Merhaba arkadaşlar.
Bu dersimizde kimyasal tepkimelerde hızla devam ediyoruz ve tepkime hızı nedir bunu inceleyeceğiz.
Sonra tepkime hızı ölçerken biz bazı yöntemlerden yararlanıyoruz. Bu yöntemler hangileri ?
Hangilerinden yararlanabiliriz bunlara bakacağız.
Tanımla başlayalım.
Tepkime hızı: birim zamanda (bakın zamandan bahsediyorum) görülen madde derişimindeki değişimdir.
Artma veya azalma olabilir.
Burada dikkat edeceğiniz şey şu.
Bakın biz zamandan bahsediyoruz.
Yani ben saat tutuyorum.
Yani benim için süre önemli.
Yani dakika önemli, saniye önemli.
Her tepkime çok hızlı gerçekleşmeyebilir.
Çok hızlı gerçekleşenler de bazen salise bile kullanılabiliyor.
Uzun gerçekleşenler de yıl kullanılabiliyor ya da orta sürede olanlarda dakika kullanılabilir.
Bizim için zaman önemli.
Yani ben bir hızdan bahsediyorsam zaman çok önemli zaten.
Şimdi ilk önce mantığı anlatıyorum.
Sonra burada verilen tepkimelerde hangi yöntemleri kullanabiliriz ona bakıyoruz. Şimdi şöyle düşünün, bir reaksiyon gerçekleşsin ve reaksiyon ekzotermik olsun.
Ekzotermikte ne olur ?
Ortama ısı verilir.
Isı çıkar.
O zaman ortam ne olur ?
Isınır.
Şöyle düşünürüm, ortam ne kadar çabuk ısınırsa reaksiyon o kadar hızlı olur.
Böyle düşünürüm.
Endotermik reaksiyon gerçekleşsin.
Ortam soğur.
Isı alır ortamdan.
O zaman şöyle düşünürüm, diyeceğim ki ortam ne kadar çabuk soğursa reaksiyon o kadar hızlı olur.
Bir gaz tepkimesi gerçekleşsin ve hacim değişimi olsun.
O zaman şöyle söylerim, hacim ne kadar çabuk değişiyorsa reaksiyon o kadar hızlıdır.
Bir patlama gerçekleşsin.
Diyeceğim ki patlama ne kadar çabuk gerçekleşiyorsa reaksiyon o kadar hızlı olur.
Ya da renk değişimi olsun.
Bir reaksiyon gerçekleşsin ve reaksiyon sonunda ortam pembe olsun.
Şöyle düşünürüm, pembe renk ne kadar çabuk ortaya çıkarsa reaksiyon o kadar hızlı olur. İşte mantığımız bu arkadaşlar.
Bize sorularda böyle tepkimeler verilecek ve o tepkimelerde biz yorum yapacağız.
Bu tepkimede reaksiyon hızını işte ölçerken nasıl gözlemleyebilirim, nereden gidebilirim şeklinde.
Burada şunu da söyleyeyim. Elektrik iletkenliğini de kullanabiliyoruz.
Onu da söyleyelim.
Ben bunu nerede kullanırım ?
Ortamda iyon miktarı artarsa ne olur ?
Hatırlarsanız sulu ortamda iyon olursa elektrik iletkenliği artıyor zaten.
O zaman iyon varsa ortamda ya da birden bire iyonlar doluyorsa, ürünlerde iyon varsa ya da tam tersi azalabiliyorsa o zaman elektrik iletkenliğini de kullanabilirim.
Şimdi bakalım. Birinci reaksiyonumuzla başlayalım.
Reaksiyonda gözümüze çarpan bir şey var.
Renksiz, kahverengi, renksiz.
Bileşikleri bilmenize gerek yok.
Bunların renklerini bilmenize gerek yok.
Bunlar zaten size soruda verilecek.
Soruda verildiği zaman zaten siz ne diyeceksiniz ?
Diyeceksiniz ki rengini boşu boşuna vermemiş.
O zaman ben burada renk değişimden giderim.
Peki bakıyorum. C2H4 ortama koymuşlar, renksiz.
Brom göndermişler ve ortam kahverengi olmuş.
Reaksiyon gerçekleşmiş, renksiz.
Demek ki bu kahverengi renk ne kadar çabuk azalırsa reaksiyon o kadar hızlı.
