Herkese Merhabalar.
Kunduz'un beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Üçüncü ünite Türkiye'de görülen iklim tipleri dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bugün sizlerle beraber. Hava durumu ve. İklim. Kavramlarına. Ve ülkemizde görülen iklim türlerine detaylıca bakacağız. Hemen başlayalım.
Öncelikle hava durumu diyeceğiz.
Hava durumu dar bir alanda kısa süreli etkili olan hava koşulları dır.
Örnek verecek olursak.
Buradaki yazdığımız örneğe bakalım.
Bugün İstanbul'da hava yağmurlu.
Akşam üzeri yağmur durabilir mi?
Evet.
Yarın fırtına çıkabilir. Mi?
Evet. Ertesi gün kar yapabilir mi?
Evet.
Bakın dar bir alan ve kısa süreli yani günlük hayatta hava nasıl?
Diye sorduğumuzda aslında biz hava durumunu sormuş oluyoruz.
Sizin orada hava nasıl?
Mesela düşünürseniz bugün. Havanın nasıl olduğunu, işte hava durumunu bana cevap olarak. Verebilirsiniz. Günlük hayattaki işlerimizi zaten hava durumuna göre ayarlarız arkadaşlar. Diyelim ki pikniğe gideceğiz. Hava çok sıcak. Tişört, giyim. Kalın. Giymeyin. Ya da yağmur yağıyor yanıma.
Şemsiye alayım. İşte biz günlük hayattaki işlerimizi. Hava durumuna bakarak planları. Düzenleriz.
İklim ise bir yerde görülen. Hava olaylarının uzun yıllar boyunca gösterdiği ortalama durumdur.
Bakın bir yerde hava olaylar olacak ama uzun yıllar boyunca ortalaması. Alınacak işte bu iklimdir. Örnek olarak Akdeniz. İklimini birazdan göreceksiniz.
Mesela Akdeniz ikliminde yaşayan öğrencilerimiz bilirler. Yaz ayları yani haziran, temmuz, ağustos sıcak ve yağışsız yani kurak geçer. Kış ayları ise. Ilık ve yağışlı geçer.
Kar yağışlı değil, yağmurlu. Şeklinde. Geçer.
Bakın üç ay dört ay boyunca hava böyle gider.
Bu ne uzun süre işte.
Ortalama alınarak oluşan duruma da biz ne diyoruz?
İklim diyoruz. İklim ve hava durumu anladığınızı. Düşünerek devam ediyorum.
Ülkemizde çeşitli iklimler görülmektedir.
Yani bir tane iklim görülmüyor.
Ülkemizde birden fazla iklim görülüyor. Neden birden fazla iklim görülüyor şundan dolayı.
Bir üç tarafımız denizlerle çevrili arkadaşlar. Bu bizim iklim türümüzün etkiliyor. Ilıman iklim kuşağı denilen dünyanın ılıman iklim kuşağında yer aldığımız. İçin birden fazla iklim türü görülüyor ve yeryüzü şekilleri miz. Çeşitli olduğu için. Kimi yerlerimiz düz, kimi yerlerimiz dağlık, kimileri. Plato.
O yüzden baktığımız zaman. İşte bu üç durum birden fazla iklimin görülmesini sebep. Oluyor. Arkadaşlar iklim yaşantımızı etkileyen önemli unsurlardan bir tanesidir.
Çünkü iklim. İnsan hayatı ile alakalı birçok. Şeyi etkilemektedir. Neyi etkiler?
Tarım ürünlerini. Etkiler?
Örnek verecek olursak.
Karadeniz dışında çayı kolay kolay bir yere gelemezsiniz.
Çünkü çay yağış isteyen bir üründür. Hangi iklimde yetişir?
Karadeniz ikliminde tutup başka yere yetiştiremez iseniz demek ki iklim tarım ürününü etkiliyor. Bunun dışında başka tarım ürünlerinde. Örnek. Verebiliriz.
Ama sadece bu örnek bile bize yeterli aslında. Hayvancılık türleri faaliyetlerini de etkiler. Örneğin Doğu Anadolu'ya gittiğinizde otların boyu uzundur.
Çünkü iklimden dolayı yaz yağışı vardır.
Orada büyükbaş hayvancılık yapılır.
