Şimdi bakın edilgen çatılı fiil le ve n ekini almak sorunda.
Arkadaşlar edilgen çatılı fiili ekleri, çatı ekleri le ya da n ekilir ve öznesi arkadaşlar kesinlikle sözde öz nedir?
Sözlü özne ne demek arkadaşlar?
İşten etkilenen başka kişi olacak.
Yani işi başkası yapacak başkası tarafından yapılma anlamı verir.
Arkadaşlar bu nedemek bakın hesap zor bir şekilde ödendi.
Ödendiği yüklem ve fiil arkadaşlar ödemekten ödenmek.
Fiilde fiil yapım eki.
Ben buradaki ne çatı ekimi yakaladım.
Edilgen çatılı fiil kesinlikle bu ekleri almak zorunda.
Işi başkası bile yapsa eğer bu eki almıyorsa asla edilgen çatılı fiil diyemeyiz arkadaşlar.
Özne yüklem ilişkisine göre olduğu için şimdi beni Özlem'i bulmam lazım.
Ödenen kim ya da ne hesap.
Özne şehri düşünüyoruz arkadaşlar.
Hesap kendi kendine mi ödenir yoksa işi başkası mı yapar.
Işi başkası yapma anlamı verdiği için ödendi kelimesi.
Arkadaşlar edilgen çatılı fe ildir.
Bak mutfaktaki bulaşıkları yıkandı.
Yıkamak, fiil kökü yıkmaktan yıkanmak.
Yiyin arkadaşlar ne çatı ekimi yakaladı, yıkanan kim?
Mutfaktaki bulaşıkları, özne bulaşıkları, kendi kendini yıkanır mı?
Hayır.
Yıkanması başkası tarafından yıkanır, iş başkası tarafından yapılır.
Arkadaşlar bu da edilgen çatılı fiil ildir.
Hırsız polisler tarafından yakalandı.
Yakalamaktan yakalanmak yine arkadaşlar ne çatıya kimi yakaladım?
Eğer hırsız yani yakalanan kişi hırsız özne olduğu için hırsız kendi kendini ye kazanamayacağı için, polisler tarafından yakalanacağı için arkadaşlar bu da ne olur?
Kesinlikle hediye çatılı fiil olur.
Ya da şöyle bir örnek yazsak babam örneği kısa atalım işten atıldı diyorum hep.
Ne çatı ekili örnekler verdik, bir tane de l çatı ekiyle ilgili örnek verelim.
Şimdi atmaktan atılmak.
Arkadaşlar ben buradaki çatı ekimi yakaladım.
Atılan kim?
Babam, babam kendi kendine işten atılır mı?
Atılmaz.
Başkası tarafından atılacağı için arkadaşlar bu kısım kesinlikle edilgen, çatılı fiil olur.
Bakın soru kalıbımı şu şekilde sana şöyle de diyebilirdi.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne vardır diyebilir de arkadaşlar sözde özne vardır ifadesini gördüğün yerde kesinlikle edilgen, çatılı fiili arayacaksın ya da burada olduğu gibi özne yüklem ilişkisine göre farklıdır da diyebilir.
Aşağıdaki yerin hangisinde işi başkasına yaptırma anlamı vardır diyebilir.
Eşittir s.
Edilgen çatılı fiil arkadaşlar.
Şimdi ben önce yüklem terimin altını çizeyim.
Kesinlikle fiil olmak zorunda bakın dikmişti.
Yüklem ilerliyordu, yüklem doğuyor yüklem kalmaz yüklem açıldı yüklem.
Arkadaşlar bakın dikmek kök ileriden ilerlemek, doğmak kalmak kökten sondur arkadaşlar asla.
L ya da n çatı ekim yok benim şe ya dolaş yok yer ne?
A, b, c ve d şıkları.
Arkadaşlar çatı eki almadı hiçbiri.
Biz çatı eki almayan fiillere ne diyorduk arkadaşlar hiçbir çatı eki yoksa ben bunları etken çatılı fiil derdim.
Ama Edirne'ye bakın kapı bir anda sert bir şekilde açıldı.
Açmaktan açılmak ile çatı ekimi yakaladım.
Açılan ki kapı arkadaşlar özde.
Şimdi düşünüyorum kapı kendi kendini açılabilir mi?
Açılamaz.
Başkası tarafından açılır.
Bir insan ya da bir rüzgar.
O yüzden işi başkası yaptığı için.
Arkadaşlar ben buradaki çatı ekime ne diyorum.
Sözde özne olduğu için edilgen çatılı fiil diyorum.
Fiil Nedir?
"Fiil" kelimesi Türkçe dilinde iş, hareket, eylem anlamlarına gelir. Dilbilgisi açısından, fiil kelimesi eylem yapan, durum bildiren ya da olayı gerçekleştiren bir sözcük türüdür. Fiiller, cümlelerde özne ile nesne arasındaki ilişkiyi belirlemek için kullanılır.
Fiilde Çatı Nedir?
Eylemlerin özne ve nesneyle ilişkisi yönünden almış oldukları durumları gösteren özelliklere denir.
Özne Yüklem İlişkisine Göre Fiiller Nelerdir?
- Etken
- Edilgen
- Dönüşlü
- İşteş
Nesne Yüklem İlişkisine Göre Fiiller Nelerdir?
- Geçişli
- Geçişsiz
- Ettirgen
- Oldurgan
Edilgen Fiil Nedir?
Edilgen çatıda özne işi yapmaz ve yapılan işten etkilenir. Bu tarz cümlelerde özne pasif kalır yani sözde öznedir.
Eylem –l ya da –n eki alır.
Edilgen çatıda eylemden önce “başkası tarafından” getirilirse anlamlı olur.
Edilgen Fiil Örnekleri
Hesap zor bir şekilde ödendi. (başkası tarafından ödendi)
Mutfaktaki bulaşıklar yıkandı. (başkası tarafından yıkandı)
Hırsız polisler tarafından yakalandı. (başkası tarafından yakalandı)