Redoks Tepkimelerinde İndirgen ve Yükseltgen

Merhaba arkadaşlar.
Bu dersimizde redoks  tepkimelerinde indirgen ve yükseltgen tanımlarını   birlikte işleyeceğiz.
İndirgen ve yükseltgen, çok  kolay olan ama sizler tarafından çok karıştırılan   bir kısım.
O yüzden dikkatli bir şekilde  dinlemenizi istiyorum.
Bir hatırlatma yapıyorum.   Hatırlatmam nedir ?
Redoks tepkimesinin tanımını  hatırlayalım.
İndirgenme ve yükseltgenmenin bir   arada görüldüğü tepkimelere biz redoks tepkimesi  diyorduk.
Şimdi bakıyorum.
Redoks tepkimesi için   geçen dersimizde iki tane yarı tepkime yazmıştık.  Birisi yükseltgenme yarı tepkimesi diğeri   indirgenme yarı tepkimesi.
Peki buraya bakıyorum.  A, A+3 olmuş.
3 elektron vermiş.
Bu yükseltgenme   yarı tepkimesi.
Kısaltarak yazıyorum, yükseltgenme  yarı tepkimesi.
B+2, B'ye gitmiş.
İndirgenmiş.   İndirgenme yarı tepkimesi.
Şimdi ben bu ikisini  topladığım zaman ne oluyordu arkadaşlar ?
Redoks   tepkimesi oluyordu.
Bu tek başına redoks değildi.  Bu da --indirgenme tepkimesi-- tek   başına redoks değildi.
Şimdi topluyorum.
Yalnız  bir sorunum var.
A, 3 tane elektron verirken B+2,   Böyle bir şey olmamalı.
Çünkü sevgili arkadaşlarım   redoks tepkimelerinde alınan verilen elektron  sayıları her zaman eşit olmak zorundadır.
Peki   nasıl eşitleyeceğim ?
3 elektron veriliyor, 2  elektron alınıyorsa 6'da eşitleyebilirim.
Hemen   eşitleyelim 6'da.
Yukarıyı 2 ile çarparım, aşağıyı  da 3 ile çarparım ve tepkimeyi o şekilde yazarım.   Bakın A o zaman 6 elektron vermiş olurken B+2'de 6 elektron alacak.
Birinin verdiği elektronu   öbürü alıp da zaten indirgeniyor.
O yüzden  bunlar eşit olmak zorunda.
Tepkimemi yazıyorum.   Hemen yazalım.
2 tane A --katı halde--  birbirini götürdü.
Zıt tarafta olanlar  birbirini götürdü.
2 tane A+3 --suda--   ve 3 tane B --katı-- yazarım.
Ve artık  ben redoks tepkimemi elde etmiş olurum.   Şimdi devam ediyorum.
İndirgen ve yükseltgen  ifadelerine geliyorum sevgili arkadaşlarım.
Boşluğu doldurmadan önce ilk ben anlatmak  istiyorum.
Sonra boşluğu birlikte dolduralım.   Şimdi yukarıdaki tepkimeyi aşağıya aldım.
Şimdi  burada neler olmuş şöyle bir birlikte bakalım.   A ne yapmış arkadaşlar ?
Katı haldeki A, A+3  haline gelmiş.
Yani yükseltgenmiş yazıyorum.   Kendisi yükseltgenmiş.
Peki karşısına ne  yapmış ?
Karşısındaki B+2'yi, B'ye indirgemiş.   Karşısındakini indirgemiş ya o yüzden biz buna  sevgili arkadaşlarım indirgen diyoruz.
Bakın gayet   basit aslında.
(-gen) ile bitiriyorum.
Şimdi  B+2'ye bakıyorum.
B+2'de ne olmuş ?
B+2, B'ye   gitmiş.
Yani yükseltgen basamağı azalmış.
O zaman  kendisi indirgenmiş.
İlk önce böyle bir kendime   anlatıyorum.
Bu indirgenmiş diyorum.  Peki diyorum karşına ne yapıyor ?
A'yı,   karşısını yükseltgemiş ya o yüzden yükseltgendir   diyorum.
Bakın (-gen) ile bitiriyorum gördüğünüz  gibi.
Hemen boşluk doldurmaya geçiyorum.
Diyorum   ki elektron veren bir madde kendisi ne yapar  arkadaşlar ?
Düşünelim X elektron verdi.
+1   olmaz mı ?
1 tane elektron verdiğini düşünüyorum.  Bu şekilde düşünebilirsiniz sorularda karşınıza   geldiğinde.
Elektron veren madde yükseltgenir.  Kendisi yükseltgendi bakın.
Karşısındakinin   değerliğini azaltır.
Karşısındakini  indirger.
O yüzden indirgendir diyorum.
Bakın kendisi yükseltgenirken, karşısındakini  indirgedi.
İndirgen diyorum.
Şimdi elektron   alan maddeye geçtim.
Elektron alan  madde bu sefer Y olsun.
1 tane elektron   alsın, ne olur ?
Eksi olur bakın.
Yükseltgen  basamağı azaldı.
Elektron alan madde indirgenir.   İndirgendi.
Peki karşısındakini ne yapıyor ?
  O zaman karşısındakinin yükseltgen basamağını   arttırır.
Karşısındakini yükseltger.
O  yüzden yükseltgendir diyoruz.
Yükseltgendir.
Şöyle yazayım yükseltgendir.
Burada da o şekilde  düzeltmek istiyorum.
İndirgen ve yükseltgeni   vurgulamak için bu şekilde düzeltmek  istiyorum.
Çünkü çok basit olmasına   rağmen çok karıştırdığınız bir yer.
İndirgendir,  yükseltgendir diye bu şekilde vurguladım.
Olayı   şöyle tahterevalliye bağlayabiliriz.
Bakın şimdi  burada oturan bir insan olsun.
Ben burada oturdum.   Ne oldu ?
Ben oturduğum zaman burası aşağı  indi, karşımdaki arkadaşım yukarıya kalktı.   Ne oldu ?
Karşımdaki insanı ben yükseltgedim.  İşte burada oturan kişi yükseltgen olur.   Burada oturan kişi ise karşısındaki insanı aşağı  indirdiği için bu da indirgendir arkadaşlar.   Olayı bu şekilde düşünebiliriz.
Burada oturan  kendisi yükselirken karşısındakini indirgedi.   İndirgen.
Burada oturan ben karşımdaki arkadaşımı  yukarıya kaldırdığım için yükseltgenimdir diyorum.   Devam ediyoruz.
Örneklerle olayı pekiştirelim.  Magnezyum, Mg+2'ye gitmiş.
Kendisi yükseltgenmiş.   Böyle uzun uzun yazıyorum.
Karşısındakini ne  yapmış ?
+1'den 0'a indirgemiş.
İndirgen diyorum.   Sorularda birde ne istediğine lütfen dikkat  ediniz.
İndirgenme-yükseltgenmeyi mi soruyor yoksa   indirgenmiş-yükseltgenmiş yani indirgen-yükseltgen  ifadesini mi soruyor ona lütfen dikkat edelim.   +1'den 0'a kendisi indirgenmiş.
Ama karşısındakini  ne yapmış ?
Mg sıfırı +2'ye yükseltgemiş.   Yükseltgendir diyorum.
Bu kadar basit arkadaşlar  gördüğünüz gibi.
Bu şekilde dersimizi bitiriyoruz.   Umarım anlaşılmıştır.
Bundan sonraki  derste görüşmek üzere.
Hoşça kalın.