İç Anadolu'da yazın kurak geçer.
Küçük otlar vardır.
Küçükbaş hayvancılık vardır. Bakın iklim. Hayvancılığı. Da etkiledi. Yine kar yağışıyla yollarımız kesilebiliyor.
Yani ulaşımı etkileyebiliyor.
İklim yaz sıcaklarından dolayı güneşlenme sayısının fazla olduğundan dolayı turizmi etkiliyor. Mesela Antalya Akdeniz Bölgesi bitki örtüsünü, yemek kültürünü, kıyafet seçimini ve ekonomik faaliyetleri etkilemektedir.
Yani iklim insan hayatıyla. Alakalı. Önemli bir unsurdur.
Gelelim ülkemizde görülen iklim türlerini. Öncelikle en yaygın olarak görülen karasal. İklim ile başlayacağız.
Ülkemizde denizden uzak iç kesimlerde görülen iklim tipine biz karasal iklim diyoruz. En yaygın. Görülen iklim. Tipidir arkadaşlar. Nerelerde görülür?
Türkiye haritasını gözünüzün önüne getirirseniz. İç Anadolu bölgesinin tamamında, Güneydoğu Anadolu. Bölgesinin yine. Tamamında, Doğu Anadolu Bölgesinde ve Marmara'nın Trakya. Dediğimiz Edirne çevresinde de yine görülür. Yani çok yaygın bir iklim olduğunu söyleyebiliriz. Şimdi karasal iklimin özelliklerine gelince. Eğer buralarda yaşıyorsanız zaten karasal iklimin özelliklerini çok rahatlıkla silebilirsiniz.
Yaz ayları yani haziran, temmuz, ağustos ayları karasal iklimde sıcak ve kurak geçer.
Yani hava o kadar sıcaktır ki 40 dereceye kadar çıkar ve yağmur yağışı, yağış durumu olmaz arkadaşlar. Kışın ise gerçekten. Soğuk ve kar yağışlı bir durumla karşılaşırız.
Eksi 15'lere kadar oluşabilen soğuklar ve kar yağışları karasal iklimin önemli özelliklerindendir.
Yağış olursa eğer. Bu iklimde. En fazla zaten ilkbaharda oluyor, en az da yaz aylarında yağışlar oluyor.
Bitki örtüsü burası çok önemli ilkbahar yağmurlarıyla geçirip yaz kuraklığı ile solan, sararan. Bozkır dediğimiz. Çayırlar dır.
Arkadaşlar bakın.
İlkbaharda yemyeşil bir örtü görürsünüz.
Karasal iklim. Bölgelerinde. Sanki her. Tarafa çim ekilmiş gibi. Ama yazın kuraklığı ile sağlanmadığı için, su almadığı için sararıp soluğu var. İşte biz buna ne diyor muyuz?
Bozkır diyoruz. Karasal iklim bölgelerinde evlerin yapı malzemeleri, geleneksel evlerden bahsediyoruz.
Köy evlerinden. Falan. Kerpiç dir arkadaşlar.
Kerpiç dediğimiz şey. Aslında çamurun samanla karıştırarak oluşturulduğu bir. Şeydir.
Yani günümüzde nasıl çimento varsa eskiden karasal iklim bölgelerine de insanlarına yaparlarmış. Çamurla samanı karıştırıp. Kerpiç elde ederlermiş.
Evlerini böyle yaparlarmış.
Karasal iklim bölgelerinde. Buğday, arpa, nohut. Mercimek, şeker pancarı, elma gibi tarım ürünleri yetiştirilir.
Dikkat ederseniz genellikle su istemeyen ürünlerdir. Çünkü zaten karasal. İklim bölgelerinde hava genellikle yağışsız yani. Kurak geçer.
Evet, karasal. İklimi bitirdiğimizde göre Akdeniz iklimine geçebiliriz. Adından da anlaşılacağı üzere özellikle Akdeniz'de. Ege Bölgesi'nde. Ve Marmara. Bölgesinin güneyinde Akdeniz iklim şartları görülür.
Akdeniz ikliminde yaşayan öğrencilerimiz bilecekler midir?
Yaz ayları oralarda da sıcak ve kurak geçer arkadaşlar. Yani düşündüğünüz zaman Antalya, İzmir çevrelerinde hava gerçekten 40 dereceye yakındır. Kışın ise ılık geçer.
