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma. Ve geliştirme. Hakkına sahiptir.
Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında. Kişinin vücut bütünlüğüne. Dokunulamaz.
Arkadaşlar şunu unutmayalım.
Yaşama hakkı. Bizim. En temel hakkımızdır arkadaşlar.
Çünkü yaşama olmadan diğer hiçbir hak ve özgürlüğümüzü kullanamayız.
O yüzden yaşama hakkımız. Hiçbir şekilde elimizden. Alınamaz ve anayasamızın. En önemli de. Bize tanıdığı haklardan bir tanesidir.
Geçelim.
Anayasamızın 20'nci maddesinde yer alan Özel hayatın. Gizliliği. Hakkımıza herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı. Gösterilmesini isteme. Hakkına sahiptir.
Özel hayatın ve aile hayatının. Gizliliğine kesinlikle. Dokunulamaz. Yani hiç kimse sizi gizliden izleyemez. Dinlemez, fotoğraflarınızı çekemez. İşte bu bizi eğer. Bu durum olursa özel hayatımızın. Gizliliği ihlal ediliyor demektir. Bir diğer temel hakkımız konut dokunulmazlığı.
Anayasamızın yirmi. Birinci maddesinde. Bu hakkımızdan bahsetmiştir.
Nedir konut dokunulmazlığı?
Konut ev demektir. Kimsenin konutuna, yani evine dokunulamaz.
Kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça ki bunlar hakim ve savcılar dır. Kimsenin evine girilemez. Arama yapılamaz ve eşyalara el konulamaz.
Ancak ve ancak bakın yazılı emir olacak, mahkeme kararı. Olacak.
O şekilde evimize girip arama yapılabilir.
Bir diğer. Temel hakkımız Anayasamızın 42'nci. Maddesinde yer alan eğitim ve. Öğrenim hakkıdır. Kimse eğitim ve. Öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Eğitim ve öğretim devletin gözetim ve. Denetimi altında yapılır. Bakın eğitim ve öğretim işi kime verilmiş?
Devlete verilmiş. Zaten on ikinci sınıfa kadar zorunlu eğitim var. Hiçbir şekilde 12'nci sınıf öncesinde sizi okuldan alınırsa.
Alırsa, kim ve kim alırsa ceza verilecektir o kişiye. Çünkü eğitim hakkınız elinizden alınıyor demektir.
İşte Anayasamızın. 42'nci maddesinde eğitim ve. Öğrenim hakkımızdan bahsedilmiştir.
Temel haklarımıza. Devam edelim. Anayasamızın 56'ncı. Maddesinde. Sağlık hakkımızdan bahsedilmiştir. Ne denilmiştir?
Anayasamızda herkes sağlıklı. Ve dengeli bir çevrede yaşama. Hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek ve çevre. Sağlığını korumak. Ve çevrenin kirlenmesini önlemek devletin. Ve vatandaşların. Ödevidir, yani görevidir. Bakın sağlık hakkımızdan bahsetmiştir 56'ıncı madde ve aslında. Çevreyi düzenlemek. Korumak, sağlığı korumak. Çevrenin kirlenmesini önlemeyi sadece devletin görevi değil. Vatandaşların görevi haline. De getirmiştir. Anayasa'nın elli altıncı maddesi.
Arkadaşlar Anayasamızın 67'inci. Maddesine. Baktığımızda. Seçme ve seçilme. Hakkımızdan bahsetmektedir. Yine bu hakkımıza temel haklarımızdan bir tanesidir. Vatandaşlar kanunda gösterilen şartlara uygun olarak. Seçme, seçilme. Ve bağımsız olarak. Veya bir siyasi parti içinde faaliyette. Bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir. Anayasamızın bu maddesine göre belirtilen. Şartlar dediği şart nedir?
18 yaş 18. Yaşından itibaren her Türkiye Cumhuriyeti. Vatandaşı seçme hakkını kullanarak oy. Verebilir. Seçilme hakkını kullanmak isterse aday olabilir.
Bağımsız olarak hiçbir partiye bağlanmadan seçimlere katılabilir.
Ya da bir siyasi partide faaliyette bulunabilir.