Yani ben burada neyi kullanırım ?
Renk değişimini kullanırım.
İkinci reaksiyona geldim.
Magnezyum katısı var.
Asitle tepkimeye girmiş.
Bakın bu da katı.
Hani katı miktarından gidemiyorum.
Hesap yapmam gerekiyor ama bir tane gaz var.
Ortama gaz çıkmış.
Bakın en başta gaz yok, sonra gaz var. O zaman gaz basıncında gidebilirim ben burada. Gaz basıncı diyorum.
Gaz basıncına bakarım.
Gaz basıncı ne kadar çabuk artarsa reaksiyon o kadar hızlıdır derim.
Üçüncü reaksiyona baktığımız zaman iyon var ortamda.
Birden katı oluşmuş.
Burada iki şey söyleyebilirim sanki.
Derim ki katı miktarına bakarım.
Katı ne kadar çabuk oluşursa, çökelek diyorduk hatırlarsanız, katı çöken madde, çökelek oluşma hızına bakabilirim yani katı oluşma hızı.
Bu birincisi.
Katı ne kadar çabuk oluşursa reaksiyon o kadar hızlı.
İkincisi ortamda iyon var.
Sonra katı var.
Katılar elektriği iletmez ama sulu ortamdaki iyonlar elektriği iletir.
Elektrik iletkenliğindeki azalma diyebilirim.
Bakın en başta iletiyor sonra iletmiyor.
Elektrik iletkenliğindeki azalma.
Gördüğünüz gibi sadece bir tane yöntem değil, birkaç tane yöntem kullanabiliyorum. Dördüncü reaksiyona geldim.
Önemli bir reaksiyon.
Şöyle bir yıldız koyuyorum buraya.
İki tane durum belirledim.
Şimdi bu gaz reaksiyonu olduğu için gaz, gaz, gaz ve katsayılar farklı.
1 artı 3 burada 4 katsayı var.
Burada 2.
Hacim ve sıcaklık sabitken neyden yararlanabiliriz ?
PV=nRT'yi bir yazalım.
Paran varsa ne rahat diyorduk hatırlarsanız.
Sabit olan koşuları atıyorum. Hacim ve sıcaklığı attım.
Ne kaldı ?
Mol sayısını basınç gibi kullanabilirmişiz.
Yani katsayıları mol sayılarıydı hatırlarsanız. O zaman burada 4 toplam, burada 2.
Ben burada şöyle diyeceğim.
En başta 4 mol gaz vardı.
4P basınç.
Sonra 2 mol gaz var.
2P basınç.
O zaman ne derim ?
Basınçtaki azalma derim böyle bir durumda. Basınçtaki azalma.
Peki b durumu yani böyle bir soru karşınıza çıkarsa nasıl şartların ne olduğuna dikkat edeceksiniz.
PV=nRT bir daha yazıyorum.
P'yi ve T'yi sabitliyorum.
Bu sefer onlar sabitmiş.
Bu sefer mol sayısını hacim gibi alıyorsunuz.
Yani diyorsunuz ki 4V hacimdi, 2V hacim oldu.
Ne yapacağım ?
Hacimdeki azalma diyeceğim o zaman.
Hacimdeki azalmaya bakarım. Hacim ne kadar çabuk azalıyorsa reaksiyon o kadar hızlıdır derim.
Beşe geldim.
Katı, gaz, gaz.
Burada gaz basıncından bahsedemiyorum. Çünkü iki tarafın katsayısı aynı bakın bire bir. Burada biz sabit durumları attığımız zaman bir mol sayısı değişimi vardı.
4 molden 2 mole gitmişti reaksiyon.
Burada ise katsayı aynı olduğu için oradan gidemem.
Peki nereden giderim ?
Burada reaksiyon ekzotermik, endotermik olmasından gidebilirim.
Yanma reaksiyonu.
Karbon yanarken dışarıya ısı verir ve ben derim ki ortam ısınır. Yani ben burada ne derim arkadaşlar ?
Derim ki sıcaklık değişimi kullanabilirim.
Burada dediğim gibi en çok karşınıza gelecek olan reaksiyonlar bunlar.
Mantığımız bu.
Sabit bir reaksiyonumuz yok ama yöntemlerimiz var. En çok kullandığımız yöntemler bunlar arkadaşlar. Bundan sonraki derste görüşmek üzere.
