Merhaba arkadaşlar bu dersimizde denge konusuna devam ediyoruz.
Bu sefer denge sabitlerine bakıyoruz.
Denge sabitleri nasıl yazılır, hangi tür dengi sabitlerimiz var bakalım.
Şimdi iki tür denge sabitimiz var: birisi derişimler cinsinden denge sabiti Kc, diğeri ise kısmi basınçlar cinsinden denge sabiti Kp.
Her ikisinde de ürünleri alıyorsunuz girenlere bölüyorsunuz.
Ürünlerin derişimi bölü girenlerin derişimi.
Basınç kısmına gelirsem, kısmi basınçlar cinsinden denge sabitine, ürünlerin kısmi basıncı bölü girenlerin kısmi basıncı.
Şimdi burada kısmi basınçtan bahsettiğim için burada sadece gazları alıyoruz katı ve sıvılarla işimiz yok.
Şimdi derişimler cinsinden denge sabitine geldiğimde hızı hatırlarsanız, hız konusunda biz katı ve sıvıları almıyorduk.
Burada da almıyoruz çünkü derişimler sabit katı ve sıvıda.
Neyi alıyoruz?
Gaz ve iyonları alabilirsiniz ama sorularınızda iyondan ziyade gazlarda daha çok karşılaşıyoruz. Şimdi, Kp ve Kc arasında bir ilişki var, oraya geçmeden hemen şurayı unutmayalım.
Şu Kc'nin güzel bir formülü var bakalım.
Geçen dersimizde, bundan önceki dersimizde, denge anında, ileri hız sabiti, ileri hız, geri hıza eşit olur demiştim. Buradan çıkan bir formül var arkadaşlar. Tepkimenin ileri hız sabitini alıyorsunuz, geri hız sabitine bölüyorsunuz ve Kc'nin sayısal değerini bulabiliyorsunuz.
Yani buradan da bulabiliyorum, buradan da bulabiliyorum.
Çok basit sorular karşımıza geliyor, sayısal değerleri veriyorlar sadece ileriyi geriye bölünce, Kc'nin sayısal değerini bulduğumuzu bilmeniz gerekiyor. Hani formülü bilemezseniz soruyu yapamıyorsunuz çünkü.
Hemen geçiyorum Kp ve Kc arasındaki ilişkiye.
Önce formülleri veriyorum sonra örnek üzerinden hepsini birbirine bağlayacağım.
Kp= Kc .(RT)^Δn kısmi basıç cinsinden denge sabiti, derişim cinsinden denge sabiti, R bildiğimiz 22,4 bölü 273 gaz sabitimiz, T mutlak sıcaklık Kelvin cinsinden.
Δn, bakalım bu neymiş.
Δn'i tepkimeye göre buluyorsunuz.
Bize verilen tepkimedeki gazların kastıyla onu kullanıyorum.
Ürünlerdeki gaz katsayısını alıyorum, oradan girenlerdeki gaz katsayısını çıkartıyorum arkadaşlar.
Bu şekilde Δn'i buluyorum.
Hemen örneklerimizin üzerinde hepsini belirleyelim.
Şimdi ilk önce Kc'yi bularak başlıyorum.
Kc, ürünleri geçtim CO'nun karesini aldım.
Neden?
Hızda da böyle yapıyorduk. Katsayıları üst olarak alıyorduk.
Çarptı O2, hepsi gaz zaten hepsi gaz olduğu için alıyorum. CO2'nin karesi.
Gördüğünüz gibi bu şekilde yazdım. Hemen arkadaşlar çok uzaklaşmadan bir de bunun birimini bulalım.
Kc'nin birimi, sorularda karşımıza çıkar çünkü.
Şimdi köşeli parantez moleriteydi.
Moleritenin karesi, çarpı molerite bölü moleritenin karesi dersem gördüğünüz gibi Kc'yi ben buradan molerite olarak bulurum.
Yani molerite ne demek?
Mol bölü litredir demek.
Yani birim bize sorarlarsa bu şekilde yapıyoruz.
Şimdi hemen Kp'sini buluyorum.
Kp'sine geçeyim.
Kp diyorum eşittir ürünlere geçiyorum ürünlerdeki gazların basınçlarını alıyorum, yine katsayıları üs olarak kullanıyorum. Bölü CO2 kısmi basıncının karesi.
Bakın CO'nun karesini aldım O2'yi çarptım sonra girenlerdeki CO2'nin karesini aldım.
Yine aynı şekilde bunun da birimini bulalım arkadaşlar.
Birimini bulalım.
Bu sefer basıncı atm olarak alıyorum atm'nin karesi çarpı atm bölü atm'nin karesi.
Bunlar gitti ve ben Kp'yi bu sefer atm olarak buldum.
