Aşık Tarzı Türk Şiiri Sanatçıları

Bir önceki dersimiz de aşık edebiyatı nazım şekillerini gördük.
Bu dersimiz de de aşık edebiyatı temsilcileri üzerinde duracağız.
Köroğlu'nun başlıyoruz.
Arkadaşı Ağrı Köroğlu.
16'ncı yüzyılda yaşamış, daha doğrusu 16'ncı yüzyılda yaşadığı sanılmaktadır.
Bakın özellikleri ne?
En önemlilerinden biri de Koçak flamalarıyla ünlü olmasıdır.
Bakın Ali Koçak.
Ama neydi daha çok böyle yiğitlik, hani savaş gibi konuların işlendiği şiirlere biz Koçak ama diyoruz.
Hani şiir türlerindeki karşılığı da epik şiir.
Bakın ve arkadaşlar divan edebiyatından ve tasavvufta hiç etkilenmemiş.
Yani aruz ölçüsü yok, dini konular yok.
Mesela bunlar önemli beyit.
Mesela Nazım birimi yok, divan edebiyatı etkilenir dememiz ise eğer bir şair tarafından divan edebiyatı etkisi yoksa o zaman aslında dini konular da yok, varız, ölçülüyor.
Dil ağır değildir, sağ nedir bunları bileceğiz.
Bakın ve Karacaoğlan arkadaşlar aşıklar içerisinde aşıkların piri sayılır bakın.
Mesela ileride Aşık Ömer var.
Üstat olarak kabul edilir ama Köroğlu aşıkların piri sayılır ve Karacaoğlan belki de aşık edebiyatı temsilcilerinin en önemlisidir diyebiliriz.
Arkadaşlar on yedinci yüzyıl şairleri insandır.
Kendisi göçebe dir.
Köy köy, şehir şehir dolaşır.
Şiirlerini söyler, genellikle çeşme başında söyler.
Her gördüğü güzele aşık olur ki bu güzeller, somut, gerçek güzeller.
Yani divan edebiyatındaki gibi soyut değil.
Özellikle de arkadaşlar aşkı çokça işlemiştir diyebiliriz.
Dili sadede nedir bakın.
Aynı zamanda duru bir Türkçesi vardır.
Tasavvufta ve divan edebiyatından hiç etkilenmemiş dir.
O zaman dil saadet dir.
Zaten yukarıda söyledik aruz ölçüsü yoktur gibi ve sevdiği kişiler hayali değil, gerçek ve somut sevgililer midir?
Bu da çok önemli.
Kendisi Varsak Türklerinden olduğu için varsa türünde en çok eser veren şairdir diyebiliriz.
Aynı zamanda nem çe destanı da Karacaoğlan'ın önemli bir eseridir.
Tabii şunu da unutmayalım.
Karacaoğlan ile ismi çıkan Sultan arkadaşlar yine aslında Türk edebiyatında önemli bir halk hikayesidir.
Bu bilgiyi de verebiliriz.
Devam edelim.
Âşık Ömer yine aşık edebiyatının önemli sanatçılarından dır.
Arkadaşları en çok şiir yazan halk edebiyatı sanatçısıdır.
Bakın divan edebiyatından bu sefer etkilenmiştir.
O zaman aruz da yazma var.
Dili biraz daha diğerlerine göre ağırdır diyebiliriz.
Kendisi adli mahlasını kullanmıştır.
Aşıklar arasında üstat olarak tanınır.
Kendisi Bektaşi Tarık tarikatına mensup.
Dur arkadaşlar yani bir yeni şehridir ve iki tane önemli eseri var.
Şair Name ile Divan.
Bu eserlerini de mutlaka bilmeliyiz arkadaşlar.
Geldim Kayıkçı Kul Mustafa'ya bakın.
Divan şiirinden etkilenmiştir kendisi.
O zaman aruz ölçüsü yoktur.
Bu ruhu unutmayacağız.
Bektaş Şiiliği benimsemiş biridir.
Yeniçeri Bakın Kayıkçı Kul Mustafa Yeniçeri şairi olduğu için çoğunlukla da arkadaşlar yiğitlik konularını işlemiştir ve çok önemli bir eseri var.
Türk edebiyatı için de önemli bir eserdir.
Hatta Yapma destanlar dan olan Genç Osman Destanı'nı da arkadaşlar unutmuyoruz.
Kayıkçı Kul Mustafa'nın Türk edebiyatı içerisinde de önemli bir eseridir diyebiliriz.
Ercişli Emrah arkadaşlar on yedinci yüzyılın ikinci yarısı ile 18'inci yüzyılın başlarında yaşadığı düşünülür.