Hoşça kalın.
Bu dersimizde kimyasal tepkimelerde hızla devam ediyoruz ve tepkime hızı nedir bunu inceleyeceğiz.
Sonra tepkime hızı ölçerken biz bazı yöntemlerden yararlanıyoruz. Bu yöntemler hangileri ?
Hangilerinden yararlanabiliriz bunlara bakacağız.
Tanımla başlayalım.
Tepkime hızı: birim zamanda (bakın zamandan bahsediyorum) görülen madde derişimindeki değişimdir.
Artma veya azalma olabilir.
Burada dikkat edeceğiniz şey şu.
Bakın biz zamandan bahsediyoruz.
Yani ben saat tutuyorum.
Yani benim için süre önemli.
Yani dakika önemli, saniye önemli.
Her tepkime çok hızlı gerçekleşmeyebilir.
Çok hızlı gerçekleşenler de bazen salise bile kullanılabiliyor.
Uzun gerçekleşenler de yıl kullanılabiliyor ya da orta sürede olanlarda dakika kullanılabilir.
Bizim için zaman önemli.
Yani ben bir hızdan bahsediyorsam zaman çok önemli zaten.
Şimdi ilk önce mantığı anlatıyorum.
Sonra burada verilen tepkimelerde hangi yöntemleri kullanabiliriz ona bakıyoruz. Şimdi şöyle düşünün, bir reaksiyon gerçekleşsin ve reaksiyon ekzotermik olsun.
Ekzotermikte ne olur ?
Ortama ısı verilir.
Isı çıkar.
O zaman ortam ne olur ?
Isınır.
Şöyle düşünürüm, ortam ne kadar çabuk ısınırsa reaksiyon o kadar hızlı olur.
Böyle düşünürüm.
Endotermik reaksiyon gerçekleşsin.
Ortam soğur.
Isı alır ortamdan.
O zaman şöyle düşünürüm, diyeceğim ki ortam ne kadar çabuk soğursa reaksiyon o kadar hızlı olur.
Bir gaz tepkimesi gerçekleşsin ve hacim değişimi olsun.
O zaman şöyle söylerim, hacim ne kadar çabuk değişiyorsa reaksiyon o kadar hızlıdır.
Bir patlama gerçekleşsin.
Diyeceğim ki patlama ne kadar çabuk gerçekleşiyorsa reaksiyon o kadar hızlı olur.
Ya da renk değişimi olsun.
Bir reaksiyon gerçekleşsin ve reaksiyon sonunda ortam pembe olsun.
Şöyle düşünürüm, pembe renk ne kadar çabuk ortaya çıkarsa reaksiyon o kadar hızlı olur. İşte mantığımız bu arkadaşlar.
Bize sorularda böyle tepkimeler verilecek ve o tepkimelerde biz yorum yapacağız.
Bu tepkimede reaksiyon hızını işte ölçerken nasıl gözlemleyebilirim, nereden gidebilirim şeklinde.
Burada şunu da söyleyeyim. Elektrik iletkenliğini de kullanabiliyoruz.
Onu da söyleyelim.
Ben bunu nerede kullanırım ?
Ortamda iyon miktarı artarsa ne olur ?
Hatırlarsanız sulu ortamda iyon olursa elektrik iletkenliği artıyor zaten.
O zaman iyon varsa ortamda ya da birden bire iyonlar doluyorsa, ürünlerde iyon varsa ya da tam tersi azalabiliyorsa o zaman elektrik iletkenliğini de kullanabilirim.
Şimdi bakalım. Birinci reaksiyonumuzla başlayalım.
Reaksiyonda gözümüze çarpan bir şey var.
Renksiz, kahverengi, renksiz.
Bileşikleri bilmenize gerek yok.
Bunların renklerini bilmenize gerek yok.
Bunlar zaten size soruda verilecek.
Soruda verildiği zaman zaten siz ne diyeceksiniz ?
Diyeceksiniz ki rengini boşu boşuna vermemiş.
O zaman ben burada renk değişimden giderim.
Peki bakıyorum. C2H4 ortama koymuşlar, renksiz.
Brom göndermişler ve ortam kahverengi olmuş.
Reaksiyon gerçekleşmiş, renksiz.
Demek ki bu kahverengi renk ne kadar çabuk azalırsa reaksiyon o kadar hızlı.
Yani ben burada neyi kullanırım ?