Birimi atm'dir diyorum.
Şimdi bu ikisini hallettik.
Şimdi ne yapıyorum?
Kp ile Kc'yi birbirine bağlıyorum.
Hadi bağlayalım o zaman.
Kp ile Kc arasındaki ilişkiyi yazıyorum.
Kp=Kc.(RT)^Δn.
Δn'imi hesaplıyorum. Δn, ürünlerdeki gaz katsayısı topladım 3, gidenleri oradan çıkarttım 2.
1 kaldı.
O zaman Kc çarpı RT üzeri 1'dir diyorum.
Kp ile Kc arasındaki ilişkide bu şekildedir diyorum ve devam ediyorum.
İkinci formül ikinci denklemine.
Ama bu sefer katı görüyorum, bakın katıları almıyorduk. Dikkat edelim katıları almıyorduk.
Kc eşittir, katıları almıyorsam sadece karbondioksitlerim ve bunun birimi de moleritedir yani mol bölü litre olarak bulurum Kc'nin birimini.
Sonra geçelim Kp'sine.
Kp, katıları almıyorum.
CO2 kısmi basıncıdır diyorum ve CO2 kısmi basıncı olduğu için sadece atm olarak birimini de bulurum diyorum.
Peki Kp'si ve Kc'si arasındaki ilişkiye bakayım.
Kp eşittir Kc çarpı, Δn'imiz nedir?
Katıları almıyorum, Δn buradan bir çıkar çıkar. Kc çarpı RT'dir.
Bu şekilde de bırakırım diyorum ve hemen bir tane örnekle gördüğümüz formülleri pekiştirelim.
a ve b tepkimeye girmişler ve c oluşmuş.
Bu tepkimenin ileri hız sabiti 5, geri hız sabiti 20 olduğuna göre tepkimenin Kc değeri nedir?
Bakın dediğim gibi güzel bir soru.
Gayet basit bir soru.
Ne yapacağım?
Sadece formülü bileceğim o kadar.
K ileri bölü K geri yazıyorum. İleri hız sabiti verilmiş 5, geri hız sabiti verilmiş 20 bölüyorum ve cevaptan 1/4 olarak buluyorum arkadaşlar.
İkinci sorumuza geçelim.
Bir tepkimemiz var X2O4'ten 2 tane XO2 elde etmişiz. Bu tepkime 273 santigrat derecede gerçekleşiyormuş ve dengedeymiş.
Kap hacmi 2 litre.
Denge anında X2O4'ün mol sayısı 8 molmüş, yazalım.XO2'nin mol sayısı 6 molmüş.
Yazdım.
Tepkimenin Kp ve Kc değerlerini bulunuz demiş.
Burada Kp ile ilgili yani basınçla ilgili bir şey yok ama sanki Kc'den gidip de biz bu olayı çözebiliriz.
Bu sırada bir şey vurgulayacağım.
Bundan önce kimyasal hesaplamalardan alıştığınız gibi aralarında katsayı var 1-2.
Burası 8 molken burası 16 olmuyor arkadaşlar.
Yani soruda size verilenler dengede diyorsa rahat olun dengede ise ne veriyorsa onu kullanacaksınız yani orada neden işte burası 8 ise burası iki katı olması gerekiyordu böyle ya da yarısı olaylarına hiç girmiyorsunuz.
Dengede dediysek bitmiştir.
Çünkü en başta da ortamda madde olabilir, beklediğinizden daha fazlası olabilir, oraları hiç karıştırmıyorsunuz.
Soru çözümlerinde zaten daha detaylı bir şekilde tüm soruları göstereceğiz.
Şimdi, tepkimemi alıyorum. Hatta tepkimeyi yazmama gerek yok ki yazdık zaten. Hemen Kc'siyle başlayalım.
Kc istiyorum.
XO2 derişiminin karesini alırım X2O4'e bölerim. karesi bölü X2O4, 8'i aldım ikiye buldum ve benim Kc değerim.
Peki Kc değerimi buldum.
Şimdi Kp'ye geçiyorum.
Kp diyorum eşittir nasıl olacak?
Atm falan yok.
O zaman şu Kp ve Kc arasındaki ilişkiye baksam.
Kp=Kc.(RT) üzeri kaçtır?
Δn'e bakıyorum.
2-1'den 1 çıkıyor.
Tamam burası da çarpı sıcaklığım 273 santigrat derece yani 546 Kelvin çarpı 546 yapıyorum.
İşlemi yapıyorum, iki, şurası 5,6 çıkar.
Burası 11.2 sonuç arkadaşlar, 100.8 buluyoruz sanırım. Bu şekilde de sorumuzu çözüyoruz.
Evet, bu dersimizi bitiriyoruz arkadaşlar.
