Merhaba arkadaşlar, gazlar konusundayız.
Bu dersimizde sürtünmesiz pistonlu kapta basınca bakıyoruz.
Sürtünmesiz piston, ideal piston veya hareketli piston karşınıza gelmiştir, üçü de aynıdır arkadaşlar.
Şimdi şekilde gördüğünüz gibi bir pistonumuz var, içeride X gazını koydum P0 dışarıdan böyle etki yapıyor.
Şimdi buradaki durum şu sürtünmesiz pistona dışarıdan bir kuvvet uygulanmadığı sürece yani piston, itilip ben itmezsem, itilip çekilmediği sürece içerideki basınç dışarıdaki basınca eşittir arkadaşlar.
Yani İlk önce şuna bakacaksınız, bir soruda X gazı var, sürtünmesiz pistonlu kap var, bir şeyler gönderilse içeriye, gaz gönderilse ya da sıcaklık artsa bile pistonu itiyor muyuz çekiyor muyuz bunu bakıyorsunuz. İtmek yok, çekmek yok.
Bu durumda içerideki basınç yani X'in basınca P0 eşittir diye düşüneceksiniz.
İlerleyelim, şimdi sürtünmesiz pistonlu kabım var, X gazı var içeride, sıcaklık sabit bırakmışım piston serbestken kaba X gazı gönderirse neler olur bakalım, neler oluyor, şimdi ilk önce gazların özelliklerini, davranışlarını açıklayan özelliklerimizi bir yazalım.
Basınç, hacim, mol sayısı ve sıcaklık.
Şimdi sıcaklığı sabit tutmuş, bu sabit.
Piston serbestken kaba gaz gönderilmiş X gazı gönderilmiş, bakın piston serbest.
O zaman şöyle diyeceğim, piston serbest o zaman basınç değişmemesi lazım bu sabit olması gerekiyor şimdi, ben basıncın sabit olması gerektiğini anladım ama bu değişiyor, mol sayısı arttı hatta mol sayısı iki katına çıksın mesela hacim ne olur o zaman arkadaşlar, şimdi bakın mol sayısının artmamasının nedeni şu, içeriye ben gaz gönderiyorum gözünüzde bir canlandırın ben içeriye gaz gönderdiğim zaman piston ne olur, piston yukarıya doğru çıkar değil mi hacim artıyor içeriye gaz geldiği zaman artık 2n mol gaz oldu. Burada hacim V ise artık 2V hacim olur.
İkisi aynı oranda arttığı için zaten basınç değişmez bunları daha detaylı bir şekilde göreceğiz.
Sadece bir ön bilgi olsun, biraz gözümüzde canlandıralım diye anlatıyorum.
Şimdi devam ediyorum, olayın özünde şu ilk önce ben ilk duruma baktım, piston serbest mi dedim, piston serbestse basınç değişmez hemen bunu yazıyorum. Piston değişmezse n ile V değişiyor, demek ki aynı oranda değişiyorlar ki hiçbir değişiklik yok diye yorum yapabilirim.
Şimdi ikinci duruma geçiyorum, piston aşağı itilirse.
Arkadaşlar gördüğünüz gibi pistonu itmişiz.
Piston itilirse basınç bir kere artar, X'in basıncı artar.
Ben pistonu yukarıdan bastırıyorum.
Şimdi n ve T sabit, peki hacim ne olur, dört tane özelliğimiz P, V, n ve T.
Şimdi, n sabitmiş T de sabitmiş.
Pistonu aşağı itmişiz, basınç azaldı.
Şimdi gözümde canlandırıyorum yine pistonlu kap belirli bir hacmi vardı, bu sefer tabi ki iyice sıkıştırmış olurum ben gazı zaten iyice sıkıştırdığım için hacmi küçüldüğü için basıncı artmıştır diyoruz.
Devam edelim mol sayısı sabit piston serbestken kabın sıcaklığı artırılırsa ne olur sizce, piston serbestken mol sayısını arttırıyorum yani pardon sıcaklığı arttırıyorum. Mol sayısı sabit kabın sıcaklığı arttırıyorum. Şöyle genleşmeden bahsetmiştik, sıcaklık artarsa hacim de artar, piston serbest, piston serbestken o zaman basınç değişmeyecek PX değişmez, dışarıya eşit yani piston serbestken şöyle düşünebilirsiniz içerideki gazın basıncını değişmesi için dış basıncın değişmesi lazım, o değişmiyor ki o zaman neden değişsin, geri kalan değişimleri de birbirine uyduracaksınız.
Şimdi bakalım P, V, n ve T yazdım şimdi basıncın değişmeyeceğini söyledik zaten kabın sıcaklığını arttıracağız, bakın molün sayısından evet mol sayısını sabit almış bunu attık n sabit, şimdi sevgili arkadaşlarım, gözümde canlandırıyorum ne olur diye, bu pistonda şöyle bir şey olur, basınç zaten sabit belirli bir hacme demiştik ki bu V olsun demiştik. Ben sıcaklığı arttırdığım zaman genleşme olduğunu görürüm sıcaklık hatta 2 katına çıkarsa buradaki hacim de 2 katına çıktığını görürüm yani burada değişken olarak bunun dışında V ile T kaldı ya, demek ki bu ikisi aynı oranda değişiyor yani bu değişmiyor şeklinde yorum yapabilirsiniz.
