Dersimize 9.
sınıf 1.ünite Fizik Bilimine Giriş konusuyla başlıyoruz.
Şimdi lise de bu Fizik, Kimya ve Biyoloji olmak üzere üç farklı branş ayrıldı.
Bizim ilgileneceğimiz branş fizik olduğu için ''Fizik nedir'' diyerek dersimize giriş yapalım.
Şimdi insanlar ilk çağlardan beri üzerinde yaşadıkları evreni ve doğayı anlamaya çalışmışlar ve bu doğrultuda da fizik-kimya-biyoloji bilimlerinden ve bunların yanında da matematikten yararlanmışlar ve sorularına cevap bulurken aslında fizik biliminin çok fazla yerinin olduğunu fark etmişlerdir. Peki nedir bu fizik?
Bakalım.
Fizik uzay, zaman, madde ve enerji arasındaki ilişkiyi inceleyen gözlem ve deneye dayalı bilim dalıdır. Bilim dinamiktir arkadaşlar, yani değişime ve gelişime sürekli olarak açıktır.
Bu yüzden fizik bilimi de sınanabilir, gelişebilir ve değişebilir özelliğe sahiptir.
Şimdi tanımda bahsettiğimiz iki kavram bizim için önemli: Gözlem ve deney.
Bunları biraz açmak istiyorum.
İlk olarak gözlemle başlayalım. Şimdi gözlemi kendi içerisinde nitel gözlem ve nicel gözlem olmak üzere ikiye ayırıyoruz.
Nitel gözlem beş duyu organımızla yaptığımız gözlem çeşididir.
Kesinlik ifade etmez, yanıltıcılık payı çok yüksektir.
Birimle ifade edilemez.
Nicel gözlem ise duyu organı ve yanında da bir ölçme işlemi ile gerçekleştirilen gözlem türüdür, değişmez, güvenilirdir.
Bilimsel önem taşımaktadır.
Şimdi nicel gözlem de bahsettiğimiz ölçme işlemi de kendi içerisinde ikiye ayrılır: Bir doğrudan yapılan ölçme işlemi.
Doğrudan yapılan ölçme işleminde herhangi bir ölçü aletini alıp elimizde bulunanı ölçeriz ancak ikincisi Dolaylı olarak yapılan ölçme işleminde ise iki farklı nesneden yararlanarak bir kıyaslama işlemi yaparız ya da tanımlanmış bir bilim kullanarak ölçme işlemini gerçekleştiriniz.
Şimdi bu söylediklerimizi daha da somutlaştırmak adına şöyle bir şey yapalım.
Kendimize Ali adında bir arkadaş çizelim ve Ali 1.95 boyunda olsun. Eğer biz Ali'yi gördüğümüzde boyu hakkında herhangi bir bilgi sahibi olmadan eğer şöyle bir yorum yapabiliyorsak; Ali uzundur.
Bu nitel gözlemdir.
Neden?
Çünkü sadece duyu organlarımızla yaptığımız bir gözlem ancak biz elimize bir metre alıp Ali'nin boyunu ölçerek Ali 1.95 boyunda diyorsak doğrudan ölçme yapmışızdır ve bu bir nicel gözlemdir.
Bir diğer çeşidi de şöyle yapalım.
Yanına bir de Mehmet çizelim. Ali Mehmet'e göre uzundur.
Burada ne yapıyoruz?
Dolaylı yoldan ölçme yapıyoruz ve bu da nicel gözleme örnektir.
Bir diğer kavramımız deney. Şimdi bir deney düzeneği kurabilmek için önce bana bir hipotez cümlesi lazım.
Hipotezin diğer adı varsayım demektir.
Çünkü mesela hipotezimiz şu olsun: Gübreleme işleminin bitki gelişimine etkisi.
Şimdi ben bunu bu hipotez cümlesini araştırmak istiyorum.
Ne yapacağım?
İki farklı deney grubu kuracağım.
Bir kontrol grubu bir de deney grubu olmak üzere.
Kontrol grubuna herhangi bir gübreleme işlemi yapmadığım kendi halinde gelişen bir bitki yerleştireceğim, deney grubuna ise araştırmak istediğim özelliğini değiştirdiğim bir deney düzeneği kuracağım.
Şimdi benim burada araştırmak istediğim şey ne?
Gübreleme işlemi, gübreleme işleminin bitki gelişimine etkisi. Benim araştırmak istediğim düzenekte deneyci tarafından değiştirilen şey gübreleme işlemi. İşte bunun adı bağımsız değişken.
Burada bağımsız değişkenim gübreleme.