Yani çok soğuk geçmez ve kar nadiren yağar. Genellikle yağmur şeklinde olur yağışlar. Çünkü hava sıcaklığı XP'nin altına yani sıfır derecenin altına. Düşmediği için yağışlar genellikle yağmur şeklindedir.
Akdeniz ikliminde bitki. Örtüsü kısa boylu çalılar. Dediğimiz mevkilerde arkadaşlar geleneksel evlerinde Akdeniz iklimi evleri'nde genellikle. Taş kullanılır.
Çünkü taş. Evlerin. Serin tutan bir malzeme olduğu için. Akdeniz ikliminde ki sıcaktan. İnsanları kurtarır. Akdeniz ikliminde güneşlenme süresi fazladır. Yani güneş çok fazla mevcuttur.
Kışın ılık geçer.
Buralar böyle olduğu için de tarımla alakalı olanı.
Seracılık bu bölge için çok uygundur. Şimdi hemen aklınıza şu gelebilir Öğretmenim sera nedir?
Sera üzeri naylon ya da camla kapatılmış. İçerisinde sebze meyve yetiştirilen tarım alanıdır.
Bakın şöyle örnek vereyim, daha iyi anlayacaksınız. Biz manava gittiğimiz zaman kışın ortasında bile domates. Diyebiliyoruz değil mi?
Normalde domates yaz. Sebze sidir. Ama bakın kışın ortasında bile yiye biliyorsak işte ne sayesinde seracılık. Sayesindedir.
İşte sera üzeri. Kapalı. İçerisi sıcak bir ortam. Oluşturularak sanki yaz atmosferi oluşturularak yaz. Meyveleri, sebzeleri kışın ila yetiştirilebilir.
Akdeniz ikliminde turunçgiller dediğimiz portakal, mandalina, muz, zeytin. Pamuk. Üzüm, incir gibi tarım ürünleri yetiştirilmektedir.
Gelelim ülkemizde görülen üçüncü iklim türüne. Karadeniz iklimi zaten adından anlaşılıyor. Nerelerde görüldü?
Karadeniz çevresinde ve özellikle Marmara Bölgesi'nin Karadeniz'e kıyı kesimlerinde görülüyor.
Buralarda yazları serin geçiyor arkadaşlar. Yani çok fazla sıcaklık yok. Kışlar ise genellikle ılık geçiyor.
Her mevsim. Yağışlıdır.
Lütfen bunu unutmayın.
Karadeniz iklimi deyince aklınıza. Gelecek. İlk şey sürekli yağış var arkadaşlar.
Yazın da yağış görürsünüz.
Sonbaharda da, ilkbaharda da kışın da sürekli. Her. Mevsim yağış görürsünüz.
Yağışlar en fazla sonbahar aylarında, en az ise ilkbahar aylarında görülür. Karadeniz'de Marmara Bölgesi'nin Karadeniz'e kıyı kesimlerinde Karadeniz iklimi görülür. Arkadaşlar sürekli yağmur olduğundan dolayı bitki örtüsü ormandır.
Buraların evler ormanlardan dolayı yapı malzemesi olarak ahşaptan yapılmıştır. Çünkü ellerinde en bol olan şey nedir?
Daha çadır ağaçtır, ormandır.
Burada da. Evler genellikle. Ahşaptan yapılmıştır. Karadeniz ikliminde. Bol yağış. İsteyen. Çay, fındık ve mısır gibi tarım ürünleri yetiştirilmektedir.
Son olarak burayı beraber dolduralım isterseniz. Bu iklimde yaşayan insanları sizler bu iklimde yaşayan öğrencilerin varsa zaten gideceklerdir.
Diğerleriyle de hemen dolduracağız.
Bu iklimde yaşayan. İnsanların yanlarından ayrılmaması. Gereken şey nedir arkadaşlar?
Her mevsim yağışlı ise yanımızdan ayırmayan ayağımız. Şey tabiki de şemsiye dir arkadaşlar. Şemsiye Karadeniz ikliminin vazgeçilmez aksesuarı dır. Çünkü en önemli özelliği her mevsimin yağışlı olmasıdır.