İşte Anayasamızın 67'nci. Maddesi seçme ve seçilme. Hakkımızdan bahsetmiştir. Gelelim. Temel haklarımızdan bahsettik. Özgürlükleri mize değinmeye.
Öncelikle özgürlük ne demek buna değinelim.
Özgürlük arkadaşlar. Tanımı. Olarak şöyle geçiyor. İnsanların her türlü dış etkiden bağımsız olarak. Kendi isteğine ve düşüncesine göre. Karar. Vermektir.
Kendi isteğine ve düşüncesine göre karar vermek. Ama bakın burada. Kesinlikle şunu. Unutmayalım. Burada değinmesi gereken noktalardan birisi budur.
Özgürlüklerimiz. Arkadaşlar sınırsız. Değildir.
Yani ben istediğim şeyi istediğim şekilde yapabilirim.
Kimse bana karışamaz diye bir durum yok. Özgürlüklerimiz başkalarının sınırlarına girdiği an orada biter. O yüzden özgürlüklerimiz sınırsız değildir.
Hemen özgürlüklerimizi de öğrenelim.
Öncelikle haberleşme özgürlüğüyle. Başlayacağız.
Anayasamızın yirmi ikinci. Maddesinde haberleşme özgürlüğümüz den bahseder.
Ne değer ne der?
Anayasamızın yirmi ikinci maddesi. Herkes haberleşme özgürlüğüne. Sahiptir.
Haberleşmenin de gizliliği esastır.
Yani kimse bizi dinlemez, kimse bizi izleyemez.
Haberleşme özgürlüğümüzü. Kısıtlanamaz.
Geçelim.
Anayasamızın yirmi üçüncü. Maddesine.
Ne diyor?
Anayasamızın yirmi üçüncü maddesi yerleşme ve seyahat özgürlüğü.
Nedir bu herkes?
Yerleşme ve seyahat etme hürriyetine sahiptir.
Yani istediğimiz yere yerleşebilir.
Biz kimseye danışmayı, kimseden emir almayız.
Kimseye hesap vere vermeyiz ve istediğimiz yeri gezebilir.
Seyahat özgürlüğü. Devletin gerekli gördüğü durumlarda bu özgürlüğümüz sınırlandırılan bilir. Onu da değineceğiz. Arkadaşlar.
Hangi durumlar olduğuna. Geçelim bir diğer özgürlüğümüze Anayasamızın yirmi dördüncü maddesinde din ve vicdan özgürlüğümüz den bahsetmiştir.
Der ki Herkes vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir.
Kimse dini inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz. Bunlardan dolayı kına, namaz ve suçlanamaz. Şöyle özetleyeyim sizlere arkadaşlar.
İsteyen istediği dini seçebilir, istediği ibadette. Bulunabilir.
Anayasamızın bu. Maddesine göre kimsenin dini inanç ve düşüncelerine. Karış olamaz. Geçelim bir diğer özgürlüğümüze.
Düşünce ve kanaat özgürlüğü Anayasamızın yirmi beşinci maddesinde belirtilmiştir.
Şöyle der Herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir.
Yani düşünebilir ve bunu ifade edebilir.
Her ne sebeple ve. Amaçla olursa. Olsun kimse düşünce ve kanaatlerini. Açıklamaya zorlanamaz. İşte bunlar da bizim. Anayasa tarafından. Verilen özgürlüklerimiz dir.
Gelelim son bölüme. Arkadaşlar anayasamıza göre insanların temel hak. Ve özgürlükleri sebepsiz şekilde. Sınırlandığı kılamaz. Yani hiçbir şekilde demeyelim. Ama. Sebepsiz şekilde bizim biraz önce. Saydığımız hak ve. Özgürlükleri, bizi kimse. Sınırlandıran az.
Ama bakın buraya ayı koyalım.
Bazı durumlarda. Devletimiz. Anayasaya. Göre temel hak ve özgürlüklerimizi. Sınırlandıran bilir.
Bunu kafasına göre değil, nereye göre yapar?