Bunların hepsini detaylı bir şekilde yine göreceğiz, burada anlamamız gereken şey şu, piston serbestse basınç değişmez.
Ben pistonu itersem veya pistonu ben yukarıya doğru çekersem o zaman basınç değişir.
Pistonu itersem basınç artar, pistonu yukarıya doğru çekersem basınç azalacaktır, piston serbestken içeriye gaz da göndersem kabı sıcaklığını arttırsam da içerdeki gazın basıncı yine aynı şekilde değişmez diyoruz. Evet burada bir notumuz var, notumuza da bakalım. Elastik balon, elastik balonda da yine sürtünmesiz pistonlu kapta olduğu gibi içerideki basınç dışarıdaki basınca eşittir arkadaşlar.
Şimdi hemen şunu da bir balon, gördüğünüz gibi balon çizdim sizler için bir balonumuz var ama balonun hacmi artmış çünkü balon yukarılara doğru çıkmış, yukarılara doğru çıktıkça balon uçtu, yukarılara doğru çıktıkça ne olur basınç düşer mi ama mol sayısı sabit.
Bu sırada sıcaklığının sabit olduğunu düşünüyorum.
Hava sıcaklığının değişmediğini düşünelim.
Basınç düştü.
Şimdi arkadaşlar, içerideki basınç dış basınca eşitti, burası P dışarısı P'ydi burası da P.
Hatta 2P yapalım, en başta dışarısı 2P burası da 2P. Şimdi artık basınç P olduğu zaman burası da P oldu.
Bakın, basınç azalınca hacimin ne olması lazım artması gerekiyor, bu sefer hacim artar. Hacim artar artar artar artar artar sonra balon ne yapar patlar.
Yani uçan balonların hepsi dışarıda yukarıda durmuyor tabii ki bir yerde patlıyorlar. Bu da P ile V arasındaki ters orantı ya da şöyle söyleyeyim, elastik balonda içerideki basıncın dış basınca eşit olmasıyla alakalı.
Evet bu şekilde dersimizi bitiriyoruz arkadaşlar, öbür dersimizde görüşmek üzere hoşçakalın
Bu dersimizde sürtünmesiz pistonlu kapta basınca bakıyoruz.
Sürtünmesiz piston, ideal piston veya hareketli piston karşınıza gelmiştir, üçü de aynıdır arkadaşlar.
Şimdi şekilde gördüğünüz gibi bir pistonumuz var, içeride X gazını koydum P0 dışarıdan böyle etki yapıyor.
Şimdi buradaki durum şu sürtünmesiz pistona dışarıdan bir kuvvet uygulanmadığı sürece yani piston, itilip ben itmezsem, itilip çekilmediği sürece içerideki basınç dışarıdaki basınca eşittir arkadaşlar.
Yani İlk önce şuna bakacaksınız, bir soruda X gazı var, sürtünmesiz pistonlu kap var, bir şeyler gönderilse içeriye, gaz gönderilse ya da sıcaklık artsa bile pistonu itiyor muyuz çekiyor muyuz bunu bakıyorsunuz. İtmek yok, çekmek yok.
Bu durumda içerideki basınç yani X'in basınca P0 eşittir diye düşüneceksiniz.
İlerleyelim, şimdi sürtünmesiz pistonlu kabım var, X gazı var içeride, sıcaklık sabit bırakmışım piston serbestken kaba X gazı gönderirse neler olur bakalım, neler oluyor, şimdi ilk önce gazların özelliklerini, davranışlarını açıklayan özelliklerimizi bir yazalım.
Basınç, hacim, mol sayısı ve sıcaklık.
Şimdi sıcaklığı sabit tutmuş, bu sabit.
Piston serbestken kaba gaz gönderilmiş X gazı gönderilmiş, bakın piston serbest.
O zaman şöyle diyeceğim, piston serbest o zaman basınç değişmemesi lazım bu sabit olması gerekiyor şimdi, ben basıncın sabit olması gerektiğini anladım ama bu değişiyor, mol sayısı arttı hatta mol sayısı iki katına çıksın mesela hacim ne olur o zaman arkadaşlar, şimdi bakın mol sayısının artmamasının nedeni şu, içeriye ben gaz gönderiyorum gözünüzde bir canlandırın ben içeriye gaz gönderdiğim zaman piston ne olur, piston yukarıya doğru çıkar değil mi hacim artıyor içeriye gaz geldiği zaman artık 2n mol gaz oldu. Burada hacim V ise artık 2V hacim olur.
İkisi aynı oranda arttığı için zaten basınç değişmez bunları daha detaylı bir şekilde göreceğiz.