Gübrelemeye bağlı olarak değişen şey ne?
Bitki gelişimi. İşte benim düzenekte ki Bağımlı değişkenimde bitki gelişimi.
Peki kontrollü değişkenim ne?
Kontrollü değişkenler de düzeneklerde etkisinden deney boyunca söz etmemem gereken şeyler mesela bitki türü olabilir, ışık olabilir, ışık miktarı, sulama olabilir diğer aklınıza gelebilecek düzenekte var olan tüm özelliklerin sabit kalması lazım.
İşte bunlara da kontrollü değişken denir.
Evet deneyle ilgili söyleyeceklerimiz bu kadar.
Fiziğin özelliklerinden bahsetmeye devam edelim.
Şimdi fizik kendi içerisinde klasik fizik ve modern fizik olmak üzere ikiye ayrılır. İnsanlar ilk başlarda doğayı anlamaya çalışırken önce gözle görülebilen evrenin gözle görülebilen özelliklerinden mesela gezegenler, yıldızlar, gezegenlerin hareketi.
Yani daha büyük ve somut özellikleri araştırarak başlamışlar ve işte bu büyük ve somut özelliklerin tamamına Makro Evren adını vermişler ve Makro evreni araştıran bilim dalına da Klasik Fizik denir arkadaşlar. Ancak zamanla araştırmaları teknolojinin gelişmesiyle daha da ilerlemiş ve bu Makro Evreni oluşturan parçaların aslında çok daha detaylı, çıplak gözle görülemeyen, somut olarak görülemeyen ve araştırılması gereken çok daha minik özelliklerinin var olduğunu fark etmişler.
Öncelikle atomu keşfetmişler. Atomun varlığından haberdar olmuşlar.
Daha sonra atom altı parçacıkları incelemeye başlamışlar ve gitgide çok daha küçük parçacıkların varlığından, bunların hareketlerinden ve etkileşimlerinden haberdar olmuşlar.
İşte bu kadar küçük parçacıklara da Mikro Evren demişler. Mikro Evren ile ilgilenen fizik dalına da Modern Fizik adını vermişler.
Evet arkadaşlar işte fizik bilimi evrenin ve doğanın Mikro evrenden Makro evrene kadar olan tüm özelliklerini araştırır ve bu alanlarda çalışma yapar.
Bu yüzden çok çok geniş bir çalışma alanına sahiptir. Evet bu dersimizde anlatacaklarımız bu kadar. Bir sonraki derste görüşmek üzere Hoşçakalın!
Fizik tanımı nedir?
Fizik, madde ve enerjinin özelliklerini, yapısını, hareketini ve değişimini araştıran, gözlem ve deneye dayalı uygulamalı bir bilim dalıdır.
Fizik ne işe yarar?
Fizik, insanların evrendeki nesneler ve olaylar hakkında bilgi edinmelerine, bu nesnelerin ve olayların nasıl çalıştığını anlamalarına ve bu bilgileri teknolojik ve endüstriyel uygulamaların yapılmasına yarar.
Fizik, teknolojik buluşların yapılmasına ve geliştirilmesine olanak tanır, enerji üretimini ve dağıtımını düzenler, hava ve uzay teknolojilerinin gelişmesine yardımcı olur ve çevre sorunlarının çözümüne katkıda bulunur.
Fizik bilimi neden önemlidir?
Fizik, doğal dünyayı anlamamıza yardım eder ve fiziksel sistemler hakkında tahminler yapmamıza olanak tanır. Birçok teknolojik ilerlemeyi destekler ve tıp, mühendislik ve astronomi gibi alanlarda önemli bir rol oynar. Fizik aynı zamanda eleştirel düşünce ve problem çözme becerilerimizi geliştirmeye yardımcı olur. Fizik biliminin önemi hakkındaki düşüncelerini 9.sınıf Fizik Bilimine Giriş yani lise 1 Fizik dersi videoları yardımıyla daha da pekiştirebilirsin.
Fizik biliminin özellikleri nelerdir?
Bilim, evrendeki olguların ve olayların bir bölümünü ele alıp çeşitli yöntem ve deneylerle gerçeğe dayanarak birtakım yasalara ulaşan bilgi yolu, düzenli ve tutarlı bilgiler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Bir bilim dalı olan fizik de elde ettiği bilgiler bakımından bilimsel bilgilerin özelliklerini taşımaktadır.
Fizik biliminde elde edilen bilgiler;
- Sınanabilir,
- Yanlışlanabilir,
- Sorgulanabilir,
- Değişebilir,
- Doğrulanabilir,
- Delillere dayanır.