Kanunlara yani anayasaya göre yapar. Peki temel hak ve özgürlüklerimiz ne olursa sınıflandırılabilir. Savaş olursa Allah korusun sınıflandırılabilir. Sıkıyönetim olursa. Olağanüstü hal durumunda. Devlet düzeninin, yani. Kamu düzeninin bozulması durumunda. Milli güvenliğimizin tehlikede. Olması durumlarında. Ve. Bulaşıcı ve salgın hastalıkların ortaya çıkması durumunda temel hak. Ve özgürlüklerimiz. Sınıflandırılabilir. Şimdi size vereceğim örnekle birlikte. Bu durumu çok daha iyi bir şekilde anlayacaksınız arkadaşlar.
Şimdiye kadar bu saydığımız şartlar çok fazla olmadığı için. Devletimiz temel hak ve özgürlüklerimizi. Kısıtlama, sınırlama gereği duymamıştı.
Ama 2019 yılında hatırlayacaksınız dünyada bir virüs başgösterdi.
On dokuz virüsü ve salgın hastalık yayıldığı yayıldı, yayıldı. Her eve girdi neredeyse.
Şimdi örneğimiz şu. 19 salgınının yayılması. İle devletimiz ne yapmıştı?
Hatırlayacaksınız o dönemi. Sokağa çıkma yasağı uygulamıştı değil mi?
Sokağa çıkma yasağı uyguladı değil mi devletimiz?
Hepimiz biliyoruz. Devlet halkın sağlığını. Düşünerek, yani ne yaptığı seyahat özgürlüğümüzü. Kısıtladı.
Bakın bunu bizzat. Siz de. Yaşadınız.
Yani bulaşıcı ve salgın hastalıkların ortaya çıkmasıyla. Devlet bizim. Seyahat etme hakkımızı kısıtladı.
Hafta sonu çıkışımızı yasakladı. İşte bu buraya verilebilecek güzel bir örnektir. Böylece burayı da anladığınızı düşünüyorum.
Altıncı ünite temel haklarımız ve özgürlüklerimiz dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bugün sizlerle beraber temel hak ve özgürlüklerimizi detaylıca bakacağız ve bu hak ve özgürlüklerimizi öğreneceğiz. Hemen başlayalım. Öncelikle temel hak nedir bunu öğrenelim. Bir insanın doğuştan, yani doğduğu andan itibaren sahip olduğu haklara biz temel haklar diyoruz.
Temel haklar Anayasamız ile koruma altına alınmıştır. Yani devletimiz bu. Hakları bizzat kendisi koruma altına almıştır.
İlk önce en temel hakkımız olan yaşama hakkıyla başlayalım.
Anayasamızın on yedinci maddesinde.
Yaşama hakkımızın olduğu. Belirtilmiştir.
Ne demiş. Anayasamız?
Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma. Ve geliştirme. Hakkına sahiptir.
Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında. Kişinin vücut bütünlüğüne. Dokunulamaz.
Arkadaşlar şunu unutmayalım.
Yaşama hakkı. Bizim. En temel hakkımızdır arkadaşlar.
Çünkü yaşama olmadan diğer hiçbir hak ve özgürlüğümüzü kullanamayız.
O yüzden yaşama hakkımız. Hiçbir şekilde elimizden. Alınamaz ve anayasamızın. En önemli de. Bize tanıdığı haklardan bir tanesidir.
Geçelim.
Anayasamızın 20'nci maddesinde yer alan Özel hayatın. Gizliliği. Hakkımıza herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı. Gösterilmesini isteme. Hakkına sahiptir.
Özel hayatın ve aile hayatının. Gizliliğine kesinlikle. Dokunulamaz. Yani hiç kimse sizi gizliden izleyemez. Dinlemez, fotoğraflarınızı çekemez. İşte bu bizi eğer. Bu durum olursa özel hayatımızın. Gizliliği ihlal ediliyor demektir. Bir diğer temel hakkımız konut dokunulmazlığı.
Anayasamızın yirmi. Birinci maddesinde. Bu hakkımızdan bahsetmiştir.
Nedir konut dokunulmazlığı?
Konut ev demektir. Kimsenin konutuna, yani evine dokunulamaz.
Kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça ki bunlar hakim ve savcılar dır. Kimsenin evine girilemez. Arama yapılamaz ve eşyalara el konulamaz.
Ancak ve ancak bakın yazılı emir olacak, mahkeme kararı. Olacak.
O şekilde evimize girip arama yapılabilir.