Divan edebiyatından da tasavvufta da etkilenmemiş dir.
Ve kendisi bağ deli şairlerden dir.
Rüyada bade içme, aşıklık geleneğinin önemli aşamalarından biridir.
Hayatı etrafında oluşan özelikle bakın Türk edebiyatının önemli halk hikayelerinden biridir.
Emrah ile Elvan Hikayesi konulu sevda hikayesi de yine Türk edebiyatı için önemlidir.
Sevgili arkadaşlar bunu bilelim.
Cevheri fark yaşar.
Divan edebiyatından etkilenmiştir.
Cevheri ve kendisi bir kalem şairdir.
Zaten divan edebiyatının etkilenme varsa ise okur yazar olmayan yani kalem şairi olan bir sanatçımız dır.
Bunu bileceğiz.
Yine bakın Bektaş Ahiliğin etkisi vardır ve müzikte özellikle kendi adıyla anılan cevheri makamı vardır.
Cevheri için bu önemli.
Bu bilgiyi mutlaka bileceğiz arkadaşlar.
Seyrani özellikle halk şiiri mize hiciv ile mizah karışımı değerli eserler kazandırmıştır.
Bakın Seyrani.
Hiciv yani eleştiri ve mizah.
Daha çok komik güldürü ögeleri yine Alevi Bektaşi geleneğinden etkilendiğini söyleyebiliriz.
Muamma çözmede ustadır.
Muamma neydi arkadaşlar?
Bilmece idi.
Bakın aşıklar arasında yine önemli bir kavramdır.
Muamma ve divan edebiyatından etkilenmiştir.
Seyrani nin yine bu özelini bilmemiz de fayda var.
Dadaloğlu arkadaşlar, Dadaloğlu, Toroslar daki bakın Toroslar bir anahtar kelimedir bizim için, Dadaloğlu için daha doğrusu Türkmenlerin Avşar boyundandır.
Özellikle yerleşik hayata geçirilme karşısında bir başkaldırı sembolüdür Dadaloğlu.
Hani ferman, padişahın ise dağlar bizimdir deyip bakın padişahın fermanla karşı gelmiştir.
Koşma, semai varsa destan türünde yine eserleri vardır arkadaşlar.
Özellikle yiğitçe söyleyişi yani koçak olmalarının yanında içli bir söyleyişi de vardı.
Yani sadece konaklaması var deyip sınırlamış, yalın, içli, lirik şiirlerinin de olduğunu söyleyebiliriz.
Ve Divan edebiyatından arkadaşlar.
Hiç etkilenmemiş dir.
Erzurumlu Emrah arkadaşlar yine 19'uncu yüzyıl sanatçılarımızdan dır.
Medrese eğitimi almış bir kalem şairidir.
Divan edebiyatından kalem şairi olduğuna göre etkilenmiştir.
Ama aynı zamanda kendisi bağ deli şairlerden dir.
Özellikle koşmaları tabii dedim dili hani dedim, İnci nedir dedi demişimdir gibi vs.
Sema İleri Bakın özellikle Erzurumlu Emrah'ın koşma ve Sema İleri'nin ünlü olduğunu söyleyebiliriz.
Kendi adıyla da arkadaşlar bir aşık kolu var, Emrah kolu diyoruz.
Bakın ve arkadaşlar Bayburtlu zihniyet geliyoruz Divan şiirinden Bayburtlu Zihni de etkilenmiştir.
Tabi 19'uncu yüzyıl sanatçısıdır.
Özellikle arkadaşı yarım mizahi destan türünde eserler vermiştir.
Taş flamalarıyla ünlüdür kendisi.
Eserleri.
Arkadaşlar Divan Ser 105 Name ve kitabı Hikaye Garibi bakın önemli eserlerdir.
Mutlaka bilmemiz gereken eserlerdir.
Ve son olarak arkadaşlar 19'uncu yüzyıl şairlerimiz den ruhsati bakın divan edebiyatından ve tasavvufta etkilenmiştir arkadaşlar.
Kendisi yine bu adele.
Âşıklar adamdır.
Özellikle bakın Seyrani de tasvirler, şiirlerinde tasvir, betimlemeler çokça görülür.
Bunu unutmuyoruz.
Kendi adıyla da bir aşık kolu var.
E tabi ki de bu ne olacak arkadaşlar ruhsati kolu bakın ve bu şekilde arkadaşlar aşık edebiyatı temsilcilerini de görmüş olduk.
Bir sonraki dersimiz de görüşmek üzere.