Merhaba arkadaşlar, bugün 11.
Sınıfların ilk ünitesi olan atomun kuantum modeline giriş yapıyoruz.
İlk önce geçmişte bildiğiniz Atom Modern'in bir hatırlayalım, ondan sonra devam edelim Atom modeline Dalton Atom Modeli.
Ne demişti Dalton atomun içinin dolu olduğunu söylüyordu hatırlarsınız atom içi dolu küre dir ve bu küre ne benzetmişti de bilardo topuna?
Gördüğünüz gibi çekirdek yok proton, nötron, elektron kavramlarını ana bahsetmez hemen devam ediyorum.
Kimle devam edelim sansınlar.
Samsun'a atom modeli öğrencilerimizin çok sevdiği bir atom modeli.
Üzümlü kek modeli ne diyordu?
Atom normalde artı yüklüdür, artı yüklere eşit bir şekilde eksi yük atomdan homojen bir şekilde yayılmıştır diyordu.
Artı ve eksi birbirine eşit ve üzümlü kek modeli olarak da isim de vermişti.
Geçen burada Fort Atom modeline Roger Ford ne derdi?
Rutherford Atom modelinde çekirdekten bahsediliyordu hatırlarsanız.
Çekirdek kavramı artık karşımıza çıkıyor.
Artı yüklü artı yüklü tanecikler çekirdek de bir dikmiştir ve elektronlar da onun etrafında döner diyordu ama yörüngeler den bahsetmiyor.
Tabii ki bir yörünge kavramı hatırladığınız bir yörünge kavramı vardır.
Yörünge kavramı nerede açığa çıkar, nerede ortaya çıkar?
Bor atom modelinde bor.
Çalışmalarını yapmış, çok fazla çalışmış ama çalışmalarda kimle uğraşmış arkadaşlar tek elektronu atom ve yollarla tek elektronlar sistem olarak da karşınızda gelir.
Atomun yollarda çalışmıştır.
Bunlar kim?
İlk önce hidrojene yazarım.
Peki atom numarası küçük olan ikinci elementin bu şekilde yazarsam her bakın bu borun atom modelini sağlamaz.
Neden?
Çünkü bor hep tekerek sonu sistemlerle uğraştı.
Helyum ben bu şekle yazarsam elektron sayısı 2 Mercury artı bir yazıyorum.
Nitekim alırım inanç şeklinde üç.
Burada elektron sayısı 3 tek elektron olması için ne olur bunun artı iki olması lazım.
Arkadaşlar bor tek elektronun sistemlere incelemiş ve bunların çizgisi pek durumlarına bakmış.
Elektron roketten açıklayabilir ama bu kim için geçerli?
Borun bu çalışmaları sadece tek elektronlar için geçerli.
Tek elektronlar yani iki veya üç elektron olursa orada açıklama yapamıyor.
Devam ediyorum.
Bor ne demiş?
Atom nereden oluşur?
Çekirdek ve yörüngelerde oluşur.
Çekirdek miz var, çekirdekte artı büyüklerimiz var ve yörüngeleri miz var.
Yörüngede kim var?
Tabii ki elektronlar.
Elektronlar da yörüngelerde bulunur demiş elektronlar dairesel yörüngelerde bulunurlar, o yüzden dairesel hareket yaparak dönerler diye de söyleyebilirim.
Elektronların ve yörüngenin enerji lerinden bahsediyor.
Bor diyor ki her bir yön yörüngenin belirli bir enerjisi vardır.
Yörüngeleri en ile gösteriyor arkadaşlar bir, iki, üç olarak yazabilirim veya k, l, m harflerini de kullanmış.
Ne o diye devam ediyor bu şekilde 1'den 3'e kadar gittikçe.
Yani çekirdekten uzaklaştıkça enerjinin arttığını bize söyler.
Enerji artar.
Şimdi her bir elektronun enerjisi de elektron enerji de üzerinde bulunduğu yörüngenin enerjisine eşittir.
Yani tekrar şeklimizi döndüğümüz zaman ikinci enerji seviyesinde bulunan elektron önerisi de ikinci enerji debisini yörüngesine eşit üçte bulunan elektron enerjisi, üçüncü yörüngenin üçüncü yörüngenin enerjisine eşittir diyebiliriz.
Evet devam ettiğimizde burun önemli bir kavron var temel hal ve uyarılmış hal bundan sonra da karşımıza gelecek çok önemli.
Şimdi borders ki elektron ve atom her zaman düşük enerjili modda olmak ister.
Enerjisini yükseltmek istemez.
Şimdi düşük enerjili hal her zaman kararlı haldir arkadaşlar.
Bu temel haldir.
Temelde düşük enerjili ve kararlı uyarılmış hal yüksek enerjili olduğu zaman bu sefer daha kararsız bir hale geliyor.