Bir diğer. Temel hakkımız Anayasamızın 42'nci. Maddesinde yer alan eğitim ve. Öğrenim hakkıdır. Kimse eğitim ve. Öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Eğitim ve öğretim devletin gözetim ve. Denetimi altında yapılır. Bakın eğitim ve öğretim işi kime verilmiş?
Devlete verilmiş. Zaten on ikinci sınıfa kadar zorunlu eğitim var. Hiçbir şekilde 12'nci sınıf öncesinde sizi okuldan alınırsa.
Alırsa, kim ve kim alırsa ceza verilecektir o kişiye. Çünkü eğitim hakkınız elinizden alınıyor demektir.
İşte Anayasamızın. 42'nci maddesinde eğitim ve. Öğrenim hakkımızdan bahsedilmiştir.
Temel haklarımıza. Devam edelim. Anayasamızın 56'ncı. Maddesinde. Sağlık hakkımızdan bahsedilmiştir. Ne denilmiştir?
Anayasamızda herkes sağlıklı. Ve dengeli bir çevrede yaşama. Hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek ve çevre. Sağlığını korumak. Ve çevrenin kirlenmesini önlemek devletin. Ve vatandaşların. Ödevidir, yani görevidir. Bakın sağlık hakkımızdan bahsetmiştir 56'ıncı madde ve aslında. Çevreyi düzenlemek. Korumak, sağlığı korumak. Çevrenin kirlenmesini önlemeyi sadece devletin görevi değil. Vatandaşların görevi haline. De getirmiştir. Anayasa'nın elli altıncı maddesi.
Arkadaşlar Anayasamızın 67'inci. Maddesine. Baktığımızda. Seçme ve seçilme. Hakkımızdan bahsetmektedir. Yine bu hakkımıza temel haklarımızdan bir tanesidir. Vatandaşlar kanunda gösterilen şartlara uygun olarak. Seçme, seçilme. Ve bağımsız olarak. Veya bir siyasi parti içinde faaliyette. Bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir. Anayasamızın bu maddesine göre belirtilen. Şartlar dediği şart nedir?
18 yaş 18. Yaşından itibaren her Türkiye Cumhuriyeti. Vatandaşı seçme hakkını kullanarak oy. Verebilir. Seçilme hakkını kullanmak isterse aday olabilir.
Bağımsız olarak hiçbir partiye bağlanmadan seçimlere katılabilir.
Ya da bir siyasi partide faaliyette bulunabilir.
İşte Anayasamızın 67'nci. Maddesi seçme ve seçilme. Hakkımızdan bahsetmiştir. Gelelim. Temel haklarımızdan bahsettik. Özgürlükleri mize değinmeye.
Öncelikle özgürlük ne demek buna değinelim.
Özgürlük arkadaşlar. Tanımı. Olarak şöyle geçiyor. İnsanların her türlü dış etkiden bağımsız olarak. Kendi isteğine ve düşüncesine göre. Karar. Vermektir.
Kendi isteğine ve düşüncesine göre karar vermek. Ama bakın burada. Kesinlikle şunu. Unutmayalım. Burada değinmesi gereken noktalardan birisi budur.
Özgürlüklerimiz. Arkadaşlar sınırsız. Değildir.
Yani ben istediğim şeyi istediğim şekilde yapabilirim.
Kimse bana karışamaz diye bir durum yok. Özgürlüklerimiz başkalarının sınırlarına girdiği an orada biter. O yüzden özgürlüklerimiz sınırsız değildir.
Hemen özgürlüklerimizi de öğrenelim.
Öncelikle haberleşme özgürlüğüyle. Başlayacağız.
Anayasamızın yirmi ikinci. Maddesinde haberleşme özgürlüğümüz den bahseder.
Ne değer ne der?
Anayasamızın yirmi ikinci maddesi. Herkes haberleşme özgürlüğüne. Sahiptir.
Haberleşmenin de gizliliği esastır.
Yani kimse bizi dinlemez, kimse bizi izleyemez.
Haberleşme özgürlüğümüzü. Kısıtlanamaz.
Geçelim.
Anayasamızın yirmi üçüncü. Maddesine.
Ne diyor?
Anayasamızın yirmi üçüncü maddesi yerleşme ve seyahat özgürlüğü.