Sadece bir ön bilgi olsun, biraz gözümüzde canlandıralım diye anlatıyorum.
Şimdi devam ediyorum, olayın özünde şu ilk önce ben ilk duruma baktım, piston serbest mi dedim, piston serbestse basınç değişmez hemen bunu yazıyorum. Piston değişmezse n ile V değişiyor, demek ki aynı oranda değişiyorlar ki hiçbir değişiklik yok diye yorum yapabilirim.
Şimdi ikinci duruma geçiyorum, piston aşağı itilirse.
Arkadaşlar gördüğünüz gibi pistonu itmişiz.
Piston itilirse basınç bir kere artar, X'in basıncı artar.
Ben pistonu yukarıdan bastırıyorum.
Şimdi n ve T sabit, peki hacim ne olur, dört tane özelliğimiz P, V, n ve T.
Şimdi, n sabitmiş T de sabitmiş.
Pistonu aşağı itmişiz, basınç azaldı.
Şimdi gözümde canlandırıyorum yine pistonlu kap belirli bir hacmi vardı, bu sefer tabi ki iyice sıkıştırmış olurum ben gazı zaten iyice sıkıştırdığım için hacmi küçüldüğü için basıncı artmıştır diyoruz.
Devam edelim mol sayısı sabit piston serbestken kabın sıcaklığı artırılırsa ne olur sizce, piston serbestken mol sayısını arttırıyorum yani pardon sıcaklığı arttırıyorum. Mol sayısı sabit kabın sıcaklığı arttırıyorum. Şöyle genleşmeden bahsetmiştik, sıcaklık artarsa hacim de artar, piston serbest, piston serbestken o zaman basınç değişmeyecek PX değişmez, dışarıya eşit yani piston serbestken şöyle düşünebilirsiniz içerideki gazın basıncını değişmesi için dış basıncın değişmesi lazım, o değişmiyor ki o zaman neden değişsin, geri kalan değişimleri de birbirine uyduracaksınız.
Şimdi bakalım P, V, n ve T yazdım şimdi basıncın değişmeyeceğini söyledik zaten kabın sıcaklığını arttıracağız, bakın molün sayısından evet mol sayısını sabit almış bunu attık n sabit, şimdi sevgili arkadaşlarım, gözümde canlandırıyorum ne olur diye, bu pistonda şöyle bir şey olur, basınç zaten sabit belirli bir hacme demiştik ki bu V olsun demiştik. Ben sıcaklığı arttırdığım zaman genleşme olduğunu görürüm sıcaklık hatta 2 katına çıkarsa buradaki hacim de 2 katına çıktığını görürüm yani burada değişken olarak bunun dışında V ile T kaldı ya, demek ki bu ikisi aynı oranda değişiyor yani bu değişmiyor şeklinde yorum yapabilirsiniz.
Bunların hepsini detaylı bir şekilde yine göreceğiz, burada anlamamız gereken şey şu, piston serbestse basınç değişmez.
Ben pistonu itersem veya pistonu ben yukarıya doğru çekersem o zaman basınç değişir.
Pistonu itersem basınç artar, pistonu yukarıya doğru çekersem basınç azalacaktır, piston serbestken içeriye gaz da göndersem kabı sıcaklığını arttırsam da içerdeki gazın basıncı yine aynı şekilde değişmez diyoruz. Evet burada bir notumuz var, notumuza da bakalım. Elastik balon, elastik balonda da yine sürtünmesiz pistonlu kapta olduğu gibi içerideki basınç dışarıdaki basınca eşittir arkadaşlar.
Şimdi hemen şunu da bir balon, gördüğünüz gibi balon çizdim sizler için bir balonumuz var ama balonun hacmi artmış çünkü balon yukarılara doğru çıkmış, yukarılara doğru çıktıkça balon uçtu, yukarılara doğru çıktıkça ne olur basınç düşer mi ama mol sayısı sabit.
Bu sırada sıcaklığının sabit olduğunu düşünüyorum.
Hava sıcaklığının değişmediğini düşünelim.
Basınç düştü.
Şimdi arkadaşlar, içerideki basınç dış basınca eşitti, burası P dışarısı P'ydi burası da P.
Hatta 2P yapalım, en başta dışarısı 2P burası da 2P. Şimdi artık basınç P olduğu zaman burası da P oldu.
Bakın, basınç azalınca hacimin ne olması lazım artması gerekiyor, bu sefer hacim artar. Hacim artar artar artar artar artar sonra balon ne yapar patlar.
Yani uçan balonların hepsi dışarıda yukarıda durmuyor tabii ki bir yerde patlıyorlar. Bu da P ile V arasındaki ters orantı ya da şöyle söyleyeyim, elastik balonda içerideki basıncın dış basınca eşit olmasıyla alakalı.
Evet bu şekilde dersimizi bitiriyoruz arkadaşlar, öbür dersimizde görüşmek üzere hoşçakalın