Renk değişimini kullanırım.
İkinci reaksiyona geldim.
Magnezyum katısı var.
Asitle tepkimeye girmiş.
Bakın bu da katı.
Hani katı miktarından gidemiyorum.
Hesap yapmam gerekiyor ama bir tane gaz var.
Ortama gaz çıkmış.
Bakın en başta gaz yok, sonra gaz var. O zaman gaz basıncında gidebilirim ben burada. Gaz basıncı diyorum.
Gaz basıncına bakarım.
Gaz basıncı ne kadar çabuk artarsa reaksiyon o kadar hızlıdır derim.
Üçüncü reaksiyona baktığımız zaman iyon var ortamda.
Birden katı oluşmuş.
Burada iki şey söyleyebilirim sanki.
Derim ki katı miktarına bakarım.
Katı ne kadar çabuk oluşursa, çökelek diyorduk hatırlarsanız, katı çöken madde, çökelek oluşma hızına bakabilirim yani katı oluşma hızı.
Bu birincisi.
Katı ne kadar çabuk oluşursa reaksiyon o kadar hızlı.
İkincisi ortamda iyon var.
Sonra katı var.
Katılar elektriği iletmez ama sulu ortamdaki iyonlar elektriği iletir.
Elektrik iletkenliğindeki azalma diyebilirim.
Bakın en başta iletiyor sonra iletmiyor.
Elektrik iletkenliğindeki azalma.
Gördüğünüz gibi sadece bir tane yöntem değil, birkaç tane yöntem kullanabiliyorum. Dördüncü reaksiyona geldim.
Önemli bir reaksiyon.
Şöyle bir yıldız koyuyorum buraya.
İki tane durum belirledim.
Şimdi bu gaz reaksiyonu olduğu için gaz, gaz, gaz ve katsayılar farklı.
1 artı 3 burada 4 katsayı var.
Burada 2.
Hacim ve sıcaklık sabitken neyden yararlanabiliriz ?
PV=nRT'yi bir yazalım.
Paran varsa ne rahat diyorduk hatırlarsanız.
Sabit olan koşuları atıyorum. Hacim ve sıcaklığı attım.
Ne kaldı ?
Mol sayısını basınç gibi kullanabilirmişiz.
Yani katsayıları mol sayılarıydı hatırlarsanız. O zaman burada 4 toplam, burada 2.
Ben burada şöyle diyeceğim.
En başta 4 mol gaz vardı.
4P basınç.
Sonra 2 mol gaz var.
2P basınç.
O zaman ne derim ?
Basınçtaki azalma derim böyle bir durumda. Basınçtaki azalma.
Peki b durumu yani böyle bir soru karşınıza çıkarsa nasıl şartların ne olduğuna dikkat edeceksiniz.
PV=nRT bir daha yazıyorum.
P'yi ve T'yi sabitliyorum.
Bu sefer onlar sabitmiş.
Bu sefer mol sayısını hacim gibi alıyorsunuz.
Yani diyorsunuz ki 4V hacimdi, 2V hacim oldu.
Ne yapacağım ?
Hacimdeki azalma diyeceğim o zaman.
Hacimdeki azalmaya bakarım. Hacim ne kadar çabuk azalıyorsa reaksiyon o kadar hızlıdır derim.
Beşe geldim.
Katı, gaz, gaz.
Burada gaz basıncından bahsedemiyorum. Çünkü iki tarafın katsayısı aynı bakın bire bir. Burada biz sabit durumları attığımız zaman bir mol sayısı değişimi vardı.
4 molden 2 mole gitmişti reaksiyon.
Burada ise katsayı aynı olduğu için oradan gidemem.
Peki nereden giderim ?
Burada reaksiyon ekzotermik, endotermik olmasından gidebilirim.
Yanma reaksiyonu.
Karbon yanarken dışarıya ısı verir ve ben derim ki ortam ısınır. Yani ben burada ne derim arkadaşlar ?
Derim ki sıcaklık değişimi kullanabilirim.
Burada dediğim gibi en çok karşınıza gelecek olan reaksiyonlar bunlar.
Mantığımız bu.
Sabit bir reaksiyonumuz yok ama yöntemlerimiz var. En çok kullandığımız yöntemler bunlar arkadaşlar. Bundan sonraki derste görüşmek üzere.
Hoşça kalın.