Nedir bu herkes?
Yerleşme ve seyahat etme hürriyetine sahiptir.
Yani istediğimiz yere yerleşebilir.
Biz kimseye danışmayı, kimseden emir almayız.
Kimseye hesap vere vermeyiz ve istediğimiz yeri gezebilir.
Seyahat özgürlüğü. Devletin gerekli gördüğü durumlarda bu özgürlüğümüz sınırlandırılan bilir. Onu da değineceğiz. Arkadaşlar.
Hangi durumlar olduğuna. Geçelim bir diğer özgürlüğümüze Anayasamızın yirmi dördüncü maddesinde din ve vicdan özgürlüğümüz den bahsetmiştir.
Der ki Herkes vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir.
Kimse dini inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz. Bunlardan dolayı kına, namaz ve suçlanamaz. Şöyle özetleyeyim sizlere arkadaşlar.
İsteyen istediği dini seçebilir, istediği ibadette. Bulunabilir.
Anayasamızın bu. Maddesine göre kimsenin dini inanç ve düşüncelerine. Karış olamaz. Geçelim bir diğer özgürlüğümüze.
Düşünce ve kanaat özgürlüğü Anayasamızın yirmi beşinci maddesinde belirtilmiştir.
Şöyle der Herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir.
Yani düşünebilir ve bunu ifade edebilir.
Her ne sebeple ve. Amaçla olursa. Olsun kimse düşünce ve kanaatlerini. Açıklamaya zorlanamaz. İşte bunlar da bizim. Anayasa tarafından. Verilen özgürlüklerimiz dir.
Gelelim son bölüme. Arkadaşlar anayasamıza göre insanların temel hak. Ve özgürlükleri sebepsiz şekilde. Sınırlandığı kılamaz. Yani hiçbir şekilde demeyelim. Ama. Sebepsiz şekilde bizim biraz önce. Saydığımız hak ve. Özgürlükleri, bizi kimse. Sınırlandıran az.
Ama bakın buraya ayı koyalım.
Bazı durumlarda. Devletimiz. Anayasaya. Göre temel hak ve özgürlüklerimizi. Sınırlandıran bilir.
Bunu kafasına göre değil, nereye göre yapar?
Kanunlara yani anayasaya göre yapar. Peki temel hak ve özgürlüklerimiz ne olursa sınıflandırılabilir. Savaş olursa Allah korusun sınıflandırılabilir. Sıkıyönetim olursa. Olağanüstü hal durumunda. Devlet düzeninin, yani. Kamu düzeninin bozulması durumunda. Milli güvenliğimizin tehlikede. Olması durumlarında. Ve. Bulaşıcı ve salgın hastalıkların ortaya çıkması durumunda temel hak. Ve özgürlüklerimiz. Sınıflandırılabilir. Şimdi size vereceğim örnekle birlikte. Bu durumu çok daha iyi bir şekilde anlayacaksınız arkadaşlar.
Şimdiye kadar bu saydığımız şartlar çok fazla olmadığı için. Devletimiz temel hak ve özgürlüklerimizi. Kısıtlama, sınırlama gereği duymamıştı.
Ama 2019 yılında hatırlayacaksınız dünyada bir virüs başgösterdi.
On dokuz virüsü ve salgın hastalık yayıldığı yayıldı, yayıldı. Her eve girdi neredeyse.
Şimdi örneğimiz şu. 19 salgınının yayılması. İle devletimiz ne yapmıştı?
Hatırlayacaksınız o dönemi. Sokağa çıkma yasağı uygulamıştı değil mi?
Sokağa çıkma yasağı uyguladı değil mi devletimiz?
Hepimiz biliyoruz. Devlet halkın sağlığını. Düşünerek, yani ne yaptığı seyahat özgürlüğümüzü. Kısıtladı.
Bakın bunu bizzat. Siz de. Yaşadınız.
Yani bulaşıcı ve salgın hastalıkların ortaya çıkmasıyla. Devlet bizim. Seyahat etme hakkımızı kısıtladı.
Hafta sonu çıkışımızı yasakladı. İşte bu buraya verilebilecek güzel bir örnektir. Böylece burayı da anladığınızı düşünüyorum.