Nitel gözlem nedir?
Ölçü araçları kullanılmadan, kişinin 5 duyu organını kullanarak yaptığı tahmin ve çıkarıma dayalı gözlem biçimine nitel gözlem denir. Nitel gözlem, sayısal verileri toplamadan yapılır ve genellikle öznel bir değerlendirme içerir. Bu sebeple yanıltıcı olabilir.
Örneğin, “Bugün hava çok soğuk.” demek kişiden kişiye değişebilecek nitel bir gözlemi dile getirir.
Nicel gözlem nedir?
Kişinin duyu organlarının yanı sıra ölçü araçlarından da faydalanılarak yapılan gözlem biçimine nicel gözlem denir. Bir nesnenin ya da olayın sayısal ölçümlerle incelenmesidir. Nicel gözlem, verilerin sayısal olarak toplanması ve analiz edilmesi ile yapılır. Objektif bir değerlendirme içerir.
Havanın sıcaklığının termometre yardımıyla ölçülerek havanın -5 derece olduğunu öğrenmek nicel gözleme örnektir.
Makro evren ile mikro evren arasındaki farklar nelerdir?
Makro evren ve mikro evren arasındaki farklar:
- Ölçek: Makro evren, büyük ölçekli nesneleri (galaksiler, yıldızlar, gezegenler) ve evrenin genel yapısını kapsar, mikro evren ise küçük ölçekli nesneleri (atomlar, elektronlar, nötrinolar) ve bu nesnelerin davranışlarını inceler.
- Kurallar: Makro evrende Newton mekaniği ve genel görelilik kuramı geçerlidir, mikro evrende ise kuantum mekaniği uygulanır.
- Tanımlanabilirlik: Mikro evrendeki nesnelerin pozisyonları ve hızları tam olarak tanımlanamaz, sadece belli bir olasılık dağılımı ile tanımlanır. Makro evrendeki nesneler ise tam olarak tanımlanabilir.
- Büyüklük: Makro evrendeki nesneler büyük ve açıkça görülebilir, mikro evrendeki nesneler ise çok küçük ve görsel olarak tanımlanamaz.
Bu farklar, fiziğin farklı disiplinlerinin oluşmasına neden olmuştur ve fiziksel sistemlerin incelenmesinde farklı yöntemlere ihtiyaç duyar.
Fizikte deney neden önemlidir?
Fizikte deney, bilimsel yöntemler kullanarak teorilerin ve hipotezlerin doğrulanması veya yanlışlanması için kullanılan önemli bir araçtır. Deneyler, fiziksel olayları ve neden-sonuç ilişkilerini anlamaya yardımcı olur. Teoriler ve hipotezler, deneyler aracılığıyla test edilir ve geçerli ya da geçersiz olarak sonuçlandırılır. Ayrıca, deneyler, mevcut fiziksel kavramların geliştirilmesine veya yeni fiziksel kavramların keşfedilmesine yardımcı olur.
Deneyler, doğal olayların ve fenomenlerin daha iyi anlaşılmasına, tanımlanmasına ve açıklanmasına yardımcı olur. Bu nedenle, fizikte deney, bilimsel bilginin oluşması ve gelişmesinde çok önemli bir yere sahiptir.
Bağımlı değişken ve bağımsız değişken nedir?
Bağımlı değişken ve bağımsız değişken, deneysel fizikte veya diğer bilim dallarında kullanılan iki temel terimdir.
Bağımlı değişken: Bu, deneysel olarak ölçülen veya gözlemlenen değerdir. Bağımlı değişken, bağımsız değişkenin değişmesine bağlı olarak değişir. Bağımlı değişken, deneyin sonucunu tanımlar ve çalışmanın amacını ortaya koyar. Örneğin, bir çalışmada, bağımsız değişken olarak sıcaklığın değiştirilmesi ve bağımlı değişken olarak malzemenin sıcaklık değişimindeki genleşme miktarının ölçülmesi.
Bağımsız değişken: Bu, deneyde değiştirilen veya kontrol edilen değerdir. Bağımsız değişken, bağımlı değişkenin değişmesine neden olur ve deneyin amacının test edilmesine yardımcı olur. Bağımsız değişken, deneyin kontrol edilen faktörüdür ve deneyin sonuçlarının anlamlı sonuçlar çıkarabilmesi için kontrol edilmelidir. Örneğin, bir çalışmada, bağımsız değişken olarak sıcaklık ve bağımlı değişken olarak malzemenin genleşme miktarı.