Şöyle söyleyebilirim ki birinci enerji seviyesinde bulunan bir elektron ha ben enerji verirsem der, elektron üst enerji seviyesine çıkabilir.
Bakın ben buradan enerji veriyorum.
En utandık bir olay enerji verdim, en termik elektron seviyesini attım.
Hatta birazdan verirsem üçe de çıkabilir.
Daha fazla verirsem kupada bilir.
Yani elektron koparmak bile noterlik buradan çıkar atabilirim.
Bu olay arkadaşlar elektron verip te yukarıya enerji verip de yüksek enerji seviyesine gönderme olayı bu uyarılmış halidir.
Yüksek enerjili bir atom elde edersiniz.
Yalnız bu kararsızdır.
Bu elektron tekrardan eski haline gelmek ister.
Peki gelirken ne yapacak?
Aldığı kadar enerji tekrardan o elektron dışarıya verecektir işte.
İşte bu esnada enerji verildiği için x o termik bir olaydır ve biz burada ne görürüz?
Işıma görürüz.
Peki kim ışıma yapar?
Temel haldeki ışıma yapar mı?
Hayır.
Kimi ışıma yapar?
Yüksek enerjili olan burada ışıma var, ışıma var.
Temel halde ise ışıma görünmez olarak söyleyebilirim.
Evet devam edelim.
Bu foton Modi'nin önemli yetersizlikleri.
Şimdi birçok yetersizliği var aslında ama şu anda bizim kullandığımız atom modelinde çok fazla ışık tutan bir atom modeli.
Ama müfredat dışı olduğu için onları almıyorum.
Bakalım söylediğimiz şeyler.
Birincisi ise tek elektron içeren sistemleri sistemlerde elektron hareketini açıklayan bildiği için bu bor atomun yetersizlikleri yani karşıma çıkan lityum atomunun nötr halinin de nötr halindeki de Tum'un atomunun elektron hareketini açıklayamaz.
Bu bizim için yeterli değil.
Devam ediyorum.
İkincisi de elektronlar çekirdek etrafında sabit bir yörüngede döndüğünü söylemişti.
Yani dairesel bir yörüngede döndüğünü söylemişti.
Dairesel yörüngelerde dairesel hareket eder diyordu.
Yalnız şu anda yapılan çalışmalarla elektronların hepsinin dairesel hareket etmediği de ispatlanmıştır.
O yüzden bu da yetersizlik olarak bulunmaktadır.
Sınıfların ilk ünitesi olan atomun kuantum modeline giriş yapıyoruz.
İlk önce geçmişte bildiğiniz Atom Modern'in bir hatırlayalım, ondan sonra devam edelim Atom modeline Dalton Atom Modeli.
Ne demişti Dalton atomun içinin dolu olduğunu söylüyordu hatırlarsınız atom içi dolu küre dir ve bu küre ne benzetmişti de bilardo topuna?
Gördüğünüz gibi çekirdek yok proton, nötron, elektron kavramlarını ana bahsetmez hemen devam ediyorum.
Kimle devam edelim sansınlar.
Samsun'a atom modeli öğrencilerimizin çok sevdiği bir atom modeli.
Üzümlü kek modeli ne diyordu?
Atom normalde artı yüklüdür, artı yüklere eşit bir şekilde eksi yük atomdan homojen bir şekilde yayılmıştır diyordu.
Artı ve eksi birbirine eşit ve üzümlü kek modeli olarak da isim de vermişti.
Geçen burada Fort Atom modeline Roger Ford ne derdi?
Rutherford Atom modelinde çekirdekten bahsediliyordu hatırlarsanız.
Çekirdek kavramı artık karşımıza çıkıyor.
Artı yüklü artı yüklü tanecikler çekirdek de bir dikmiştir ve elektronlar da onun etrafında döner diyordu ama yörüngeler den bahsetmiyor.
Tabii ki bir yörünge kavramı hatırladığınız bir yörünge kavramı vardır.
Yörünge kavramı nerede açığa çıkar, nerede ortaya çıkar?
Bor atom modelinde bor.
Çalışmalarını yapmış, çok fazla çalışmış ama çalışmalarda kimle uğraşmış arkadaşlar tek elektronu atom ve yollarla tek elektronlar sistem olarak da karşınızda gelir.
Atomun yollarda çalışmıştır.
Bunlar kim?
İlk önce hidrojene yazarım.
Peki atom numarası küçük olan ikinci elementin bu şekilde yazarsam her bakın bu borun atom modelini sağlamaz.
Neden?
Çünkü bor hep tekerek sonu sistemlerle uğraştı.
Helyum ben bu şekle yazarsam elektron sayısı 2 Mercury artı bir yazıyorum.
Nitekim alırım inanç şeklinde üç.
Burada elektron sayısı 3 tek elektron olması için ne olur bunun artı iki olması lazım.