Bundan sonraki dersimizde görüşmek üzere, hoşça kalın.
Bu sefer denge sabitlerine bakıyoruz.
Denge sabitleri nasıl yazılır, hangi tür dengi sabitlerimiz var bakalım.
Şimdi iki tür denge sabitimiz var: birisi derişimler cinsinden denge sabiti Kc, diğeri ise kısmi basınçlar cinsinden denge sabiti Kp.
Her ikisinde de ürünleri alıyorsunuz girenlere bölüyorsunuz.
Ürünlerin derişimi bölü girenlerin derişimi.
Basınç kısmına gelirsem, kısmi basınçlar cinsinden denge sabitine, ürünlerin kısmi basıncı bölü girenlerin kısmi basıncı.
Şimdi burada kısmi basınçtan bahsettiğim için burada sadece gazları alıyoruz katı ve sıvılarla işimiz yok.
Şimdi derişimler cinsinden denge sabitine geldiğimde hızı hatırlarsanız, hız konusunda biz katı ve sıvıları almıyorduk.
Burada da almıyoruz çünkü derişimler sabit katı ve sıvıda.
Neyi alıyoruz?
Gaz ve iyonları alabilirsiniz ama sorularınızda iyondan ziyade gazlarda daha çok karşılaşıyoruz. Şimdi, Kp ve Kc arasında bir ilişki var, oraya geçmeden hemen şurayı unutmayalım.
Şu Kc'nin güzel bir formülü var bakalım.
Geçen dersimizde, bundan önceki dersimizde, denge anında, ileri hız sabiti, ileri hız, geri hıza eşit olur demiştim. Buradan çıkan bir formül var arkadaşlar. Tepkimenin ileri hız sabitini alıyorsunuz, geri hız sabitine bölüyorsunuz ve Kc'nin sayısal değerini bulabiliyorsunuz.
Yani buradan da bulabiliyorum, buradan da bulabiliyorum.
Çok basit sorular karşımıza geliyor, sayısal değerleri veriyorlar sadece ileriyi geriye bölünce, Kc'nin sayısal değerini bulduğumuzu bilmeniz gerekiyor. Hani formülü bilemezseniz soruyu yapamıyorsunuz çünkü.
Hemen geçiyorum Kp ve Kc arasındaki ilişkiye.
Önce formülleri veriyorum sonra örnek üzerinden hepsini birbirine bağlayacağım.
Kp= Kc .(RT)^Δn kısmi basıç cinsinden denge sabiti, derişim cinsinden denge sabiti, R bildiğimiz 22,4 bölü 273 gaz sabitimiz, T mutlak sıcaklık Kelvin cinsinden.
Δn, bakalım bu neymiş.
Δn'i tepkimeye göre buluyorsunuz.
Bize verilen tepkimedeki gazların kastıyla onu kullanıyorum.
Ürünlerdeki gaz katsayısını alıyorum, oradan girenlerdeki gaz katsayısını çıkartıyorum arkadaşlar.
Bu şekilde Δn'i buluyorum.
Hemen örneklerimizin üzerinde hepsini belirleyelim.
Şimdi ilk önce Kc'yi bularak başlıyorum.
Kc, ürünleri geçtim CO'nun karesini aldım.
Neden?
Hızda da böyle yapıyorduk. Katsayıları üst olarak alıyorduk.
Çarptı O2, hepsi gaz zaten hepsi gaz olduğu için alıyorum. CO2'nin karesi.
Gördüğünüz gibi bu şekilde yazdım. Hemen arkadaşlar çok uzaklaşmadan bir de bunun birimini bulalım.
Kc'nin birimi, sorularda karşımıza çıkar çünkü.
Şimdi köşeli parantez moleriteydi.
Moleritenin karesi, çarpı molerite bölü moleritenin karesi dersem gördüğünüz gibi Kc'yi ben buradan molerite olarak bulurum.
Yani molerite ne demek?
Mol bölü litredir demek.
Yani birim bize sorarlarsa bu şekilde yapıyoruz.
Şimdi hemen Kp'sini buluyorum.
Kp'sine geçeyim.
Kp diyorum eşittir ürünlere geçiyorum ürünlerdeki gazların basınçlarını alıyorum, yine katsayıları üs olarak kullanıyorum. Bölü CO2 kısmi basıncının karesi.
Bakın CO'nun karesini aldım O2'yi çarptım sonra girenlerdeki CO2'nin karesini aldım.
Yine aynı şekilde bunun da birimini bulalım arkadaşlar.
Birimini bulalım.
Bu sefer basıncı atm olarak alıyorum atm'nin karesi çarpı atm bölü atm'nin karesi.
Bunlar gitti ve ben Kp'yi bu sefer atm olarak buldum.
Birimi atm'dir diyorum.