Kunduz'un beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi.
Üçüncü ünite Türkiye'de görülen iklim tipleri dersine hepiniz hoş geldiniz.
Bugün sizlerle beraber. Hava durumu ve. İklim. Kavramlarına. Ve ülkemizde görülen iklim türlerine detaylıca bakacağız. Hemen başlayalım.
Öncelikle hava durumu diyeceğiz.
Hava durumu dar bir alanda kısa süreli etkili olan hava koşulları dır.
Örnek verecek olursak.
Buradaki yazdığımız örneğe bakalım.
Bugün İstanbul'da hava yağmurlu.
Akşam üzeri yağmur durabilir mi?
Evet.
Yarın fırtına çıkabilir. Mi?
Evet. Ertesi gün kar yapabilir mi?
Evet.
Bakın dar bir alan ve kısa süreli yani günlük hayatta hava nasıl?
Diye sorduğumuzda aslında biz hava durumunu sormuş oluyoruz.
Sizin orada hava nasıl?
Mesela düşünürseniz bugün. Havanın nasıl olduğunu, işte hava durumunu bana cevap olarak. Verebilirsiniz. Günlük hayattaki işlerimizi zaten hava durumuna göre ayarlarız arkadaşlar. Diyelim ki pikniğe gideceğiz. Hava çok sıcak. Tişört, giyim. Kalın. Giymeyin. Ya da yağmur yağıyor yanıma.
Şemsiye alayım. İşte biz günlük hayattaki işlerimizi. Hava durumuna bakarak planları. Düzenleriz.
İklim ise bir yerde görülen. Hava olaylarının uzun yıllar boyunca gösterdiği ortalama durumdur.
Bakın bir yerde hava olaylar olacak ama uzun yıllar boyunca ortalaması. Alınacak işte bu iklimdir. Örnek olarak Akdeniz. İklimini birazdan göreceksiniz.
Mesela Akdeniz ikliminde yaşayan öğrencilerimiz bilirler. Yaz ayları yani haziran, temmuz, ağustos sıcak ve yağışsız yani kurak geçer. Kış ayları ise. Ilık ve yağışlı geçer.
Kar yağışlı değil, yağmurlu. Şeklinde. Geçer.
Bakın üç ay dört ay boyunca hava böyle gider.
Bu ne uzun süre işte.
Ortalama alınarak oluşan duruma da biz ne diyoruz?
İklim diyoruz. İklim ve hava durumu anladığınızı. Düşünerek devam ediyorum.
Ülkemizde çeşitli iklimler görülmektedir.
Yani bir tane iklim görülmüyor.
Ülkemizde birden fazla iklim görülüyor. Neden birden fazla iklim görülüyor şundan dolayı.
Bir üç tarafımız denizlerle çevrili arkadaşlar. Bu bizim iklim türümüzün etkiliyor. Ilıman iklim kuşağı denilen dünyanın ılıman iklim kuşağında yer aldığımız. İçin birden fazla iklim türü görülüyor ve yeryüzü şekilleri miz. Çeşitli olduğu için. Kimi yerlerimiz düz, kimi yerlerimiz dağlık, kimileri. Plato.
O yüzden baktığımız zaman. İşte bu üç durum birden fazla iklimin görülmesini sebep. Oluyor. Arkadaşlar iklim yaşantımızı etkileyen önemli unsurlardan bir tanesidir.
Çünkü iklim. İnsan hayatı ile alakalı birçok. Şeyi etkilemektedir. Neyi etkiler?
Tarım ürünlerini. Etkiler?
Örnek verecek olursak.
Karadeniz dışında çayı kolay kolay bir yere gelemezsiniz.
Çünkü çay yağış isteyen bir üründür. Hangi iklimde yetişir?
Karadeniz ikliminde tutup başka yere yetiştiremez iseniz demek ki iklim tarım ürününü etkiliyor. Bunun dışında başka tarım ürünlerinde. Örnek. Verebiliriz.
Ama sadece bu örnek bile bize yeterli aslında. Hayvancılık türleri faaliyetlerini de etkiler. Örneğin Doğu Anadolu'ya gittiğinizde otların boyu uzundur.
Çünkü iklimden dolayı yaz yağışı vardır.
Orada büyükbaş hayvancılık yapılır.