Arkadaşlar bor tek elektronun sistemlere incelemiş ve bunların çizgisi pek durumlarına bakmış.
Elektron roketten açıklayabilir ama bu kim için geçerli?
Borun bu çalışmaları sadece tek elektronlar için geçerli.
Tek elektronlar yani iki veya üç elektron olursa orada açıklama yapamıyor.
Devam ediyorum.
Bor ne demiş?
Atom nereden oluşur?
Çekirdek ve yörüngelerde oluşur.
Çekirdek miz var, çekirdekte artı büyüklerimiz var ve yörüngeleri miz var.
Yörüngede kim var?
Tabii ki elektronlar.
Elektronlar da yörüngelerde bulunur demiş elektronlar dairesel yörüngelerde bulunurlar, o yüzden dairesel hareket yaparak dönerler diye de söyleyebilirim.
Elektronların ve yörüngenin enerji lerinden bahsediyor.
Bor diyor ki her bir yön yörüngenin belirli bir enerjisi vardır.
Yörüngeleri en ile gösteriyor arkadaşlar bir, iki, üç olarak yazabilirim veya k, l, m harflerini de kullanmış.
Ne o diye devam ediyor bu şekilde 1'den 3'e kadar gittikçe.
Yani çekirdekten uzaklaştıkça enerjinin arttığını bize söyler.
Enerji artar.
Şimdi her bir elektronun enerjisi de elektron enerji de üzerinde bulunduğu yörüngenin enerjisine eşittir.
Yani tekrar şeklimizi döndüğümüz zaman ikinci enerji seviyesinde bulunan elektron önerisi de ikinci enerji debisini yörüngesine eşit üçte bulunan elektron enerjisi, üçüncü yörüngenin üçüncü yörüngenin enerjisine eşittir diyebiliriz.
Evet devam ettiğimizde burun önemli bir kavron var temel hal ve uyarılmış hal bundan sonra da karşımıza gelecek çok önemli.
Şimdi borders ki elektron ve atom her zaman düşük enerjili modda olmak ister.
Enerjisini yükseltmek istemez.
Şimdi düşük enerjili hal her zaman kararlı haldir arkadaşlar.
Bu temel haldir.
Temelde düşük enerjili ve kararlı uyarılmış hal yüksek enerjili olduğu zaman bu sefer daha kararsız bir hale geliyor.
Şöyle söyleyebilirim ki birinci enerji seviyesinde bulunan bir elektron ha ben enerji verirsem der, elektron üst enerji seviyesine çıkabilir.
Bakın ben buradan enerji veriyorum.
En utandık bir olay enerji verdim, en termik elektron seviyesini attım.
Hatta birazdan verirsem üçe de çıkabilir.
Daha fazla verirsem kupada bilir.
Yani elektron koparmak bile noterlik buradan çıkar atabilirim.
Bu olay arkadaşlar elektron verip te yukarıya enerji verip de yüksek enerji seviyesine gönderme olayı bu uyarılmış halidir.
Yüksek enerjili bir atom elde edersiniz.
Yalnız bu kararsızdır.
Bu elektron tekrardan eski haline gelmek ister.
Peki gelirken ne yapacak?
Aldığı kadar enerji tekrardan o elektron dışarıya verecektir işte.
İşte bu esnada enerji verildiği için x o termik bir olaydır ve biz burada ne görürüz?
Işıma görürüz.
Peki kim ışıma yapar?
Temel haldeki ışıma yapar mı?
Hayır.
Kimi ışıma yapar?
Yüksek enerjili olan burada ışıma var, ışıma var.
Temel halde ise ışıma görünmez olarak söyleyebilirim.
Evet devam edelim.
Bu foton Modi'nin önemli yetersizlikleri.
Şimdi birçok yetersizliği var aslında ama şu anda bizim kullandığımız atom modelinde çok fazla ışık tutan bir atom modeli.
Ama müfredat dışı olduğu için onları almıyorum.
Bakalım söylediğimiz şeyler.
Birincisi ise tek elektron içeren sistemleri sistemlerde elektron hareketini açıklayan bildiği için bu bor atomun yetersizlikleri yani karşıma çıkan lityum atomunun nötr halinin de nötr halindeki de Tum'un atomunun elektron hareketini açıklayamaz.
Bu bizim için yeterli değil.
Devam ediyorum.
İkincisi de elektronlar çekirdek etrafında sabit bir yörüngede döndüğünü söylemişti.
Yani dairesel bir yörüngede döndüğünü söylemişti.
Dairesel yörüngelerde dairesel hareket eder diyordu.
Yalnız şu anda yapılan çalışmalarla elektronların hepsinin dairesel hareket etmediği de ispatlanmıştır.
O yüzden bu da yetersizlik olarak bulunmaktadır.