Şimdi bu ikisini hallettik.
Şimdi ne yapıyorum?
Kp ile Kc'yi birbirine bağlıyorum.
Hadi bağlayalım o zaman.
Kp ile Kc arasındaki ilişkiyi yazıyorum.
Kp=Kc.(RT)^Δn.
Δn'imi hesaplıyorum. Δn, ürünlerdeki gaz katsayısı topladım 3, gidenleri oradan çıkarttım 2.
1 kaldı.
O zaman Kc çarpı RT üzeri 1'dir diyorum.
Kp ile Kc arasındaki ilişkide bu şekildedir diyorum ve devam ediyorum.
İkinci formül ikinci denklemine.
Ama bu sefer katı görüyorum, bakın katıları almıyorduk. Dikkat edelim katıları almıyorduk.
Kc eşittir, katıları almıyorsam sadece karbondioksitlerim ve bunun birimi de moleritedir yani mol bölü litre olarak bulurum Kc'nin birimini.
Sonra geçelim Kp'sine.
Kp, katıları almıyorum.
CO2 kısmi basıncıdır diyorum ve CO2 kısmi basıncı olduğu için sadece atm olarak birimini de bulurum diyorum.
Peki Kp'si ve Kc'si arasındaki ilişkiye bakayım.
Kp eşittir Kc çarpı, Δn'imiz nedir?
Katıları almıyorum, Δn buradan bir çıkar çıkar. Kc çarpı RT'dir.
Bu şekilde de bırakırım diyorum ve hemen bir tane örnekle gördüğümüz formülleri pekiştirelim.
a ve b tepkimeye girmişler ve c oluşmuş.
Bu tepkimenin ileri hız sabiti 5, geri hız sabiti 20 olduğuna göre tepkimenin Kc değeri nedir?
Bakın dediğim gibi güzel bir soru.
Gayet basit bir soru.
Ne yapacağım?
Sadece formülü bileceğim o kadar.
K ileri bölü K geri yazıyorum. İleri hız sabiti verilmiş 5, geri hız sabiti verilmiş 20 bölüyorum ve cevaptan 1/4 olarak buluyorum arkadaşlar.
İkinci sorumuza geçelim.
Bir tepkimemiz var X2O4'ten 2 tane XO2 elde etmişiz. Bu tepkime 273 santigrat derecede gerçekleşiyormuş ve dengedeymiş.
Kap hacmi 2 litre.
Denge anında X2O4'ün mol sayısı 8 molmüş, yazalım.XO2'nin mol sayısı 6 molmüş.
Yazdım.
Tepkimenin Kp ve Kc değerlerini bulunuz demiş.
Burada Kp ile ilgili yani basınçla ilgili bir şey yok ama sanki Kc'den gidip de biz bu olayı çözebiliriz.
Bu sırada bir şey vurgulayacağım.
Bundan önce kimyasal hesaplamalardan alıştığınız gibi aralarında katsayı var 1-2.
Burası 8 molken burası 16 olmuyor arkadaşlar.
Yani soruda size verilenler dengede diyorsa rahat olun dengede ise ne veriyorsa onu kullanacaksınız yani orada neden işte burası 8 ise burası iki katı olması gerekiyordu böyle ya da yarısı olaylarına hiç girmiyorsunuz.
Dengede dediysek bitmiştir.
Çünkü en başta da ortamda madde olabilir, beklediğinizden daha fazlası olabilir, oraları hiç karıştırmıyorsunuz.
Soru çözümlerinde zaten daha detaylı bir şekilde tüm soruları göstereceğiz.
Şimdi, tepkimemi alıyorum. Hatta tepkimeyi yazmama gerek yok ki yazdık zaten. Hemen Kc'siyle başlayalım.
Kc istiyorum.
XO2 derişiminin karesini alırım X2O4'e bölerim. karesi bölü X2O4, 8'i aldım ikiye buldum ve benim Kc değerim.
Peki Kc değerimi buldum.
Şimdi Kp'ye geçiyorum.
Kp diyorum eşittir nasıl olacak?
Atm falan yok.
O zaman şu Kp ve Kc arasındaki ilişkiye baksam.
Kp=Kc.(RT) üzeri kaçtır?
Δn'e bakıyorum.
2-1'den 1 çıkıyor.
Tamam burası da çarpı sıcaklığım 273 santigrat derece yani 546 Kelvin çarpı 546 yapıyorum.
İşlemi yapıyorum, iki, şurası 5,6 çıkar.
Burası 11.2 sonuç arkadaşlar, 100.8 buluyoruz sanırım. Bu şekilde de sorumuzu çözüyoruz.
Evet, bu dersimizi bitiriyoruz arkadaşlar.
Bundan sonraki dersimizde görüşmek üzere, hoşça kalın.