İç Anadolu'da yazın kurak geçer.
Küçük otlar vardır.
Küçükbaş hayvancılık vardır. Bakın iklim. Hayvancılığı. Da etkiledi. Yine kar yağışıyla yollarımız kesilebiliyor.
Yani ulaşımı etkileyebiliyor.
İklim yaz sıcaklarından dolayı güneşlenme sayısının fazla olduğundan dolayı turizmi etkiliyor. Mesela Antalya Akdeniz Bölgesi bitki örtüsünü, yemek kültürünü, kıyafet seçimini ve ekonomik faaliyetleri etkilemektedir.
Yani iklim insan hayatıyla. Alakalı. Önemli bir unsurdur.
Gelelim ülkemizde görülen iklim türlerini. Öncelikle en yaygın olarak görülen karasal. İklim ile başlayacağız.
Ülkemizde denizden uzak iç kesimlerde görülen iklim tipine biz karasal iklim diyoruz. En yaygın. Görülen iklim. Tipidir arkadaşlar. Nerelerde görülür?
Türkiye haritasını gözünüzün önüne getirirseniz. İç Anadolu bölgesinin tamamında, Güneydoğu Anadolu. Bölgesinin yine. Tamamında, Doğu Anadolu Bölgesinde ve Marmara'nın Trakya. Dediğimiz Edirne çevresinde de yine görülür. Yani çok yaygın bir iklim olduğunu söyleyebiliriz. Şimdi karasal iklimin özelliklerine gelince. Eğer buralarda yaşıyorsanız zaten karasal iklimin özelliklerini çok rahatlıkla silebilirsiniz.
Yaz ayları yani haziran, temmuz, ağustos ayları karasal iklimde sıcak ve kurak geçer.
Yani hava o kadar sıcaktır ki 40 dereceye kadar çıkar ve yağmur yağışı, yağış durumu olmaz arkadaşlar. Kışın ise gerçekten. Soğuk ve kar yağışlı bir durumla karşılaşırız.
Eksi 15'lere kadar oluşabilen soğuklar ve kar yağışları karasal iklimin önemli özelliklerindendir.
Yağış olursa eğer. Bu iklimde. En fazla zaten ilkbaharda oluyor, en az da yaz aylarında yağışlar oluyor.
Bitki örtüsü burası çok önemli ilkbahar yağmurlarıyla geçirip yaz kuraklığı ile solan, sararan. Bozkır dediğimiz. Çayırlar dır.
Arkadaşlar bakın.
İlkbaharda yemyeşil bir örtü görürsünüz.
Karasal iklim. Bölgelerinde. Sanki her. Tarafa çim ekilmiş gibi. Ama yazın kuraklığı ile sağlanmadığı için, su almadığı için sararıp soluğu var. İşte biz buna ne diyor muyuz?
Bozkır diyoruz. Karasal iklim bölgelerinde evlerin yapı malzemeleri, geleneksel evlerden bahsediyoruz.
Köy evlerinden. Falan. Kerpiç dir arkadaşlar.
Kerpiç dediğimiz şey. Aslında çamurun samanla karıştırarak oluşturulduğu bir. Şeydir.
Yani günümüzde nasıl çimento varsa eskiden karasal iklim bölgelerine de insanlarına yaparlarmış. Çamurla samanı karıştırıp. Kerpiç elde ederlermiş.
Evlerini böyle yaparlarmış.
Karasal iklim bölgelerinde. Buğday, arpa, nohut. Mercimek, şeker pancarı, elma gibi tarım ürünleri yetiştirilir.
Dikkat ederseniz genellikle su istemeyen ürünlerdir. Çünkü zaten karasal. İklim bölgelerinde hava genellikle yağışsız yani. Kurak geçer.
Evet, karasal. İklimi bitirdiğimizde göre Akdeniz iklimine geçebiliriz. Adından da anlaşılacağı üzere özellikle Akdeniz'de. Ege Bölgesi'nde. Ve Marmara. Bölgesinin güneyinde Akdeniz iklim şartları görülür.
Akdeniz ikliminde yaşayan öğrencilerimiz bilecekler midir?
Yaz ayları oralarda da sıcak ve kurak geçer arkadaşlar. Yani düşündüğünüz zaman Antalya, İzmir çevrelerinde hava gerçekten 40 dereceye yakındır. Kışın ise ılık geçer.
Yani çok soğuk geçmez ve kar nadiren yağar. Genellikle yağmur şeklinde olur yağışlar. Çünkü hava sıcaklığı XP'nin altına yani sıfır derecenin altına. Düşmediği için yağışlar genellikle yağmur şeklindedir.
Akdeniz ikliminde bitki. Örtüsü kısa boylu çalılar. Dediğimiz mevkilerde arkadaşlar geleneksel evlerinde Akdeniz iklimi evleri'nde genellikle. Taş kullanılır.
Çünkü taş. Evlerin. Serin tutan bir malzeme olduğu için. Akdeniz ikliminde ki sıcaktan. İnsanları kurtarır. Akdeniz ikliminde güneşlenme süresi fazladır. Yani güneş çok fazla mevcuttur.
Kışın ılık geçer.
Buralar böyle olduğu için de tarımla alakalı olanı.
Seracılık bu bölge için çok uygundur. Şimdi hemen aklınıza şu gelebilir Öğretmenim sera nedir?
Sera üzeri naylon ya da camla kapatılmış. İçerisinde sebze meyve yetiştirilen tarım alanıdır.
Bakın şöyle örnek vereyim, daha iyi anlayacaksınız. Biz manava gittiğimiz zaman kışın ortasında bile domates. Diyebiliyoruz değil mi?
Normalde domates yaz. Sebze sidir. Ama bakın kışın ortasında bile yiye biliyorsak işte ne sayesinde seracılık. Sayesindedir.
İşte sera üzeri. Kapalı. İçerisi sıcak bir ortam. Oluşturularak sanki yaz atmosferi oluşturularak yaz. Meyveleri, sebzeleri kışın ila yetiştirilebilir.
Akdeniz ikliminde turunçgiller dediğimiz portakal, mandalina, muz, zeytin. Pamuk. Üzüm, incir gibi tarım ürünleri yetiştirilmektedir.
Gelelim ülkemizde görülen üçüncü iklim türüne. Karadeniz iklimi zaten adından anlaşılıyor. Nerelerde görüldü?
Karadeniz çevresinde ve özellikle Marmara Bölgesi'nin Karadeniz'e kıyı kesimlerinde görülüyor.
Buralarda yazları serin geçiyor arkadaşlar. Yani çok fazla sıcaklık yok. Kışlar ise genellikle ılık geçiyor.
Her mevsim. Yağışlıdır.
Lütfen bunu unutmayın.
Karadeniz iklimi deyince aklınıza. Gelecek. İlk şey sürekli yağış var arkadaşlar.
Yazın da yağış görürsünüz.
Sonbaharda da, ilkbaharda da kışın da sürekli. Her. Mevsim yağış görürsünüz.
Yağışlar en fazla sonbahar aylarında, en az ise ilkbahar aylarında görülür. Karadeniz'de Marmara Bölgesi'nin Karadeniz'e kıyı kesimlerinde Karadeniz iklimi görülür. Arkadaşlar sürekli yağmur olduğundan dolayı bitki örtüsü ormandır.
Buraların evler ormanlardan dolayı yapı malzemesi olarak ahşaptan yapılmıştır. Çünkü ellerinde en bol olan şey nedir?
Daha çadır ağaçtır, ormandır.
Burada da. Evler genellikle. Ahşaptan yapılmıştır. Karadeniz ikliminde. Bol yağış. İsteyen. Çay, fındık ve mısır gibi tarım ürünleri yetiştirilmektedir.
Son olarak burayı beraber dolduralım isterseniz. Bu iklimde yaşayan insanları sizler bu iklimde yaşayan öğrencilerin varsa zaten gideceklerdir.
Diğerleriyle de hemen dolduracağız.
Bu iklimde yaşayan. İnsanların yanlarından ayrılmaması. Gereken şey nedir arkadaşlar?
Her mevsim yağışlı ise yanımızdan ayırmayan ayağımız. Şey tabiki de şemsiye dir arkadaşlar. Şemsiye Karadeniz ikliminin vazgeçilmez aksesuarı dır. Çünkü en önemli özelliği her mevsimin yağışlı olmasıdır.
